Тақырыбы:Жарақатық шок. Краш синдромы Орындаған : Якупова.З Топ : к Факультет:ЖМ Тексерген:Курамысов.Е С.Д.АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ КАЗАХСКИЙ НАЦИОНАЛЬНЫЙ МЕДИЦИНСКИЙ УНИВЕРСИТЕТ ИМЕНИ С.Д.АСФЕНДИЯРОВА Алматы 2016

Жосар: I.Кіріспе II.Жарақатық шок 1.Анықтамасы 2.Жіктемсі 3. Емдеу алгоритмы III.Краш синдромы 1.Клиникалық ағымы 2.Алғашқы дәрігерлік көмек IV.Кері байланыс V.ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТІҢ ТІЗБЕСІ :

Кіріспе Жарақат (грек. τραμα - жара) - сыртқы әсер ету (механикалық, химиялық, электрлік және т.б.) салдарлары тудырған ағзаның зақым аллы; психикалық жарақат көңіл-күйдін әсер етуі тудырған психикалық зейіннің бұзылуы Шок ( англ. shock уру) сыртқы ортаның өте қаты жағымсыз тітіркендіргіштерге жауаб қайтаратын патологиялық процесс.англ.

Жарақаттық шок Жарақаттық шок – жіті дамитын жəне өмірге қауіп төндінетін жағдай. Ол ауры механикалық жарақаттың ағзаға əсер етуі нəтижесінен демиды

Жарақаттық шоктың тудырушы механизмдері: аурысыну жəне афференттік импульсация, жедел массивті қан жоғалту, өмірге қажетті ағзалардың жарақаттануы, психикалық стрессс тер.

"Жарақаттық шок" АХЖ-10 бойынша коды (кодтары): Т 79.4 Жарақаттық шок Енгізілмеген - Шок (шақырылған): – акушерлік (075.1); – анафилактикалық; – БДУ (Т 78.2); əсерінен: – тағамға патологиялық реакция (Т 78.0); – адекватны тағайындалған жəне дұрыс енгізілген дəрілік заттар (Т 88.6); – сарысуға реакция (Т 80.5); – анестезия мен (Т 88.2); – электр тоғымен шақырылған (Т 75.4); – жарақаттық емс НКД (R 57); – найзағайдан зақымдану (Т 75.0); – операция дан кейінгі (Т 81.1); – түсік, жатырдан тыс немсе моляры жүктілік (О 00 – 07, О 08.3); Т 79.8 Жарақаттың басқа арте асқынулары. Т 79.9 Анықталмаған жарақаттың арте асқынулары.

Жіктемсі Жарақаттық шок ағымына қарай: - Біріншілік – жарақат алған кезінде немсе жарақаттан кейін демиды; Екіншілік – жиі жарақаттан бірнеше сағаттан кейін демиды

Жарақаттық шоктың сатылары: 1. Компенсацияланған – шоктың барлық белгілері болады, АҚҚ жеткілікті деңгейде, ағза күресуге қабілетті. 2. Декомпенсацияланған – шоктың барлық белгілері болады жəне айқын гипотензия. 3. Реферактерлық шок – барлық жүргізілген ем нəтижесіз.

Жарақаттың шоктың аурылық дəрежелері: 1-ші дəрежелі шок ( жеңіл шок) АҚҚ /60 мм с.б.б. жəне пульс нет мин. (ШИ=1),қанағаттанарлық толу болуы мүмкін. Негізінен зардап шегушінің есі аздап тежелген, бірақ қарым-қатынасқа оңай (жеңіл) қатысады, аурыу сезімін сезеді, тері жəне көзге көрінетін шырышты қабаттары бозғылт, бірақ кейде қалыпты түсті болады. Тыныс аллы жиі, бірақ құсу жəне құсық массаларымен аспирация болмаса, тыныс жеткіліксіздігі дамымайды. Жабық сан жарақатында, сан жəне сирақтың біріккен жарақаттарында, жамбастың жеңіл сынықтарында жəне басқа да ұқсас жарақаттарда демиды..

2-ші дəрежелі шок (орташа аурылықтағы шок) артериалды қысымның мм.с.б.б. дейін төмендетуімен өтеді. Бұл кезде жүректің жиырылу жиілігі нет/мин дейін өседі. ШИ = 1,57 терінің айқын бозғылттығы, цианоз, адинамия, тежелу байқалады. Көптеген ұзын түтікті сүйектер жарақатында, көптеген қабырғалар сынғанда, жамбас сүйектің ауры жарақатында демиды.

3-ші дəрежелі шок (ауры шок) АҚҚ 60 мм.с.б.б. дейін төмендеуімен сипатталады. (одна да төмен болуы мүмкін), жүректің жиырылу жиілігі нет/мин дейін өседі. Жүрек тондары өте əлсіз болады, науқастың есі терең тежелген, айналасында болып жатқандарға көңіл бөлмейді, терісі бозғылт, цианозды жəне жер түсті өң. Шоктың бұл дəрежесіт көптеген қосарланған немсе біріккен жарақаттарда, скелеттің зақымдануында, ірі бұлшық ветер мен ішкі ағзалардың жарақаттарында, куеде клеткасы, бассүйек жарақаттарында жəне күйіктерде демиды.

Жарақаттық шокты емдеу алгоритмі Жалпы шаралар: 1. Науқастың жағдайының аурылық дəрежесін ескеру (науқастың шағымдары, есінің деңгейі, тері жамылғысының ылғалдығы, түсі, тыныс алу жəн пульстің сипоты, АҚҚ-ның деңгейі). 2. Қан тоқтату шараларын жасау. 3. Шоктан пайда болған импульсацияны үзу (дұрыс жансыздандыру). 4. АҚК (айналымдағы қан көлемін) қалыпқа келтіру. 5. Метаболикалық бұзылтар коррекциясы. 6. Басқа жағдайларда: - науқасты аяқ жағын 10-45%дейін жоғары көтеріп жатқызу, Тренделенбург жағдайы; - веноздық (көктаймырдың) енгізуді жақсарту немсе сақтау перифериялық көктаймыр катетеризациясы. (реанимациялық бригадалар үшін-магистральды қан таймырлар катетеризациясы жасалады); - жоғарғы тыныс жолдарының өтуін жəне оттегі келуін қадағалау.

Арнайы шаралар: 1. Ауруханаға дейінгі кезеңде сыртқы қан ағуды тоқтату уақытша əдістермен іске асырылады. (тығыз тампонада, қатты қысып таңу, жарақатқа немсе саусақпен басу, жгут салу т.б.). Ауруханаға дейінгі кезеңде ішкі қан ағуды тоқтату мүмкін емс, сондықтан жедел жəрдем дəрігері науқасты ауруханаға жедел жəне ұқыпты жеткізуі керек.

2. Ауырсыну сезімін басу: 1-ші нұсқа - 0,5 мл 0,1% атропин ертіндісін к/т, 2 мл 1% дифенгидрамин (димедрол) ерітіндісі 2 мл 0,5%диазепам ерітіндісі (реланиум, седуксен), содна кейін 0,8-1 мл 5% кетамин ерітіндісін (калипсо) баяу енгізеді. Ауыр бассүйек-ми жарақатында кетамин енгізбейді! 2-ші нұсқа- 0,5 мл 0,1% атропин ерітіндісін к/т, 2-3 мл 0,5% диазепам (реланиум седуксен) жəне 2 мл 0,005% фентанил ерітіндісін к/т енгізеді. Тыныстың жіті жеткіліксіздігі дамыған шок кезінде оксибутират Na мг/кг-2 мл 0,005% фентанил ерітіндісін немсе 1 мл 5% кетамин ерітіндісін мл изотониялық еріт, 0,9% Na хлориді немсе 5% глюкоза ерітіндісінде

3. Транспорттық иммобилизация

4. Жоғалтқан қан орнын толтыру. АҚҚ анықталмайтын деңгейінде инфузия жылдамдығы минуты на мл болуы керек. 6% полиглюкин ерітіндісін -к/т. Таңдау мүмкіндігі бокса 10% немсе 6% гидроксиэтил крахмал ерітіндісі (стабизол, рефертан, HAES-steril). Бір мезгілде 1 л дейін басқа ерітінділерді енгізуге болады. Дұрыс инфузионды терапияның белгілері болып, 5-7 мин кейін АҚҚ анықталлының бірінші белгілері пайда болады, ары қарай 15 мин критикалық деңгейге дейін көтеріледі (СҚҚ 90 мм с.б.б) Шоктың жеңіл жəне орташа дəрежесінде - кристаллоиды еріт/р оның көлемі жоғалтқан қанның көлемінен жоғары болмау керек, олар қантаймырлық русло-ны тез 09% Na хлоридін, 5% глюкоза ерітіндісі, жартылай ионды ерітінділер-дисоль, трисоль, ацесоль енгізіледі. Инфузионды ем жүргізілмейтін жағдайда 200 мг допамин+400 мл 5% глюкоза ерітіндісін минуты на 8-10 тамшы жылдамдықпен к/т-ға енгізеді. Жүрекке венозды қанның қайта келуін көбейту үшін жəне клеткалық мембраналардың стабилизациясы үшін бірмезгілде көктаймырға 300 мг-ға дейін преднизолон немсе осы топтағы басқа дəрілерді адекватны мөлшерде енгізеді. Метоболикалық ацидозы коррекция алу үшін 4% Na гидрокарбонаты 3 мл/кг науқастың дене салмағына сəйкес енгізеді.

Негізгі дəрі-дəрмектер тізімі: 1. Атропин 0,1%-10 мл, амп. 2. Диазепам 10 мг-2,0 мл 6 амп. 3. Кетамин 5%-1,0 мл амп. 4. Дифенгидрамин 1%-1,0 мл 6 амп. 5. Фенталин 0,005%-1,0 мл амп. 6. Na хлориды 3 0,9%-10 мл,амп. 7. Преднизолон 30 мг, амп. 8. Na Cl 0,9% 500 мл 6 фл. 9. 6% декстран -полиглюкин 400 мл 6 фл. 10.

Краш синдромы Ұзақ қысылу синдромы-жұмсақ тіндердің ұзак уақыт бойы қысылуымен сипаталатын ауры жарақат. Негізгі патогенетикалық фактор токсемия.

Клиникалық ағымы 1-кезең Ісіну мен таймыр жетіспеушілік кезеңі 1-3 кун Ауру сезімі,психоэмоцианалды стресс,гемодинамикалық тұрақсыздық,креатиннемия,

2-кезең Жедел бүйрек жетіспеушілік кезеңі.3 тен күнге дейін Анемия үдейді, ісіну күшейеді,диурез томендеп анурия дамийды.өлім 35%пайыз.

3-кезең 3-аптадан кейін басталып қандағы белок пен эритролитердің қалпына келуімен ерекше. Ифекциялық асқыну жоғары болады әсірісе сепсис.

Алғашқы дәрігерлік көмек Инфузиялық ем жүргізіледі реополиглюкин, 5%глюкоза ерітіндісі, 4%гидрокарбонат,жаңа мұздатылған плазма мл, 5-10% альбумин 200 мл. Жнргілікті гипартермия зақымдалған аймақа мұз қоямыз. Су ішуді шектеу. Инфекциялық асқынумен куресу

Кері байланыс: 1.Жарақаттық шок дегеніміз не? 2.Жіктемсі? 3.Жарақаттық шоктың емдеу алгоритмы 4. Краш синдромы ? 5. Краш синдромының клиникалық ағымы 6. Краш синдромындағы алғашқы дәрігерлік көмек 7.Жарақаттық шоктың дережері 8.Жарақаттық шоктың ІІ дәрежесінің ерекшелігі 9.Жарақаттық шоктың ІІІдәрежесі

ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТІҢ ТІЗБЕСІ Аурулардың диагностикасы және емдеу хаттамалары (Приказы , ) – Хаттаманы дайындау барысында пайдаланылған əдебиветер: 1. Клинические рекомендации, основанные на доказательной медицине: Пер. с англ. / Под ред. Ю.Л. Шевченко, И.Н. Денисова, В.И. Кулакова, Р.М. Хаитова. 2-е изд., испр. М.: ГЭОТАР-МЕД, с.: ил. 2. Руководство для врачей скорой медицинской помощи / Под ред. В.А. Михайловича, А.Г. Мирошниченко – 3-е издание, переработанное и дополненное – СПб.: БИНОМ. Лаборатория знаний, с. 3. Тактика ведения и скорая медицинская помощь при неотложных состояниях. Руководство для врачей./ А.Л. Верткин – Астана, с. 4. Биртанов Е.А., Новиков С.В., Акшалова Д.З. Разработка клинических руководств и протоколов диагностики и лечения с учетом современных требования. Методические рекомендации. Алматы, 2006, 44 с. 5. Приказ Министра Здравоохранения Республики Казахстан от 22 декабря 2004 года 883 «Об утверждении Списка основных (жизненно важных) лекарственных средств». 6. Приказ Министра Здравоохранения Республики Казахстан от 30 ноября 2005 года 542 «О внесении изменений и дополнений в приказ МЗ РК от 7 декабря 2004 года 854 «Об утверждении Инструкции по формированию Списка основных (жизненно важных) лекарственных средств».