ОТБАСЫ ПЕДАГОГИКАСЫ Ғ ЫЛЫМ РЕТІНДЕ Абай атында ғ ы Қ аза қ Ұ лтты қ Педагогикалы қ Университеті Педагогика ж ә не психология институты Ә ЛІПОВА А Қ ЕРКЕ. Ә ЛЕУМЕТТІК ПЕДАГОГИКА Ж Ә НЕ Ө ЗІН – Ө ЗІ ТАНУ

Педагогика Педагогика (гр. 'πα ς', paіda бала, гр. ' γω', gogos жетектеуші) жеке адамды т ә рбиелеп, қ алыптастыру ү шін белгілі ма қ сат қ а ба ғ ыттал ғ ан ж ү йелі т ә рбие мен білім беру туралы ғ ылым; т ә рбиені, білім беруді ж ә не о қ ытуды зерттейтін теориялы қ ж ә не практикалы қ ғ ылымдарды ң жиыны. Қ азіргі кездегі педагогика о қ у-т ә рбие ж ұ мысыны ң м ә селелерін қ амтиды.Ертедегі Грекияе ң бекке, қ ол ж ә не со ғ ыс ө неріне ү йретуші құ лдарды педагог деп ата ғ ан.

Отбасы педагогикасы – б ұ л отбасында ғ ы бала т ә рбиесі, оны ң ерекшеліктері мен потенциалды қ м ү мкіндіктерін зерттеуге, бала т ұ л ғ асын қ алыптастыру туралы ата-аналар ғ а ғ ылыми негізделген н ұ с қ аулар дайындау ғ а ба ғ ыттал ғ ан ғ ылым.

« « Отбасы педагогикасы» ғ ылымыны ң курс мазм ұ ны : -отбасы педагогикасы ғ ылым ретінде; -отбасы педагогикасыны ң қ алыптасуы мен дамуы; -отбасы ә леуметтендіру ж ә не т ә рбиелеу субъектісі ретінде; -отбасыны ң құқ ы қ ты қ -нормативтік базасы; -отбасы т ә рбиесіні ң психологиялы қ -педагогикалы қ негіздері; -отбасы т ә рбиесіні ң мазм ұ ны; -отбасында ә р т ү рлі жаста ғ ы балаларды т ә рбиелеу м ә селесі; -отбасында бала т ә рбиелеу ә дістері -отбасын зерттеу ә дістері; -шетелдерді ң бала т ә рбиелеу т ә жірибелері.

Отбасы педагогикасыны ң нысаны мен п ә ні Отбасы педагогикасыны ң нысаны – т ә рбиелеу институты ретінде отбасыны ң қ азіргі жа ғ дайы мен негізгі даму тенденциялары. Отбасы педагогикасыны ң п ә ні – отбасында баланы т ә рбиелеуді ң м ә ні мен механизмдері, оны ң т ұ л ғ а дамуына ә сері. Отбасы педагогикасы қ алай ө мір с ү ру керектігі, қ алай бала т ә рбиелеу керектігі туралы дайын рецептер бермейді, тек қ андай жа ғ дайларда бала т ә рбиесі о ң н ә тиже беруі, ал қ андай жа ғ дайда ө кінішке алып келу м ү мкіндігі туралы м ә селелерді зерттейді.

Отбасы тәрбиесі туралы шетелдік және қазақстандық педагог классиктердің пікірлері «Адамдар отбасын құ ру ү шін болаша қ ө мірдегі серігіні ң қ андай отбасынан шы ққ анын, оны ң ә ке- шешесі мен ата-бабаларын жа қ сы білуі қ ажет» Платон «отбасы - адамдарды ң қ арым- қ атынастарыны ң е ң бірінші т ү рі ж ә не ол мемлекетті ң бірінші кішігірім б ө лігі» Аристотель «Бала ғ а берілген бірінші т ә рбие – ата-анасын, ту ғ ан туысын, жолдасын сыйлау ғ а ү йретуден басталады» Ыбырай Алтынсарин.

Отбасы педагогикасыны ң негізгі міндеттері: - болаша қ педагогтарды отбасы ж ә не неке институтыны ң пайда болу тарихымен, отбасы ж ү йесіні ң қ ызмет ету за ң дарымен таныстыру; - болаша қ педагогтарда отбасын ә леуметтік топ ретінде ғ ана емес, сонымен бірге ө зіндік т ұ л ғ алы қ ж ә не к ә сіби жа ғ ынан қ алыптасуы туралы бірт ұ тас к ө з қ арас тудыру; - оларды отбасы т ә рбиесіні ң психологиялы қ -педагогикалы қ негіздерімен таныстыру; - отбасыны ң құқ ы қ ты қ -нормативтік базасымен таныстыру; - ә р т ү рлі отбасы типтерімен ж ұ мыс жасауды ң негізгі ә діснамалы қ принциптерін т ү сіндіру ж ә не отбасымен ө зара ә рекет жасауды ң негізгі ә дістерімен таныстыру; - отбасы т ә рбиесіні ң м ә ні мен ма ң ызы туралы т ұ ра қ ты к ө з қ арасын қ алыптастыру; - студенттерді ата-аналар мен педагогтарды ң арасында серіктестік қ арым- қ атынас орнату ғ а қ атысты білім, біліктермен қ аруландыру.

Отбасы педагогикасыны ң бас қ а ғ ылымдармен байланысы Философия Ә леуметтану Демография Экономика За ң Психология Педагогика Медицина этнография ж ә не т.б.

Отбасында балаларды ң т ә рбие процесіне табысты ы қ пал жасайтын бас қ а жа ғ дайлар: отбасының этникалық құрамы және құрылымы: толық емес отбасы, бір балалы, көп балалы отбасы, бір ұлттық, көп ұлттық отбасы. тіршілік әрекетінің жағдайлары: отбасы мүшелерінің білім дәрежесі, еңбектену, кәсіптік ңүрамы, бюджеті, жалпы материалдық әл-ауқаты, ауылдық және қалалық отбасы. отбасының мәдени потенциалы: күнделікті тұрмыстың жалпы мәдениеті, күн ырғағы, демалыс, оның формалары, кітапхананы, теледидарды, музыка аспаптарын пайдалана білуі, спорт-пен айналысу, отбасылық дәстүрлік мерекелер. ішкі отбасылық қатынастар микроклиматы отбасындағы көзқарастың бірлігі және айырмашылығы, отбасы мүшелерінің өз міндеттеріне көзқарасы

Отбасылы қ т ә рбие тиімсіздігіні ң себептері: отбасында ғ ы ө ктемдікті ң баланы ө зін- ө зі бас қ арудан, билеуден айырып, ө з к ү шіне, м ү мкіншілігіне сенуден қ алып, о ғ ан қ арсы қ оярлы қ ішкі к ү ш-жігеріні ң т ө мендеуі, сезіміні ң м ұқ алуы; баланы ө з еркімен жіберушілік, еркелік, б ә рін кешірушілік. Баланы ң дегеніне к ө ніп, жетегіне еру оны ө зімшілдікке т ә рбиелейді; отбасында біры ңғ ай талапты ң болмауы, ересектер арасында ғ ы алауызды қ ты пайдаланып, баланы ң екі ж ү зді ж ә не жа ғ ымсыз нерсеге бейім болып ө суі; ата-ананы ң баланы ұ жымнан аула қ татып ө сіруге тырысып, баланы ң қ алыптасуына кері ә сер етуі; ата-ананы ң баласыны ң іс- ә рекетіне нем құ райды қ арап, жауапсызды қ танытып, баланы ң, кездейсо ң, к ү м ә нді адамдармен танысу ғ а м ү мкіншілік алуы.