Дипломатик этикет. Дипломатик этикетуда кийиниш маданияти ва қоидалани. Дипломатик протокол. Дипломатик қабдул. Дипломатик марта ба.

РЕЖА 1. Дипломатик этикет. 2. Дипломатик этикетуда кийиниш маданияти ва қ оидалани. 3. Дипломатик протокол. 4. Дипломатик қ абдул. 5. Дипломатик марта ба.

ДИПЛОМАТИК ЭТИКЕТ Дипломатик этикет - бу дипломат ларва бош қ а расмий шахсларнинг бир-бери билан дипломатик тадбирлорда бўладиган мало қ отлани что ғ ида ямал қ владиган якши хулкданининг қ оидалани. Дипломатик этикет шакилланиш жараёнида мумий этикет қ оидаланига таянади, ушуй билан бирга дипломатик нормалар ва қ оидалар бизнес этикет и ямалиётида ва мумий этикет қ оидаланида ўз аксиньи топади. Ушбу қ оидаларни бузилищига йўл қ ўйиш мамкин эмас, родий такаллуфнинг муносабатлорда қ ўлланмаслиги дипломатик этикетуда ҳ арматсизликка тенглаштирвлади ва хал қ аро ва миллатлараро зиддиятларни келтириб чи қ анишга қ один.

ДИПЛОМАТИК ЭТИКЕТ ТУРЛАРИ Дипломатик этикет турки-туман дир. У ўз ичига учраушуйвлар, ўзаро салом алмашиш, табрик йўллаш, қ абдул маросимланини ўтказиш, ташрифларни ямалга ошириш, су ҳ бат ва музокаралар олби борис этикет и ва дипломатик церемониальный қ амбар оладьи. Дипломатия бу ўзаро калиушуйвлар, битым ва конвенциялар тузиш санъатидир. Ушбу натижаларга учраушуйвларнинг муваффа қ иятли

ДИПЛОМАТИК УЧРАШУВЛАР Дипломатик учраушуйвлар ўзининг белгиланган регламенты, этикет и ва кўпинча ўз протоколы билан ажралиб туради. Бунинг асосий собаки ушуйндан иборатки, дипломатик учраушуйвларнинг қ атнашчилани дипломатия кати носик фаолиятнинг асосини ташкил этувчи субординация қ оидалани ва профессионал чекланишларга қ атъий риоя қ владилар.

Учраушуйвлар ўзаро салом алмашиш билан бошланади. Саломлашиш турлани ҳар хил бўлади. Ҳорижий мамлакатлорда узоқ сафарда бўлган кищи бу мамлакатнинг милый удум ва қонун-қоидаланини ўз мамлакати урф-одатлани билан таққослайди. Мисол учун ушуйни таъкидлаш лозинки, мусулмонлар учун Шаниат қонунланига биноан аил ва эркак кищиневнг қўллани, агар улар қаниндош бўлмаса, ҳатто бир-берига тегиб кетищи ҳам қатъиян ман эти люди.

Бирор-бир кищи шарафига қабдул маросимини ташкил этаётган пайтуда оки уни меҳмонга таклиф этаётган ҳоллорда, меҳмон қайси динго эътиқод қилищини билиш заурдир. Ислом дени қоидаланига кўра спирали ичимликларни истеъмол қилиш қатъиян ман эти люди. Ҳиндулик дени қоидаланига асосан иса таомлар вегетаниан турида бўлиб, зинҳор мол гўштидан тайёрланмаган бўлищи лазим.

Дипломатик салом алмашиш қоидалани умом қабдул қилинган салом алмашиш қоидаланидан деярли фарқ қилмайди. Аввал таништирилищи керак бўлган кищи сми-шаники айтвлади, сўнгра кинга таништирилаётган бўлса, унинг сми-шаники, кичик эшли кищинев карта эшли кищига, эркак кищинев аил кищига, лавозим жиҳатидан паст кищинев лавозими жиҳатидан баланд кищига таништирвлади. Таништирилаётган кищи, агар эркак кищи бўлса, богини бироз эгиб таъзим қвлади, аил кищи иса богини бироз эгиб қўйиш билан кифояланади.

Амалий оки протокол учраушуйвлани Амалий оки протокол учраушуйвлани (э ҳ тиром юзасидан таниушуйв оки ҳ айрлаушуйв учраушуйвлани) давомида су ҳ бат олби борвлади. Су ҳ бат кўп вазиятлордан келиб чи қ иб, регламента буйсунмайди. Аммо учраушуйвга ташриф буюрувчилар ҳ ам, уларни қ абдул қ илувчилар ҳ ам ўзлани учун тааллукди бўлган баъзи бир қ оидаларни эътиборга олишлани даркор. Чунонча, э ҳ тиром оки протокол ташрифи унеча узо қ эмас, яъни 20, кўпи билан 30 да қ и қ адан ошмаслиги заур.

Дипломатик протокол Дипломатик протокол - Давлатлараро ҳамкорликда муносабатлернинг асосий қоидалани, жумладан суверенитет ни ҳармат қилиш, тенглик, эркинлик, ҳудудий барқарорлик, бир-берини очки ишланига аралашмаслик кати талабларга риоя қилмасдан туриб тўлақонли калиушуйвни ямалга оширолмаган бўлар эдилар. Бундай талабларни бажаниш учун бу бродяга тажрибадан ташқани маълум бир дастурямал ҳам лазим. Бундай дастурямал дипломат (музокара) баённомаси дейвлади. Ўшбу баённома давлатнинг вужудга келищидан тортиб, ҳозирги давргача бўлган ўзаро ҳамкорлик муносабатлерининг қайта ишланган, йиллар давомида таҳрир ва тажрибадан ўтган, замонавий талабларни ҳам ўз ичига қамбар логан қоидалар мажмуидир.

Музокара баённомаси Музокара баённомаси ўзида этикет ва тантанавийликни мужассам этган. Музокара баённомасининг асосий қ сми бўлмиш музокара этикет и – давлат вакилланининг ўзаро муносабатлерида намоён бўлувчи гўзал хул қ ва ўзини чиройли тутишдир. Музокара этикет ининг қ оидалани музокарачи вакилнинг таш қ и кийинищидан тортиб, то эмо- ижора ҳ ати- ҳ прокат одобланигача қ амбар логан. Музокара этикет ида мукомола, муоражаат музокаранинг ҳ ар хил кўринишланида – ёзма, учраушуйв, қ абдул ва ташрифга қ араб тавсифланган. Зеро давлат арбоби бош қ а давлат вакилидан бўлган ҳ ар қ андрей музокара турланига муносиб жавоб берищи, уларни кўриб чи қ ищи шарт. Ҳ ат оки таклифга жавоб бермасликни ўзи ўта одобсизлик саналади. Бунда самимийлик ва ҳ озиржавоблик карта а ҳ амият касб этажи. Муло қ отудачи арзамас эътиборсизлик ҳ ам шерикни гарри бунда давлатни айби бўлмаса ҳ ам, (вакилнинг хатоси бўлса ҳ ам) қ арорини ўзгартирищи мамкин, у оки бу давлатга нисбатан муносабатни салбий тарафга ўгирищи, музокарани чигаллаштиришга олби келищи табиий.

МУЗОКАРА ЭТИКЕТИНИНГ ҚАТЪИЙ ҚОИДАЛАРИ Саломлашиш ва кўрищишда сми билан мурожаат қ илиш. Бу нафта қ ат уни ҳ армат қ илищингизни, балки ўзингизга нисбатан ҳ ам ушуйндай ҳ армат билан қ арашингизни англатади. Ниго ҳ му ҳ им а ҳ амиятга агадир. Самимиятни кўрсатиш учун су ҳ батдошингизни кўзланига қ ранг. Саломлаушуйвда турищингиз шарт. Ўтириб кўрищилмайди. Ёш ва жинснинг а ҳ памяти йў қ. Табассум ва ширинсуханлик ҳ ар қ андрей вазиятга объектив ёндошишга олби келади. Исмингизни антиб кўрищинг. Биринчи марта кўриб курган бўлсангиз сми-шаникингизни антиб ўзингизни бир йўла таништиринг. Агар аваль ҳ ам учрашганизга гумонингиз бўлса, смингизни айтганингиз маъ қ ул – бу шеригингизни но қ улей вазиятга тушиб қ олищининг олдени оладьи. Кўришганда қ ўл бери кўрищинг. Бунда қ ўлни ҳ адан зиёд қ ибис юборис ярамайди. Шашт билан узатилган қ ўл муносабатни янада муста ҳ камлайди.

Музокаравий қабдуллар. Музокара хизматида музокарвий қ абдуллар му ҳ им а ҳ амият касб этажи, чунончи, унда та қ дэмот масалалани билан бирга ахборот ва махсус масалалар ҳ ам кўриб чи қ влади. Қ абдуллар марказий таш қ и органлар оки дипломатик вакиллар томонидан му ҳ им во қ талер ҳ аида кундалик фаолият қ аторида ҳ ам олби борвлади. Музокара баённомасида кундузга ва качки, столга ўтказиш ва тик таниш, рафи қ а билан калиш оки уларсиз кати қ абдулларга бўлинади. Бугунги кунда қ абдулларнинг қ уйидаги турдагилани кинг доирада тар қ алган.

Нонушта, тушлик, тушлик-буфет (швед дастурхони) ҳаида фуршет ва коктейльььь туридаги қабдуллар. Нонушта одатуда чекланган доирада кам сонли кищилар учун мўлжалланган бўлиб, қ оидага биноана фа қ ат эркакалар таклиф қ илинади. Нонуштани соат лорда ташкиллаштиришади. Нонушта таркиби ме ҳ монларнинг милый таъмини ҳ исобга логан ҳ олда тузвлади. Одатуда у бир-ики сову қ казак, бита бали қ ли ва гўштли исси қ ов қ ат ҳ аида ширинликдан таркиб топади. Нонуштага беринчи ов қ атни тортиш қ абдул қ илинмаган. Баъзида нонушта давомида вино, охирро ғ ида иса шампаньь выноси, кофе, чтой тортвлади. Келган ме ҳ монларни дастурхон ёзилган жойдан бош қ а ало ҳ ида хонда кутиб олинади. У орда шарбат, минерал сув, ча қ индилар, зайтун нева сива бош қ а енгил казаклар таклиф қ илинади. Айни пайтуда ме ҳ монлар бир-бирлар билан танишадилар, қ изи қ арли су ҳ батлер учун мавзулар пайдо бўлади. Сўнг, ме ҳ монлар дастурхонга таклиф қ илинади.

Тушлик Тушлик қ абдулнинг инг тантановор ва обрўли тури ҳ исобланади. У авальамбор қ абдул ўтказилаётган саабнинг қ ай даражада му ҳ им эканлигини кўрсатиш имконини береди. Тушлик соат 19 ва 21 лар орасида ўтказвлади. Одатуда тушилка эркакалар билан уларнинг аиллани ҳ ам таклий эти люди. Тушликнинг таркиби нонуштага нисбатан ба қ увватро қ. Унда албатта беринчи ов қ ат бўлади. Ичимликлар нонуштаникидан фар қ қ илмайди. Тушлик одатга биноан ики-уч соат ва ундан кўпро қ давом этищи мамкин. Тахминан дастурхон атрофида ўтказилган бир ярим соатудан сўнг бош қ а хонага ўтилиб чтой оки кофе устида су ҳ бат қ аниш мамкин. Баъзида иса ушуй чтой-кофе тушлик дастурхонида ҳ ам узатилиш мамкин. Кечки ов қ ат соат 21 ва ундан кечро қ ва қ туда бошланищи мамкин. Тушликдан у қ абдул ўтказвладиган ва қ т билан ажралиб туради. Биринчи ов қ ат берилмаслиги мамкин.

Обед-буфет, фуршет ва коктейльььь Обед-буфет, фуршет ва коктейльььь – инг кинг тар қ алган ҳ аида турки сааблар билан ўтказвладиган қ абдул турланидир. Ўтказвладиган жойга қ араб одатуда юнга кўпро қ одамлар таклиф қ илинади. Бу қ абдуллар соат 17 ва 21 лар орасида ташкил этилиб, фуршет ва коктейлььььда ўтирилмайди, тушлик-буфетуда иса унеча карта бўлмаган беш олти кищилик столларнинг берига ўтказвлади. Ме ҳ монлар казак ва ичимликларнинг махсус дастурхондан олби таъбгша қ араб истаган столланидан берига ўтиришлани мамкин. Ташриф ва қ тлани қ абдулнинг бошланищи ва якунланищи кўрсатилган таклифномалар асосида ани қ ланиб, нонушта ва тушликдагидек ани қ ва қ тга калиш шарт эмас, юнга бир оз кечикиш одобсизлик саналмайди. Аммо қ абдул бошланищи дастлабки ики соатида уни ташлаб чи қ иб кетишга масла ҳ ат бермаймиз. Зотан, маълум бир шарт-шароитудан келиб чи қ иб заурият ту ғ илган бўлса, мезбондан узор сўраб, унинг рух сати билан қ абдул ҳ а қ ида бир нечто якши фикрларни билдириб кетищи мамкин.

Шампан бокалы. Қ оидага биноан соат 12 да бошланиб, бир соатлар атрофида давом этажи. Бундай қ абдулни ўтказиш учун милый байрамнинг йиллиги, элчини кузатиш, мямалакатуда делегациями кутиб олиш, кўргазмани (фестиваль) очилищи сааб бўлищи мамкин. Қ абдул пайтида шампаньь выносидан таш қ ани ме ҳ монларга бош қ а ичимликларни ҳ ам так ли фетиш мамкин (вино, шарбатлер, минерал сув). Ичимликлар ва казакларни официант карта р қ автодилер.

КИЙИМ ВА МЕҲМОННИНГ ТАШҚИ КЎРИНИШИ Костюм. Нонушта, коктейльььь ҳ аида гача бошланадиган бош қ а қ абдуллар учун ёр қ ин рангли бўлмаган исталган рангдаги костюмни кириш мамкин, гарда ушбу қ абдуллар милый байрам муносабати билан оки давлат ра ҳ бани, таш қ и ишлар вазири шарафига оки унинг номидан ўтказилаётган бўлмаса. Миллий байрам муносабати билан оки давлат ра ҳ бани, таш қ и ишлар вазири шарафига оки унинг номидан ўтказилаётган қ абдуллар ҳ аида да ва ундан кеч бошланадиган қ абдуллар учун тў қ рангли костюм кириш тавсия эти люди. Смокинг кириш керак бўлган холлорда таклифномада бу ха қ да ого ҳ лантирвлади. Фрак кириш лазим бўлган холлорда ҳ ам таклифномада ого ҳ лантирвлади. Кўйлак ва галстук. Барча турдаги қ абдуллорда крахмалланган ва юмшо қ ё қ али о қ рангли кўйлак ва ёр қ ин ранги бўлмаган галстук та қ иш тавсия эти люди. Рангбранг ва нейлон кўйлак, қ ора галстук та қ иш тавсия этилмайди. Қ ора галстук мотам белгиси саналади. Пайпо қ. Ёр қ ин рангли ва кўзга ташланадиган бўлмаслиги керак. Аксаният холлорда кул ранг ва қ ора ранглигидан фойдаланвлади. милый байрам муносабати билан оки давлат ра ҳ бани, таш қ и ишлар вазири шарафига оки унинг номидан ўтказилаётган бўлмаса. Пойафзал. Қ ора рангли пойафзал кириш тавсия эти люди. Сандал кириш мамкин эмас. Ялтиро қ ( лакланган) қ ора туфли фа қ ат смокинг билан кийвлади. Қ ора рангли бўлмаган пальто оки костюм билан қ ора рангли бош кийим кийилмайди. Расмий шахслар таш қ и қ иёфасида модага қ араб эмас, ўзининг даражасига ямал қ владилар.

АЁЛЛАР КИЙИМИ Қ абдулда одми, ўртамиёна ранглордаги кийим кириш тавсия эти люди. Нонушта, чтой, коктейльььь учун родий узун кўйлак, карта бўлмаган шляпа кийвлади, қ абдул даврида шляпа ечилмайди. Мезбон шляпа киймайди. Соат да ва ундан кеч бошланадиган қ абдуллар учун бирмунеча безанган кийимлар кийвлади. Улар одатий узунликда ҳ аида узун бўлищи мамкин. Шляпа кийилмайди. Пойафзал. Турли баландликдаги тери ва замш пойафзаллар кийвлади. Спорт пойафзали ҳ аида таги каучук, резинали оё қ кийим қ абдулга кириш мамкин эмас. Қ ўл қ оп ва сумка. Соат гача бошланадиган қ абдуллар учун шойи матоли ва лайка қ ўл қ оплар кириш мамкин. Сумка тери ва замшли бўлищи мамкин. Кечки безакли кўйлакларга шойи ва турки қ ўл қ оплар кириш мамкин. Кўйлакнинг енги қ анчалик калта бўлса, қ ўл қ оп ушуйнчалик узун бўлади. Кичик ўлчаидаги, шойи, бисерли сумка тавсия эти люди. Аёллар кўйлаги учун мато. Матонинг ранги ва зичлиги фасл ва и қ лимий шароитларга мувофи қ келищи лазим. Соат гача бошланадиган қ абдулларга шерст, шойи ишлатилищи мамкин. Кечки кўйлаклар учун шойи, парча, тафта вхк ишлатиш мамкин. Дипломатик қ абдуллорда кўп ми қ дорда заргарлик буюмланини та қ иш тавсия этилмайди.

Костюм ранги Куйлак ГалстукПайпок КулрангО қ, сут ранг, оч хаворанг, пушти Исталган рангда Қ ора Тў қ кулрангО қ, сут ранг, оч пушти Йул-йул, кизил-кора Қ ора Тў қ хаво рангО қ, сут ранг Кулранг, кизил йулли Қ ора, тў қ қ изил Тў қ кукОқОқ Ок, хаворанг, кизил, тук кизил йулли Қ ора, тў қ кук Тў қ яшил Оч пушти, сут ранг, тамаки ранг Яшил, тў қ қ изил рангли ва қ изил- қ ора йулли Тў қ жигарранг Оч жигаррангО қ, пушти, тамаки ранг Яшил, тў қ қ изил, қ изил- қ ора Кофе ранг, жигарранг Тў қ жигаррангО қ, сут ранг, оч пушти Кумушранг-кулранг, қ изил- қ ора ранг Қ ора, тў қ жигарранг

ДИПЛОМАТИК МАРТАБА Ўзбекистон Республикаси Дипломатик ваколатхоналани ва Таш қ и ишлар вазирлиги ходимланининг дипломатик марта балани тў ғ рисидаги низомга мувофи қ, Дипломатик ваколатхоналарнинг бошли қ ланига, элчихоналар, миссиялар ва консулликларнинг дипломатик ходимланига, Ўзбекистон Республикаси Таш қ и ишлар вазирлиги марказий аппарати ходимланига қ уйидаги дипломатик марта балар бервлади: - Фав қ улодда ва Мухтор Элчи - Биринчи даражали фав қ улодда ва Мухтор вакил - Иккинчи даражали фав қ улодда ва Мухтор вакил - Биринчи даражали масла ҳ атчи - Иккинчи даражали масла ҳ атчи - Биринчи даражали беринчи котиб - Иккинчи даражали беринчи котиб - Биринчи даражали икинчи котиб - Иккинчи даражали икинчи котиб - Учинчи котиб - Атташе

Дипломатик марта балар элчихоналар, миссиялар, халқаро ташкилотлар ва консулликлар ҳузуридаги доимий ваколатхоналар, Ўзбекистон Республикаси Ташқи ишлар вазирлиги марказий аппарати ходимланига ижобий аттестацияга, олий маълумотга эга бўлинган тақдирда, уларнинг малакасига, эгаллаб курган лавозимига ҳаида иш стажига мувофиқ, ушуйнингдек малака унвонланини ва бошқа фарқловчи белгиланини ҳисобга логан ҳолда тадрижий тартибда бервлади.

Дипломатик марта балар қуйидаги лавозимларни эгаллаб курган шахсларга бервлади: Фавқулодда ва Мухтор Элчи- Ўзбекистон Республикаси Ташқи ишлар вазирига, Ўзбекистон Республикасининг Фавқулодда ва Мухтор Элчисига, Ўзбекистон Республикасининг БМТдаги Доимий ваколатхонаси бошлиғига, Ўзбекистон Республикаси Ташқи ишлар вазирининг ўринбосанига, Ўзбекистон Республикасининг Алоҳида топшириқлар бўйича Элчисига Биринчи даражали Фавқулодда ва Мухтор Вакил - Ўзбекистон Республикасининг Фавқулодда ва Мухтор Элчисига, Ўзбекистон Республикасининг Фавқулодда ва Мухтор Вакилига, Ўзбекистон Республикасининг халқаро ташкилотудачи доимий вакилига, Ўзбекистон Республикаси Ташқи ишлар вазирининг ўринбосанига, Ўзбекистон Республикасининг Алоҳида топшириқлар бўйича Элчисига Иккинчи даражали Фавқулодда ва Мухтор Вакил- Ўзбекистон Республикасининг Фавқулодда ва Мухтор Элчисига, Ўзбекистон Республикасининг Фавқулодда ва Мухтор Вакилига, Ўзбекистон Республикасининг халқаро ташкилотудачи доимий вакилига, Ўзбекистон Республикаси Ташқи ишлар вазирининг ўринбосанига, Ўзбекистон Республикасининг Алоҳида топшириқлар бўйича Элчисига Биринчи даражали маслаҳатчи- Бош консулга, Элчихона маслаҳатчисига, халқаро ташкилот ҳузуридаги доимий вакил ўринбосанига, Элчихонанинг махсус атташесига, вазир маслаҳатчисига Иккинчи даражали маслаҳатчи- Бош консулга, Элчихона маслаҳатчисига, халқаро ташкилот ҳузуридаги доимий вакил ўринбосанига, Элчихонанинг махсус атташесига, Ташқи ишлар вазирлиги бошқармаси ва мустақил бўлими раҳбанига, вазир маслаҳатчисига Биринчи даражали беринчи котиб- Халқаро ташкилот ҳузуридаги доимий вакил ўринбосанига, Элчихонанинг беринчи котибига, консулига, Ташқи ишлар вазирлиги бошқармаси ва мустақил бўлими раҳбанига, раҳбар ўринбосанига, вазир ёрдамчисига, Ташқи ишлар вазирлиги бўлимининг беринчи котибига Иккинчи даражали беринчи котиб- Элчихонанинг беринчи котибига, консулга, Ташқи ишлар вазирлиги бўлимининг беринчи котибига Биринчи даражали икинчи котиб- Элчихонанинг икинчи котибига, вице-консулга, Ташқи ишлар вазирлиги бўлимининг икинчи котибига Иккинчи даражали икинчи котиб- Элчихонанинг икинчи-учинчи котибланига, вице-консулга, Ташқи ишлар вазирлиги бўлимининг икинчи- учинчи котибланига Учинчи котиб- Элчихонанинг учинчи котибига, вице-консулга, консуллик агентига, Ташқи ишлар вазирлиги бўлимининг учинчи котибига Атташе- Элчихонанинг учинчи котибига, Ташқи ишлар вазирлиги бўлимининг учинчи котибига, атташега

Фавқулодда ва Мухтор Элчининг, беринчи ва икинчи даражали Фавқулодда ва Мухтор Вакилнинг дипломатик марта балани Ўзбекистон Республикаси Президентининг Фармонлани бервлади. Биринчи ва икинчи даражали Маслаҳатчининг, беринчи ва икинчи даражали беринчи котибнинг, беринчи ва икинчи даражали икинчи котибнинг, учинчи котиб ҳаида аттешенинг дипломатик марта балани Ўзбекистон Республикаси Ташқи ишлар вазирининг буйруқлани билан бервлади. Лавозимда ишлаш муддатлани ҳар бир дипломатик марта ба учун қуйидагичадир: атташе, учинчи ва икинчи котиблани 2-3 йил беринчи котиб ва маслахатчилар 3-4 йил Атташенинг бошланғич дипломатик марта баси дипломатик хизматуда камида бир йил ишлаган шахсга бервлади. Фавқулодда ва Мухтор Элчининг, беринчи ва икинчи даражали Фавқулодда ва Мухтор вакилининг марта балани умрбод бервлади. Бошқа дипломатик марта баларга эга бўлган шахслорда улар ушбу мансабдор шахслар Ўзбекистон Республикаси Ташқи ишлар вазирлиги тизимидан пенсияга чиққан тақдирда ҳам сақланиб қоладьи. Дипломатик марта баларга, ушуй жумладан, Фавқулодда ва Мухтор Элчи, беринчи ва икинчи даражали Фавқулодда ва Мухтор Вакил дипломатик марта баланига эга бўлган шахслар Ўзбекистон Республикаси давлат манфаатланига қарши қаратилган, ушуйнингдек дипломатик хизмат талабланига зид хати-ҳпрокатлар учун мазкур унвонлордан маҳрум этилищи мамкин.

СТОЛ АТРОФИДА ЎЗИНИ ТУТА БИЛИШ ЭТИКЕТИ Стол атрофида ўзини тута билиш этикет и шартли чекланишлани билан эмас, балки эстетик талаблар, қ улейлик аломатлани ва авлоддан авлодга ўтиб келаётган урф- одатлордан келиб чи қ ади. Расмий тушлик оки нонушта пайтида стол атрофида ўтира туриб ташрифномалар билан ўзаро алмашиш мамкин эмас.

СТОЛНИ БЕЗАШ (СЕРВИРОВКА) САНЪАТИ Столни безаганда учтадан орти қ вилка оки пичто қ ларни қ ўйиш ма қ садга мувофи қ эмаслигига эътиборни жалб қ илиш лазим ( Ҳ ар бир таомга юнга мос ҳ олда ало ҳ ида анжом қ ўйвлади). Қ логан пичто қ, вилка ва бош қ а коракли анжомлар заур бўлганда таом билан бирга бервлади. Вилкалар ликопчадан чапда, таомлар тортилищи тартибида қ уйвлади. Ликопчадан ўнгда яхна таомлар учун пичто қ, ош қ оши қ, бали қ учун пичто қ ва карта ош пичто қ қ ўйвлади. Бокаллар қ уйидаги тартибда ўнгдан чапга қ араб қ ўйвлади: о қ вино учун, қ изил вино учун ва сув учун бокал. Стол безатилганда 3 турдаги идишлар тўплами ишлатвлади, яъни исси қ ов қ ат тўплами, чтой ва дессерт (ширинликлар) учун тўпламлар. Идишлар тўпламлани тайёрланган моддаларга қ араб фар қ ланади. Кумуш идишлар: пирожнийлар учун ликоплар, қ оши қ, вилка, пичто қ ва туздонлар.

Хар қ андрей тушликда одатуда асосий қ оидаларга риоя қ илинади. Аввалам бор дастурхондаги ликопчалордан узо қ ро қ жойлашган қ оши қ ва санчи қ лордан фойдаланвлади, сўнг кейингиланига ўтвлади. Асосий таом анжомлани ликопчага я қ ин қ ўйвлади. Санчи қ лар ликопчанинг чап, пичто қ лар ўнг тарафига жойлаштирвлади. Барча таомлар доэмо дастурхонда авальдан ме ҳ мон олдига қ ўйвладиган ликопчанинг устига қ ўйвлади.

Чой ва қ ахвали нонуштада одатуда тамади учун мўлжалланган ликопча ва асбоблар ширинлик оки қ овурма пищири қ учун махсус ликопча ва пичто қ қ ўйвлади. Исси қ ичимлик қ ўйилган идишга қ ўшимча тарзда чтой қ оши қ бервлади.

Агар тушилка асосий таомлордан бери, шўрва ва шириринлик тортвладиган бўлса, унда ликопчани ўнг тарфига қ оши қ ёнига исси қ ов қ ат учун мўлжаллангнан пичто қ қ ўйвлади. Чап томондан иса исси қ таом учун санчи қ жойлаштирвлади.ушуй билан бирга нон ва нон пичто ғ и солинган ликопчани ҳ ам чап томонга қ ўйвлади.

ИЧИМЛИКЛАР УЧУН Фужер – шарбат ва минерал сув учун Бокал – шампаньь выноси учун Лафит рюмкаси – қ изил вино учун Реэйн вей рюмкаси- қ уру қ о қ вино учун Мадерн рюмкаси - ўткир вино учун Аро қ рюмкаси – аро қ учун

ОШХОНА АНЖОМЛАРИ 1. Ошхона анжоми- дастурхонга тортвладиган беринчи ва икинчи ов қ атлар учун мўлжалланган. 2. десерт анжоми торт ва пирожний учун санчи қ, мусс ва пудинглар учун қ оши қ ча ҳ аида қ ахва учун чтой қ оши қ. 3. Шакар учун қ оши қ ча 4. Пишло қ учун пичто қ - санчи қ – агар пишло қ бўлакча тарзида берилса ишлатвлади. 5. Ё ғ учун пичто қ 6. Бали қ анжоми – исси қ бали қ таомлани учун фойдаланвлади.

7.Гўшт учун санчи қ. 8. Салатлар учун комплект 9. Соус учун қ оши қ 10. Пирожний ва тортларни олиш учун куракча 11.Чўмич 12. Ликопчаларга таомларни соллиш учун анжомлар.

ХАЛҚАРО ЭТИКЕТ Хал қ аро этикетнинг асосий хусусиятлани унинг универсаллигидадир. Турли мамлакатлар вакилланининг, сиёсий қ арашлар ва турки динларга эъти қ однинг, милый анъаналар ва исихологиянинг, турки ҳ аёт тарзи ва маданиятларнинг бевосита мало қ отлани хал қ аро этикетнинг асосини ташкил этажи. Ҳ ар бир миллатнинг э ҳ тиром қ оидалани бу милый урф~ одатлар ва хал қ аро этикетнинг мураккаб уй ғ унлигидир. Бугунги кунда замонавий хал қ аро этикет барча мамлакатлар ва ўтиб кетган авлод-аждодлар маданиятининг эиг қ имматба ҳ о қ смини ўзлаштириб келмокда. Унинг ривожланиб борис жараёни давомида у турки мамлакатлар вакиллани мало қ оти ор қ али халкдарда мавжуд инг якши э ҳ тиром нормаланини мужассам қ илгаи ҳ одда бойитилиб бормокда. Хар бир мямалакат ўз этикет тамойилланига эга ва улар хал қ аро этикетнинг ажралмас қ сми ҳ исобланади.

Франция. Франция этикетнинг ватани ҳ исобланса-да, юнга бош қ а мамлакатлордаги кати карта эътибор берилмайди. Бир неча асрлар давомида Францияда «француз ўзини қ ай тарзда тутса бу этикетдир», деган фикр са қ ланиб келмокда. Француз тили жа ҳ он ва дипломатия тили. Бу борада, французларнинг фикрича, ҳ еч нарса ўзгармаган. Бош қ а хал қ лордан фар қ ли ўларо қ французлар ҳ орижликлар уларнинг тилини нафта қ ат билишланини, балки жуда якши даражада билишлани кераклигини заурий, дсб ҳ исоблашади. Францияда бир-берини қ ай даражада билищидан қ атъий назар қ ўл бери саломлашиш заурий одат тусига кирган. Фраицузлар су ҳ бат давомида қ ўллани билан ҳ прокат қ илишни якши кўрадилар. Улар айни қ ўллани ёрдамида ўз фикрланини аии қ ро қ етказадилар. Французлар қ ўллани ҳ прокатланидан су ҳ батдошнинг очки дунёси, интеллектуали даражаси ва очки ҳ иссиётлани ҳ а қ ида билиш мамкин. Улар ҳ аётудаги барча ҳ оллар учун қ ўл ҳ прокатланини ишлавтодилер: бирор нарса ё қ маган ҳ оллорда, ишончсизликда, кечирим сўраганда, таажжубланганда, ўзини йў қ отиб қ ўйганда ва со ғ инганда.

Буюк Британия. Инглизларнинг асосий фазилатланига ўз-ўзини тута билши, айтмо қ чи бўлган гапланини охиригача су ҳ батдошига етказмаслик, ўз муаммоланини ичида са қ лаб юриш қ обилияти, етарли даражада очи қ эмаслик, мулкни қ адрлаш, муста қ ил бўлиш ҳ усусиятлани киради. Фикр алмашганда инглизларнинг боси қ лиги су ҳ батдошга бўлган ҳ армат белгиси. Су қ бат давомида инглизлар қ атъий иборалордан воз кечиб, «меиимча», «менииг фикримча», мен ўйлайманки» кати ибораларни ишлавтодилер. Су ҳ батдошнинг гапини ҳ еч бир инкорсиз тинглаш гапиралаётган гапга розиликни билдириш эмас асло. Инглизларнинг фикрича, барча ҳ аётий во қ талорда ўзини тута билиш инсоннинг асосий фазилатидир. Музокаралар одатуда қ ис қ а об- ҳ аво тў ғ рисидаги оки дунё ва мамлакат спорт янгиликлани ҳ а қ идаги хабарлордан бошланади. Об- ҳ аво ҳ а қ ида су ҳ батлашиш инглизлар учун нафта қ ат су ҳ бат учун инг қ улей мавзу ҳ исобланади, балки асосий мавзуга ўтишга оки су ҳ бат давомида пайдо бўладиган бўшли қ ларни тўддиришга ёрдам береди. Англияда кўришганда аиллар қ ўлини ўпиш ва ҳ амма борлигида «на қ адар гўзал либос!» оки «жуда ажойиб торт!» кати ма қ товлар жуда ноўрин ҳ исобланади. Стол атрофида ало ҳ ида су ҳ батлер қ аниш мамкин эмас. Барча ўтирганлар гапирган кищинев тинглаши ва гапирувчи, ўз навбатида, бош қ аларга эшитарли қ илиб сўз юритиш заур.

Германия. Германияда э ҳ тиром, якши мукомола, сипо ва камтар кийиниш услуби, мурожаатлорда шартлиликларга ямал қ илиш, ани қ лик ва ишбилармонлик қ адрланади. Германияликлар ўз ҳ арматланини бвладилар ҳ аида Германия Европа юраги эканлигини ҳ амиша ёдланида тутадилар. Муомала қ илинаётган пайтуда даража ва фамилияларни айтиш қ абдул қ илинган. Ҳ ар бир мукомоладаги шахснинг титулини антиб кетиш му ҳ имдир. Агар титул номаълум бўлса, (доктор жаноблани), деб мурожаат қ илиш мамкин. Германияда ёши картаро қ оки мансаби ю қ ори бўлган шахснинг ташабусси билан келищиб олинмаган бўлса, «сен», деб мурожаат қ илиш тавсия этилмайди. Қ ўл бери саломлашиш кинг тар қ алган бўлиб, қ атто қ ис қ а муддатлик ҳ айрлашиш что ғ ида ҳ ам кинг ишлатвлади. Аёллар қ ўл бериш истагшга билдиргюнга қ адар кутиб таниш тавсия қ илинади. Одатуда таклиф этилганларнииг ҳ аммаси билан қ ўл бери саломлашиш кинг тар қ алган. Истиснони жуда кўп кищилар таклиф этилган ҳ оллар ташкил этажи.

Америка Кўшма Штатлани Америкада ўз фикрини тў ғ ридан-тў ғ ри мамкин қ адар очи қ часига билдириш қ абдул қ илинган. Америкаликлар ўзлани ҳ а қ ида нима ўйласалар, ҳ амиша ушуйни гапирадилар. Бош қ а халкдарда кинг тар қ алган тилдаги чу қ ур маъно, мубола ғ а америкаликларни тў ғ ри фикрдан янглиштиради: улар ҳ ар бир жумлани сўзма сўз қ абдул қ илишга, ани қ эканлигига ишонч ҳ осил қ илиб, туушуйнмаган нарсани қ абдул қ илмасликка ўрганиб қ логанлар. Америкаликлар учун инг асосийси бу индивидуаллик ва шахс ҳ у қ у қ идир. Шу билан бирга, уларнинг хусусиятланидан бери, бу тў ғ ри сўзлик ва самимийликдир. Америкаликлар содда ва қ улей кийинишни, ўзаро родий ва норасмий мало қ отни ҳ аида корхоналорда ра ҳ бар ва ишчилар ўртасида демократик муносабатуда бўлишни афзал кўрадилар. Америкаликлар со ғ лом, ҳ прокатчан, ўзига ишонган ўзлаштирувчаи бўлиб кўринишга ҳ прокат қ владилар. Улар ва қ тни тежаб, пунктуалликни қ адрлайдилар. Кечга қ олишга йўл қ ўйилмайди, кечга қ олиш ҳ еч бир нарса билаи окданмайди. Музокаралорда улар тезда асл ма қ садга ўтадилар ва расмиятчиликка ва қ т кетказишни ё қ тирмайдилар. Музокаралар қ ис қ а фурсатли, юзма-юз олби борвлади ва профессионализм ва ма қ сад сани интилишларга қ аратилган бўлади.

Япония. Япония ҳ ар доим ўзининг анъанавий япон хушфеъллиги ва хушмуомалиги билан танилган. Японияда ёушуй қ ани паст овозда гаплашади. Японлорда бирмунеча исси қ лик бўлмаса-да, жуда хушмукомола хал қ ҳ исобланадилар. Японлар учун хушмуомалик ва одоб-ахдо қ қ оидалани деярли му қ аддас ҳ исобланади. Япон этикет и маъносини туушуйнтириш унинг тамойилланидан бошланади. Японларнинг оилавий кутубхонасида бош қ а адабиётлар билан бирга этикет бўйича кўргазмали китоблар, хушфеъллик қ оиунланини ўрганиш учун ямалий қ ўлланмаларни учратиш мамкин. Идоралар ва ҳ укумат муассасаланида янги ходимни ишга қ абдул қ илишдан оддин, унинг этикет қ оидаланини қ ай даражада билищини текширадилар. Япон этикет и инсонинг уйда, кўчада, ишда қ андрей тута билищи кераклигини белгилайди. Японлар чтойни қ андрей узатишни, қ андрей кийинишни, бош кийимлордан қ андрей фойдаланишни билишлани шарт. Европа этикет идан фаркди ўларо қ, япон этикет и қ оидалани бўйича зинадан ҳ прокатланаётганда эркак кищи чап тарафда турищи, зинадан кўтанилаётган пайтуда эркак кищи аил кищидан аваль, зинадан тушаётган пайтуда иса эркак кищи ор қ ада бўлищи керак. Японлар хушмукомола ва ўзини қ ўлга ола билган инсонлардир. Улар учун бош қ а дунё халкдани кати этикет қ оидалани жуда му ҳ имдир. Японлар ўзланининг анъаналанига бош қ аларнинг риоя қ илищини мажбурий деб ҳ исобламасалорда, уларга риоя қ илганларга самимий миннатдорчилик билан мукомолада бўладилар. Японияда бош эгиб сўрашиш анъанаси ҳ али ҳ ам кинг тар қ алган бўлгани учун ме ҳ монларга ҳ ам бюнга жавобан бироз богини эгиб саломлашиш тавсия қ илинади.

Хитой. Хитойда этикет асосчиси Конфуций (эр.авв йй.) ҳ исобланса- да, донишманднинг ўзи янги удумлар яратмаган. У ўз ма қ садени фа қ ат бир нарсада - ўтмишни севиш ва уни ўрганишда мужассамлатган. Анъаналарга ало ҳ ида ёндашиш, тартиб, ўрнатилган қ оида ва анъаналарга ямал қ илиш унинг одоб-ахдо қ таълэмотининг асоси бўлиб қ логан. Ҳ озирги пайтуда конфуцианлик шартлани ва инсонлар ўртасидаги муносабатлернииг жиддий вертикал тизими ортуда қ олди. Муомала қ илиш, хул қ -атвор тамойиллани, кийим шартлани жамоат иерархиясига бо ғ ли қ бўлмаган ҳ олда қ атъийлик тусини йў қ отди. Аёллар эркаклар кати бир хил имтиёзларга эга бўлдилар. Шу билан биргаликда, карталарга ҳ армат ва милый маданият, таних, адабиётга эътибор туй ғ улани са қ ланиб қ одди. Шуни ёдда тутиш керакки, Хитойда этикетнинг асосий хусусияти хушмукомолаликдир. Хитойда ёши карта оки нотаниш шахлар билан муомуалада «сиз», деб мало қ отуда бўлиш, Европа давлатланига нисбатан кам ишлатвлади. Хитойликлар асосан мало қ отуда бўлганда «сен», деб муомулада бўладилар, бу, ўз навбатида, рус оки, масалан француз кищилик олмошига тў ғ ри келадиган тўли қ аналог бўлиб ҳ исобланмайди. Муло қ отудачи шахс ҳ армат юзасидан икинчи шахсга нисбатан кищилик олмоши ўрнига жаноб (хоним) ва фамилиясини қ ўшиб мурожаат қ илищи мамкин.

Араб давлатлани Араб этикет и араб дунёсининг ёзилмаган урф-одат қ онунланини ажралмас қ сми ҳ исобланиб, бажанилищи шартдир. Шу кюнга қ адар араблар жамият ҳ аётининг ҳ амма со ҳ аланида араб этикет ига риоя қ илиб келмокдалар. Араб этикет и типологик равишда шар қ ҳ ал қ лани, асосан исломий хал қ лар этикет ига ўхшаб кетади. Араб этикет ининг ало ҳ ида хусусиятлани - бу ме ҳ мондўстлик, карталарни ҳ армат қ илиш, камтарлик, жасурлик, ҳ аида ю қ ори шаклланган бурч ва дўстлик ҳ иссидир. Араблар учун инг му ҳ ими бу жамиятудаги обрў эътибордир. Обрў-эътиборга эга бўлиш учун бир қ анча ҳ усусиятларга эга бўлиш керак, бу иса хал қ ни бурч ва акдий покизалик ҳ а қ ида юксак туушуйнчаси билан акс этажи. Бу туушуйнчалар қ уйидаги ҳ усусиятларни ўзида мужассам этган: тў ғ ри сўзлик, жасурлик, карталарни ҳ армат қ илиш ва са ҳ ийлик. Араблар инсоний ҳ ислатлар ичида самимийликни ю қ ори қ адрлайдилар. Инсон ва жамият ўртасидаги муносабатлорда бурч, мажбурият ҳ а қ идаги туушуйнчалар му ҳ им роль ўйнайди. Араблар сергап, жиддиятсизлик, енгилтаклик кати ҳ ислатларни қ оралайдилар. Хул қ -атвор қ онунланида қ ўшничилик ва ме ҳ мондўстлик муносабатлерига ало ҳ ида а ҳ амият берилган. Араблар учун ме ҳ монни якши кутиб олиш нафта қ ат мажбурият, балки му қ аддас бурчдир.

АДАБИЁТЛАР Джон Вуд. Жан Серре. М. Прогрес Дипломатический церемониал и протокол. Правила этикета. Электрон манбалар ва Internet маълумотлани: Дипломатик этикет книжка. www. еtiksite. org. 6 КБ. Этикет от А до Я. www. еtiksite. ru. 11. КБ. Мир этикета Статьи и советы по этикету. Вопросы и ответы, словарь. Дипломатический этикет | ЭТИКЕТ Дипломатический протокол. Правила дипломатического протокола основываются на так. personalshopping.su/?page_id=25 Дипломатический этикет и его реализация в современной практике Существует точка зрения, которая называет дипломатический протокол показателем хороших манер в отношениях между странами, а дипломатический этикет, Дипломатический протокол Википедия При нанесении протокольных визитов с точки зрения дипломатического этикета важное значение имеют обеспечение должностных лиц транспортными средствами,... ru.wikipedia.org/.../Дипломатический_протокол Протокол и этикет дипломатического и делового общения » Мир книг 3 май Автор:Кузьмин, Э. Название: Протокол и этикет дипломатического и делового общения Год: 1996 Формат: pdf+fb2 Размер: 1,71 мб Как правильно mirknig.com/.../ protokol-i-jetiket- diplomaticheskogo-i.html - Россия Деловой этикет По применению этикета в различных общественных сферах различают придворный этикет (нормы поведения, установленные при дворцах монархов), дипломатический... html Протокол и этикет дипломатического и делового общения (сборник Книга: Протокол и этикет дипломатического и делового общения ( сборник) Автор: Кузьмин, Э. Издательство: разные Формат: pdf+fb2 Размер: 1,71 мб Качество:... Мир этикета Дипломатический этикет | ЭТИКЕТ Дипломатический протокол Википедия Деловой этикет

Тақдэмотни тайёрлади этика ва эстетика кафедраси доценти Л.А.Муҳаммаджонова