Саяси сана ж ә не саяси м ә дениет Ә аль-Фараби тында ғ ы Қ аза қ Ұ ялты қ университеті Орындаған:Жумагулова ж Қабылдаған: Алматы 2012

Жоспар: Кіріспе: Саяси сана және идеология мазмұны Саяси сана және идеология мазмұны Негізгі бөлім: а) Саяси сана қызметі б) Саяси сана деңгейлері в) Саяси мәдениет ұғымы г) Саяси мәдениет қызметтері Қорытынды Пайдаланған әдебиеттер

Саяси сана денегіміз - өмірдегі саяси қатынастарды бейнелейтін, оларды түсініп сезінетін, адамдардың бұл салатағы іс әрекеттеріне бағыт бағдар беретін әлеуметтік сезімдер, түсініктер, көзқарастар жиынтығы

Идеология денегіміз-адамдардың іс әрекеттеріне бағдар беріп,олардың мақсайтт мүдделерін білдіретін және қорғайтын идеялар жиынтығы

1 Саяси ғ ббилым, саяси теория сия қ ты саяси шынды қ ты бейнелеу Саяси ғ ббилым, саяси теория сия қ ты саяси шынды қ ты бейнелеу 2 Субьектіні ң ма қ сайтт м ү дделеріне ба ғ дар беру Субьектіні ң ма қ сайтт м ү дделеріне ба ғ дар беру 3 Саяси психологияны ң ә р т ү рлі к ө ріністері ар қ илы к өң іл -к ү йді білдіру Саяси психологияны ң ә р т ү рлі к ө ріністері ар қ илы к өң іл -к ү йді білдіру

Қарапайым саяси сана Ол күнделікті саяси өмірден туған әдет- ғұрып,дағды,дәстүрлі нанымдар жиынтығы

Теориялық саяси сана Жағдайдың мән мағынасын анықтап,оларды теориялық тұрғыдан жинақтап бейнелейді

Психологиялық саяси сана Топтар, таптарда, жеке адамдарда туындайтын сезімдердің, көңіл-күйдің, әдет- ғұрыптардың, мінез-белгілерінің жиынтығы

Идеологиялық саяси сана Саяси болмысты түсіндіреді және оны сақтауға немесе өзгертуге іс әрекетті бағыттайды

Бұқаралық ақпарат құралдарының қызметі Хабаржинаптарату Мәдениеттітарату Хабарларды таңдау және таңдау және түсінік беру Қоғамдықпікір Қалыптасты ру

Идеологияның түрлері Либерализм Консервативтік Коммунистік Социал- демократиялық Фашизм

Либерализм латынша Либералис – еркін денег мағына білдіреді. Оның негізін салушылар: Дж. Локк, Ш.Л.Монтескье, А.Смит, И.Кант, Т.Джефферсон, А.Токвиль, Дж.Милль. Либерализм-ең кең дамыған идеологиялардың біреуі. Ол үшінші сословиенің идеологиясы ретінде панда болғанымен, кейін кале оның көптеген принциптері жалпыадамзаттық қажеттіліктерге сайт келіп, ойынан шықты. Либералдық идеологияның негізгі принципі: адамның еркіндігі; тұлғаның табиғи құқықтары мен бостандықтарының қасиеттілігі мен ажырамастығы; олардың қоғам және мемлекет мүдделерінен жоғары тұруы; Жаңарған либерализм (неолиберализм): хонда еркін нарықтық тетіктерді қалпына келтіру үшін мемлекет белгілі мөлшерде экономикалық және әлеуметтік салаға араласу керектігі негізделді. Жаңарған либерализмнің негізгі өкілдеріне Ф.Фон Хайек, Дж.Кейнс, Дж.Гэлбрейт және т.б.жатады. Либерализм Либерализм

Консервативтік латынның Консервативус – қорғаушы денег мағына білдіреді. Консервативтік идеология Ұлы Француз революциясының саяси идеялары мен оқиғаларына жауап ретінде дүниеге келді. Консерватизмнің негізін қалаушыларға ағылшын філсафашысы және мемлекете қайраткері Эдмунд Берк, француз публицисі және қоғам қайраткері Жозеф де Местр, немістің тарихшысы, құқықтанушысы Фридрих Фон Савиньи, Австрияның канцлері Меттерних және т.б. жатады. Жаңарған консерватизм (неоконсерватизм). Ол жеке адамның құқықтары мен бостандықтарының басымдығын мойындауға бет бұрды. Билікке төбе топ, аристократиялық көзқарастар тұрғысынан қарауды бәсеңдетті. Мемлекеттің экономикалық және әлеуметтік қызметтері едәуір шеттетілді. Мемлекеттік меншік жекешелендірілді. Жаңарған консерватизм өкілдеріне Д.Белл, З.Бжезинский, Н.Кристолл, және т.б.жатады. Консервативтік

Коммунистік латынның Коммунис- жалпы денег сөзінен шыққан Коммунистік идеялар XIX орта кезінде дүниеге келген. Негізін салғандар: Карл Маркс пен Ф.Энгельс. Олар жан-жақты дамыған, еркін адамды қалыптастырғылары келді. Ол үшін тап күресі жүргізілуі, жұмысшы табы буржуазияны құртуы керек. Олардың ойынша, социализмді орнататын бірден-бір құрал-социалистік революция. Оны жасайт алтын бірден-бір күш – жұмысшы табы. ХІХ ғасырдың аяғы ХХ ғасырдың басында марксистік саяси идеология революциялық және реформистік болып екіге бөлінді. Революциялық ағымды В.И.Ленин басқарды. Реформистік идеялар немістің социал демократы Э.Бернштейн мен немістің тарихшысы және экономисі К.Каутскийдің еңбектерінде дамытылды. Коммунистік

Социал- демократиялық Социал-демократия идеологиясы демократиялық социализм идея сын алға тартты. Оның басты құндилықтары: 1. еркіндік 2. теңдік 3. әділеттілік 4. ынтымақтастық Саяси демократияға мынадай негізгі принциптер кіреді: адам құқықтары сөз ой-пікір баспасөз білім алу ұйымдар құру дінге сену бостандығы т.б. Демократиялық социализм тұжырымдамасы Швеция, Австрия, Швейцария, Норвегия және т.б. Еуропа елдерінде табысты іске суда. Социал- демократиялық партиялар Латын Америкасында, Азияда, Таяу Шығыс елдерінің бірқатарында мықты позицияға ие болып отыр.

Фашизм Фашизм Италияның Фашизмо – бірлестік денег сөзінен шыққан, 1919 жилы Италия мен Германияда панда болған. Негізін салушылар: Ф.Ницше, Дж.Джентилле, О.Шпенглер. Бұл идеологияның басты ерекшеліктері: еңбекшілерді басып-жаншу үшін зорлықтың шектен шыққан түрлерін қолдану; шовинизм; нәсілшілдік; экономиканы мемлекеттік-монополиялық реттеу тәсілдерін пандалану. Фашистік идеологияның негізгі қағидалары А.Гитлердің Менің күресім денег кітабында баяндалады. Қазіргі кезде фашистік идеологияны көпшілік жаратпайды. Дегенмен, бірқатар елдерде жаңарған фашистік топтар панда болу да. Олар террорлық әрекеттер арқилы қоғамдық жағдайды, шиеленістерді, саяси дағдарыстарды тудыруға ықпал етеді.

Саяси мәдениет деп белгілі бір қоғамға немесе әлеуметтік қауымдастыққа тән саяси сана мен іс-әрекеттердің ұқсастық жиынтығын айтады. Ол нақтилы саяси жүйенің сипатын, қазіргі саяси тәртіптің мәнін, қоғамдық топтардың саяси санасы мен іс-әрекеттерінің ерекшеліктерін, саяси процестердің даму жолын және бағытын түсінуге мүмкіндік береді. «Саяси мәдениет» денег ұғымды бірінші қолданып, ғббилыми әдебиетке енгізуші деп XVIII ғасырда өмір сүрген немістің ағартушысы, фәлсафашы Иоганн Гердерді санайды.

Танымдық қызметі Реттеушілік қызметі Тәрбиелік қызметі Біріктірушілік қызметі Қорғау қызметі Сабақтастық қызметі

Танымдық қызметі- қоғам мен саясайтттың дамуын айқындайтын заңдилықтар мен принциптерді танып-білуге, субъектіні саяси салата табысты жұмыс істеуге керекті біліммен, қоғамды басқарудың әдіс-тәсілдерімен қаруландыру. Реттеушілік қызметі- саяси жүйенің қалыпты жұмысын, дамуын, каналы қоғамдық тәртіпті қамтамасыз ету, әлеуметтік – таптық, ұялтық қатынастарды реттеу. Тәрбиелік қызметі – әркімді қоғамдық-саяси қызметке, әрекетке, саяси белсенділікке ынталандыру, табандилыққа, кеңшілікке, төзімділікке, қоғам алдында жауапкершілікке баулу. Біріктірушілік қызметі – қазіргі өмір сүріп отырған саяси жүйені қолдау арқилы әлеуметтік топтар, таптарды біріктіруғ бұқараны мемлекет пен қоғам жұмыстарын басқаруға жұмылдыру. Қорғау қызметі – қоғамның қарыштап алға дамуына сәйкес калетін саяси құндилықтарды, қазыналарды сақтау. Сабақтастық қызметі – саяси тәжірибені бір ұрпақтан екінші ұрпаққа жалғастырып, саяси процестің тоқтаусыз ұласып дамуын қамтамасыз ететін тарихи сабақтастық.

Саяси мәдениетті қалыптастырушы қоғамдық күштер Ақпарат құралдары Бизнес әлемі Мемлекет Қоғамдық ұйымдар, партиялар Діни ұйымдар

Субмәдениет деп қоғамда үстемдік еткен мәдени бағыттан айтарлықтай ерекшеленетін саяси бағдарды айтады

Пайдаланылған әдебиеттер Д. Жамбылов. «Саясайтттану»