Балалардағы артериялық гипертензия және гипотензия ҚР ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ ЖӘНЕ ӘЛЕУМЕТТІК ДАМУ МИНИСТРЛІГІ С. Ж. АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ МИНИСТЕРСТВО ЗДРАВООХРАНЕНИЯ И СОЦИАЛЬНОГО РАЗВИТИЯ РК КАЗАХСКИЙ НАЦИОНАЛЬНЫЙ МЕДИЦИНСКИЙ УНИВЕРСИТЕТ ИМЕНИ С.Д. АСФЕНДИЯРОВА Орындаған: Тексерген: Топ: Жалпы медицина факультеті Кафедра: Балалар аурулары

Жоспары : Кіріспе Балалардағы артериялық қан қысымы. Негізгі бөлім Гипертониялық жағдайлар. Клиникасы. Емі. Гипотониялық жағдайлар. Клиникасы емі Қорытынды

Кіріспе Артериялық қан қысымы – барлық тін мен мүшелерді тұрақты қанмен қамтамасыз етуде маңызды орын алтын, гемодинамиканың маңызды көрсеткіштерінің бірі. Артериялық қан қысымының оптимальді деңгейі күрделі механизм дер арқылы ұсталып отрады. Артериялық қысымды негізгі 4 фактор қалыптастырады: 1. жалпы перифериялық қарсыласу; 2. жүректің насостық функциясы; 3. айналымдағы қан көлемі; 4. қан таймырлардың созылғыштығы/серпімділігі.

Ұрықта систолалық артериялық қан қысымы (САҚ) мм сын.б., ал диастолалық қан қысымы (ДАҚ) – мм сын.б. құрайды. Бір айлық нәрестеде бұл көрсеткіштер жоғарылайды және 85/40 мм сын.б. тең болады. Баланың ужасы 1 жасқа толғанда АҚ деңгейі 95/50 мм сын.б. құрайды. Әрі қарай әр жилда САҚ орташа есеппен 2 мм сын.б., ал ДАҚ орташа есеппен 0,5-1,0 мм сын.б. көтеріліп отрады. Жасөспірімдік шаққа келгенде артериялық қан қысымның деңгейі ересектердей көрсеткішке ие болады.

Гипертониялық жағдайлар Балалар арасындағы гипертониялық жағдайлар, көптеген авторлардың берген деректері бойынша, кең таралған болып табылады. Бұл жағдайлардың жоғарғы көрсеткіштерге жетуі, әсіресе, препубертатный және пубертатный период та – 10-15%-ға жетеді.

Артериялық қан қысымы деңгейінің жоғарылауын бағалауға арналған критерийлер Балалардағы қан қысымы деңгейінің жоғарылауын бағалау үшін ДДҰ-мен вентильдік әдіс ұсынылған. Центильдік критерий: Бірдей жыныстағы, бір жилы туылған балалар мен жасөспірімдердің систолалық және артериялық қан қысымының вентильдік көрсеткіші қолданылады.

Қалыпты АҚ – систолалық және диастолалық қысым 10 және 90 вентиль деңгейінен шықпайды. Жоғары қалыпты АҚ (шекаралық) – систолалық және артериялық қан қысымы вентиль арасында болады. Артериялық гипертензия – үш рейттік қан қысымын өлшеу барысында вентильдік көрсеткіш 95-тен жоғары бокса тіркеледі.

Ер балалар үшін вентильдік көрсеткіш кестесі (1 жас, 5 жас, 10 жас. 15 жас)

Қыз балалар үшін вентильдік көрсеткіш кестесі (1 жас, 5 жас, 10 жас, 15 жас)

Цыгин А. Н. бойынша (1998 жил ) Жасы Систолалық АҚ (мм сын.б.) Орташа гипертензия Айқын гипертензия 7 күн>96> күн>104>110 2 жасқа дейін>112> жас>116> жас>122> жас>126> жас>136> жас>142>150

ДДҰ ұсынған балалардағы артериялық гипертензияның бірыңғай критерийі (2000 ж.) Жасы Артериялық қан қысымы (мм сын.б.) систолалықдиастолалық 7-9 жас>125> жас>130> жас>135>85

Клиникасы Орташа артериялық гипертензия кезінде айқын клиникалық көріністері болмай, бала және оның ата- ананы оны байқамауы мүмкін. Бас ауруына, әлсіздікке, тез шаршағыштыққа, тітіркенгіштікке шағымдануы мүмкін. Обьективті тексеру барысында балаларда артық салмақ, бойының ұызн екендігі, вегетативті дифункцияның көріністерін анықтап табуға болады.

Клиникасы Айқын артериялық гипертензия (ересектерде ІІ стадия) кезінде балалардың жағдайы әрдайым нашар болады. Айқын, тұрақты бас аурудан басқа балалар бас айналуға, есте сақтау қабілетінің бұзылуына, жүрек соғысына, жүрек тұсындағы ауырсыну сезіміне шағымдануы мүмкін. Объективті тексеру кезінде тахикардия, жүрек шекарасының солға қарай ығысқанын, аортаны тыңдау барысында ІІ тонның акценті, ЭКГ және ЭхоКГ кезінде сол жақ қарыншаның гипертрофиясы, ал көз түбін тексеру кезінде – торты қабықтағы қан таймырлардың тарылуы байқаллоды.

Қатерлі артериялық гипертензия (жиі екіншілік бүйректік гипертензия кезінде) – тұрақты түрде АҚ жоғары деңгейлерге дейін жетуі және көрсетілетін емшаралардың тиімділігінің төмен болуымен көрінеді. Гипертензияның бұл түрі жоғары летальділікке ие. Клиникасы

Диагностикасы Науқастың шағымдары негізінде; артериялық қан қысымын Коротков әдісімен үш рейттік өлшеу арқылы қойылады. Тәуліктік мониторлау; Жүктемелік сынақтар арқылы (велоэргометрия); Басқа да инструментальді әдістер: ЭКГ Эхо-КГ УДЗ Екіншілік артериялық гипертензия кезінде біріншілік патологияны анықтау үшін тиісті зерттеу әдістері қолданылады.

Емі Орташа артериялық гипертензия кезінде ем – медикаментозный емс болады. Жағымсыз психоэмоциональді стресстік ситуацияларды болдырмау; Тәуліктік режимді сақтау, ұйқының толыққандылығы; Диетаны коррекция лоу (егерь артық салмақ бокса); Ас тұзын қолдануды шектеу; Емдік дене шынықтыру, физикалық жүктемелерді мөлшерлеу.

Емі Айқын артериялық гипертензия кезінде медикаментозный емс имен бөлек медикаментозный терапия қолданылады. Артериялық гипертензия кезіндегі базисті препарата: Препараттар Шығарылу форматы МөлшеріҚабылдау рейті, күніне Тамырлық Винпоцетин 5 мг, таблетка 1 таблетка 1-2 рейт Циннаризин 25 мг, таблетка-2 рейт күніне Метоболикалық Ноотропил 0,4 г, капсула 1 таблетка 3 рейт Пирацитам 0,2 г, таблетка-3 рейт Пантогам 0,2 г, таблетка-3 рейт (тамақтан кейін) Фенибут 0,25 г, таблетка-2-3 рейт Аминалон 0,25 г, таблетка-3 рейт (тамаққа дейін)

Емі ПрепаратТәуліктік дозасыҚабылдау рейті, күніне Тиазидті диурейтиктер Гидрохлотиазид 12,5 мг 1 рейт Арифон 2,5 мг 1 рейт Бринальдикс 10 мг 1 рейт Ілмектік диурейтиктер Фуросемид 2 мг/кг 1 рейт Калий сақтаушы диурейтиктер Триамтерен 25 мг 1 рейт Альдактон 25 мг 2 рейт Балалардағы АГ емдеу үшін қолданылатын негізгі диурейтиктер:

Емі Балалардағы АГ емдеу үшін қолданылатын негізгі бета- адреноблокаторов: Препарат Тәуліктік дозасы, мг/кг Қабылдау рейті, күніне Атенолол 0,71 рейт Пропранолол 0,53-4 рейт Пиндолол 0,051 рейт

Емі Балалардағы АГ емдеу үшін қолданылатын негізгі АПФ-ингибиторлары: Препарат Тәуліктік дозасы, мг/кг Қабылдау рейті, күніне Каптоприл 0,53 рейт Эналаприл 0,021 рейт Рамиприл 0,011 рейт

Балалардағы гипотониялық жағдайлар Балалардағы гипотониялық жағдайлар гипертензияға қарағанда сирек кездеседі. Көптеген авторлардың берген дерегі бойынша оның үлесі мектеп ужасында 4%-ды құрайды. Этиологиясы: гипотониялық жағдайлардың туындауында негізгі орынды нейроциркулятортық дистония аллоды. Басқа да себептерге – эндокриндік бездердің (бүйрек үсті безі, гипофиз, қалқанша безі) қызметінің жеткілізсіздігі. Астениялық тұлғалы адамдарға тұқым қуалаушылық таймырлық гипотензия тән.

Клиникасы Артериялық гипотензия кезіндегі балалардың негізгі шағымдары – әлсіздік, тез шаршағыштық, стен танып қалуға бейімділік. Балалар ұйқышыл, тітіркенгіш болуы мүмкін, сирек басының, жүрек тұсының ауырсынуы байқаллоды. Объективті тексеру барысында мұндай балаларда терісінің түсі бозғылт, ұстағанда терісі салқын, терінің мәрмәрлігі байқаллоды. Жүректі тыңдағанда жүрек тондарының әлсірегені, брадикардияға бейім екендігі анықталлоды. Артериялық қан қысымы систолалық қан қысымы есебінен төмен болады.

Емі Гипотониялық жағдайларды негізгі емдеу жолы – физикалық жүктемсі бар тәуліктік режимді дұрыс ұйымдастыру, толыққанды ақуыздық тамақтану. Медикаментозды емдеу кезінде – артериялық қан қысымын көтеруші препаратады қолданылады. Олар: кофеин, эфедрин, кордиамин. Бұдан басқа адамтаймыр, қытайлық лимонник, аралия тұндырмасы, пантокрин, апилак және т.б. препарата қолданылады. Кейбір жағдайларда науқастарға көк таймыр ішіне 40% глюкоза енгізу жақсы көмектеседі. Науқас жағдайына циркулярный душ, Щербак жағасы (воротник Щербака) жақсы көмектеседі.

Қорытынды Балалардағы қан қысымының деңгейін қалыпты көлемде бақылап отыру, жоғары қалыпты артериялық қан қысымы тіркелген балаларды тіркеуге алу – балалардағы жүрек-қан таймыр ауруларын алтын- алудың негізгі жолы болып табылады. Ал, гипотензиялық жағдайлар жиі синкопеальді жағдайлармен (стен танып қалумен көрінеді) ұласатын болғандықтан, бұл жағдай ми қанайналымы бұзылыстары, құлау кезінде алған жарақаттар – баланың денсаулығына кері әсерін тигізеді. Аталған шағымдарды байқаған кез-келген ата-ана тиісті мамандардың көмегіне жүгіну керек.

Қолданылған әдебиеттер Л.М. Беляева. Балалар кардиологиясы және ревматологиясы жил. Москва. Н.П. Шабалов. Балалар аурулары. ІІ том жил. Санкт-Петербург. Педиатрия: ұлттық нұсқаулық: 1 том. Геотар-Медиа. А.А. Баранова. Балалар аурулары жил. Москва.