СӨЖ Тақырыбы: Гидрокси және оксоқышқылдар. Аминоспирттер. Аминофенолдар Түркістан 2015 ж Қ.А.Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университеті Орындаған: Мүтәлі Н. Тобы: ЖМ-422 Қабылдаған: Мамырбекова А.

Жоспар: Кіріспе. Кіріспе.Гидроксиқышқылдар Негізгі бөлім Негізгі бөлім Оксоқышқылдар Оксоқышқылдар Аминді спирттер Аминофенолдар Аминофенолдар Қорытынды. Қорытынды. Қолданылғын әдебиеттер Қолданылғын әдебиеттер

Гидроксиқышқылдар. Радикалдың бір сутегі атомы гидроксил тобымен алмасқан карбон қышқылдарының туындылары гидроксиқышқылдар деп аталады. ОН-тобының орналасуына байланысты α-,β-,γ-, т.б қышқылдарға жіктеледі. Радикалдың бір сутегі атомы гидроксил тобымен алмасқан карбон қышқылдарының туындылары гидроксиқышқылдар деп аталады. ОН-тобының орналасуына байланысты α-,β-,γ-, т.б қышқылдарға жіктеледі.

СН3 –СН2 –СН-СООН α-гидроксимай СН3 –СН2 –СН-СООН α-гидроксимай қышқылы қышқылы ОН ОН СН3-СН-СН2-СООН β-гидроксимай СН3-СН-СН2-СООН β-гидроксимай қышқылы қышқылы ОН ОН НО-СН2-СН2-СН2-СООН γ-гидроксимай НО-СН2-СН2-СН2-СООН γ-гидроксимай қышқылы қышқылы Мысалы:

Гидроксиқышқылдардың маңызды өкілдері: Сүт қышқылыы Алма қышқылы Лимон қышқылы Шарап қышқылы

Оксоқышқылдар Құрамында карбоксил және карбонил топтары бар қосылыстар оксоқышқылдар деп аталады. Гликоль қышқылы ең қарапайым оксоқышқыл болып табылады: НООС-СНО. Көптеген оксоқышқылдар организмде Кребс циклына қатысады

Маңызды өкілдері: Пиро жүзім CН3-С(О)-СООН Қымыздық сірке НООС-СН2-С(О)-СООН α-кетоглутар қышқылы НООС-С(О)-СН2-СН2- СООН Ацетосірке қышқылы СН3-С(О)-СН2-СООН

Оксиқышқылдар Оксиқышқылдар деп қышқылдың радикалындағы бір немесе бірнеше сутегі сутек атомдарын бір немесе бірнеше гидроксилді топпен орынбасуы нәтижесінде алынатын туындыларын айтады. Атаулары. Көптеген жағдайларда оксиқышқылдарды эмпирикалық аталуы бойынша белгілейді-сол не басқа өнімде кездесуіне орай және т.б тарихи себептерге сәйкес.

Физикалық қасиеті. Бір негіздік оксиқышқылдардың жай өкілдері не қою сұйықтық,не қатты зат түрінде болып келеді. Екі негіздік оксиқышқылдардың барлығы-қатты кристалдық заттар. Оксиқышқыл өкілдерінің қызықты физикалық қасиетке не оптикалық белсенділік, әрине ол тек оксиқышқылдарға ғана тән емес. Химиялық қасиеті. Құрамында корбаксилді және гидроксилді топтары бар, оксиқышқылдар, корбаксилдік және спирттік топтарына тән барлық реакцияларды, және тек оксиқышқылдарға ғана реакцияларды береді.

Жеке өкілдері: Бір негізді оксиқышқылдар Гликольді қышқыл Сүт қышқылы (оксисірке) (α-оксипропион) Екі негізді оксиқышқылдар Алма қышқылы Лимон қышқылы

Аминді спирттер Аминоспирттер деп құ рамында аминтобы ( N-алкил немесе N,N- диалкиламинтобы) ж ә не спирттік гидроксил тобы бар к ө мірсутектерді ң туындысы.

Аминофенолдар Аминофенолдар деп ө зіні ң құ рамында фенолды қ гидроксил мен амин топтары болатын ароматты қ к ө мірсутектерді ң туындысы.

Аминофенолдар. Катехоламиндер- биогенді аминдерді ң, я ғ ни а ғ зада метаболизм процесі н ә тижесінде т ү зілетін аминдерді ң ө кілі. Катехоламиндер құ рылысы бойынша аминді фенолдар ғ а жатады. Адреналин б ү йрек ү сті бездеріні ң ми затыны ң гормоны, ал норадреналин ж ә не дофамин оларды ң бастап қ ы заттары. Адреналин, ж ү рек қ ызметімен к ө мірсулар алмасуын реттеу ж ұ мысына қ атысады.

Қорытынды Қосылыстың құрамында әр түрлі функционалдық топтар болса, олар гетерофункционалдық заттарға жатады. Яғни жоғарыда айтып кеткендер осы функционалдық топтың жеке өкілдері. Көптеген метаболттерді, дәрілік заттарды осы топқа жатқызуға болады, олар әртүрлі функционалдық топтардан тұрғандықтан биологиялық функцияларды қамтамасыз ететін ерекше қасиеттерге ие болады.

Қолданылған әдебиеттер: 1.М.И Ибраев, К.А Сарманова химия негіздері Алматы: Рауан 1990ж. 2.Ф.Л Вайзман Санк-Петербург химия 1995ж. 3.Ә.К Патсаев, С.Ж Жайлау Органикалық химия негіздері, Алматы, Білім 1996ж.