Факультет: Жалпы медицина Курс: 3 Тобы: к Орындаған: Якупова.З.А С.Ж.Асфендияров атындағы Қазақ Ұлттық Медицина Университеті Казахский Национальный Медицинский Университет имени С.Д.Асфендиярова Алматы,2016 ж ЖАЛПЫ ГИГИЕНА ЖӘНЕ ЭКОЛОГИЯ КАФЕДРАСЫ

Кіріспе Бала денсаулығы – ең жоғары әлеуметтік құндылық. Бүгін мектеп партасында отырған балалар, он жилдан соңғы елдің әл-ауқат деңгейі мен экономикалық потенциалы, мемлекеттің қауіпсіздігін қамтамасыз етеді. Қазіргі қалыптасқан әлеуметтік-экономикалық жағдайда бастауыш мектептегі оқушылар аурулары жоғарылауы оқу-үрдісінің тым қарқынды және ағзаның психологиялық, физиологиялық шығынның қалпына келуінің бұзылуына байланысты. Балалар мен жасөспірімдер гигиенасы пән және денсаулық сақтау жүйесінің іс – тәжірибелік саласы ретінде өсіп кале жатқан ұрпақтардың денсаулығын сақтап, нығайтуға бағытталған профилактикалық шараларды өңдеп, негіздеуге арналған ғылым.

Балалар мен жасөспірімдер организмінің өсу және даму заңдылықтары, олардың гигиеналық маңызы Өсу мен даму қарқынының біркелкі еместігі; Әр түрлі орган армен жүйелердің өсуі мен дамуының бір мезгілде орындалмауы; Өсу мен даму процессінің жыныстық айырмашылығы Органдар мен жүйелердің биологиялық сенімділігі; Генетикалық және сыртқы орта факторларының маңызы; Акселерация;

Балалар мен жасөспірімдердің денсаулығына баға беру Тексеру кезінде созылмалы аурушаңдықтың бар, жоғы. Маман- дәрігерлердің тексеруі арқылы анықталады. Организмнің негізгі жүйелерінің қызмет жағдайы. Клиникалық тәсілдер арқылы, қажет болған жағдайда функционалдық сынамаларды пайдалану арқылы анықталады. Организмнің сыртқы ортаның қолайсыз әсерлеріне қарсыласу мүмкіндігі. Өткен жилғы жедел аурулардың санина байланысты анықталады. Физикалық даму деңгейі және оның үйлесімділігі. Психикалық даму деңгейі. Физикалық даму антропометрлік өлшеулер жүргізіп, стандарта және бағалау таблицаларын қолдану арқылы анықталады. Психикалық даму деңгейін психоневрологиялық тексеру кезінде анықтайды. Денсаулыққа баға беру кешенді түрде жүргізілуі керек. Балалардың денсаулық жағдайына денсаулыққа анықтама бере алтын негізгі 4 белгіні есепке ала отырып баға беріледі. Олар:

Денсаулық тортары Бірінші топ - дені сау, дене бітімінің дамуы дұрыс, негізгі орган армен жүйелердің қызметі қалыпты жағдайдағы балалар мен жасөспірімдер. Екінші топ - дені сау, бірақ, функционалдық немесе кейбір морфологиялық ауытқулары бар, сонымен қатар жедел және созылмалы ауруларға қарсыласу мүмкіндігі азайған балалар. Үшінші топ - созылмалы аурулары компенсация сатысында, организмдерінің қызмет мүмкіндіктері сақталған балалар мен жасөспірімдер. Төртінші топ - созылмалы аурулары субкомпенсация жағдайындағы, организмдерінің қызмет мүмкіндіктері азайған балалар мен жасөспірімдер. Бесінші топ - созылмалы аурулары декомпенсация жағдайындағы, оганизмдерінің қызмет мүмкіндіктері едәуір төмендеген балалар мен жасөспірімдер.

Балалардың денсаулығын қалыптастыратын негізгі факторлар Ата-аналардың денсаулығы мен конституциясына әсер этуші (әсіресе аналарға жүкті болғанға дейін әсер ететін) факторлар; Генетикалық (тұқым қуалағыштыққа әсер этуші) факторлар; Ауаның, судың, топырақтың санитарлық-гигиеналық сипоты; Тамақтану жағдайы; Жанұя тұрмыстық факторлар: жанұяның құрамы, тұратын микен жайдың сипаттамасы, орташа кіріс мөлшері, жанұя тұрмысы және сәбидің күтімі, жанұяның психологиялық климаты, зиянды әдеттердің (шылым шего, арақ құмарлық т.с.с.) болуы; Сәбидің мектепке дейінгі мекемелерде болу жағдайының санитарлық- гигиеналық сипоты.

Қолайлы факторлар Қолайсыз факторлар а) ең жақсы қимыл-қозғалыс тәртібі; б) шынығу; в) дұрыс, баланс ты тамақтану; г) рационалды күн тәртібі; д) қоршаған орта әсерінің гигиеналық нормаларға сәйкес болуы; е) гигиеналық дағдылар және дұрыс тұрмыс-қалыпта өмір сүру. а) қимыл-қозғалыс қажеттілігінің жеткіліксіздігі, немесе шамадан тыс жоғары болуы; б) оқу-тәрбие процесстерінің және күн тәртібінің бұзылуы; в) ойын, оқу және еңбек іс- әрекеттеріне қойылатын гигиеналық талаптардың орындалмауы; г) тамақтануды ұйымдастырудағы кемшіліктер; д) гигиеналық дағдылардың болмауы, зиянды әдеттермен айналысу; е) жанұядағы және балалар ұжымдарындағы қолайсыз психологиялық климат.

Бала-бақшаларда балалардың денсаулығын қорғау және нығайту бойынша жүргізілетін жұмыстар р/с Жұмыс мазмұны МерзіміЖауапты 1 Барлық торта жас ерекшеліктеріне күн тәртібінің орындалуы. жил бой на тәрбиешілер 2 Әр баланың жеке бас ерекшеліктері ескеріле отырып, дене тәрбиесі мен сауықтыру – шынықтыру шараларының запалы орындалуын қамтамасыз эту. жил бой на Тәрбиешілер 3 Балаларды алдын-ала егоді, диспансерлік балаларды қарау жұмыстарын уақытымен жүргізу. жил бой на медбике 4 Дене тәрбиесі мен сауықтыру – шынықтыру шараларының жүргізілуіне запалы дәрігерлік-педагогикалақ бақылауды жүргізуді қамтамасыз эту. жил бой на әдіскер медбике 5 Тәрбиешілердің фильтрді өткізуге жауапкершілігін арттыру, ауырып қалған балаларды дер кезінде анықтап отыру. жил бой на медбике тәрбиешілер 6 Спорттық мерекалердің, денсаулық күндерінің, ойын-сауықтардың жүргізілуі. жоспарғ а сайттт әдіскер 7 Денсаулық парағының, ауруды көрсэту экраны дайындау. тоқсан сайтттын медбике 8 Қызметкерлердің жеке бас тазалығының сақталуын қадағалау. жил бой на медбике 9 Бала денсаулығын қадағалау бойынша бақылауды күшейту. жил бой на медбике

Бала-бақшада жүргізілетін санитарлық-ағарту жұмыстары р/с Жұмыс мазмұны МерзіміЖауапты 1 Ата-аналарға ақыл-кеңестер: - балабақшадағы және үйдегі күн тәртібі IX тәрбиешіл ер - респираторлық ауруларды үй жағдайында емдеуXмедбике - балаларды тұмаудан сақтаңыздарXIмедбике - ауыз қуысы гигиенасыXIIмедбике - баланың киім киісіIмедбике - іш-асқазан аурулары профилактикасыIIIмедбике - его не үшін қажет?IVмедбике 2 Тәрбиешілерге ақыл-кеңестер: - «Ауырма» мектебі X медбике - карантин шараларының орындалуы ережесіXIмедбике - балабақшаның таза ауа тәртібінің сақталуыIмедбике 3 Кіші қызмет көрсэтуші персонал мен: - карантин кезіндегі дезинфекция тәртібі X медбике - балабақшаның бөлмелеріне және құралдарына қойылатын тазалық талаптары үнемі медбике - қызметкерлердің жеке бас тазалығы жил бой на медбике - ас үйіне қойылатын тазалық талаптары жил бой на директор 4 Сан бюллетендер: іш-асқазан аурулары профилактикасы тұмау дәрумендер сары ауру профилактикасы тоқсан сайтттын медбике

Балалар мен жасөспірімдер гигиенасы бойынша бөлімнің қызметі Әкімдіктермен және білім беру органдарымен бірлесе отырып балалар мен жасөспірімдердің дене тәрбиесін және тамақтануын жақсарту («Саламатты Қазақстан») және мектеп алды жастағы балаларға бала бақшалармен («Балапан») қамтамсыз эту бойынша Мемлекеттік бағдарламаны орындау жұмыстары жүргізіледі. Мектептерде, МАБҰ, мектеп жанындағы интернаттарда, шағын орталықтарда бөлмелердің, ойын алаңдарының тиісті орналасуын және ұсталуына, заманауи мектеп жабдықтарымен (спорт залдарының, ойын және спорт алаңдарының) жабдықталғанына бақылау жүргізіледі.

Білім беру үдерісіне бақылау жүргізу мақсатында мектеп күн тәртібін талдау жұмыстарының жүргізілуін, балалардың үзілістерін, оқу процессін, компьютерлік оқытуын, тамақтануын, медициналық қызмет көрсэтуін, жарықтандыруын және жұмыс орындарының микроклиматының қалпы қойылған санитарлық ереже талаптарына сайттт болуын бақылаулары өткізіледі. Тексеріс барысында бақылаудың зертханалық-құралдық әдісі қолданылады.

Балалардың тамақтануына, ас әзірлейтін бөліктердің және буфеттердің ұсталуына, азық өнімдерінің сұрыпталуына, тамақты дайындау технологияларын сақтауына аса назар аударылады. Балалардың ыстық тамақтануы,ыстық тамақтанумен қамтылған оқушылардың саны анықталады. Оқушылардың тамақтануын ұйымдастыруын тексеру барысында санитарлық ереже талаптарын бұзушылықтарды анықтағаны үшін ас әзірлейтін бөліктерінің қызметкерлеріне айыппұл салынады, ұйғарым беріледі, жұмыстан шығарылады.

Бақылауда ойыншық бөлімдері мен дүкендері тұр, жоспардан тыс тексерумен қамтылған. Техникалық регламенттерінің балалар тауарының ассортиментіне қойылатын талаптарына сәйкестігін бақылауы жүйелі түрде өткізіледі. Зертханалық тексеруге таңдап алынғаны ойыншықтардың талаптарға сайттт болуын тексереді. Ойыншықтың запасы мен қауіпсіздігін расстайтын құжаттың болмаған жағдайда, жауапты тұлғаларға айыппұл салынады.

Қорытынды Адамның кейінгі, үлкен болғандағы денсаулық жағдайы көбінде өсіп кале жатқан ағзаның денсаулық жағдайымен байланысты. Бұл жағдай балалар мен жасөспірімдердің денсаулығын қалыптастырудағы және олардың қалыпты өсуі мен дамуы үшін қолайлы жағдайлар жасаудағы гигиеналық шаралардың аса маңызды рөлін бұрынғыдан да артық көрсетеді. Гигиеналық шаралар балалардың тіршілік әрекетінің барлық аспектілерін қамтиды, соған байланысты балалар мен жасөспірімдер гигиена сын кешенді гигиена пәні деп атауға болады.