Орындаған:Ислам Қ. Тобы: 302 ТФП Қабылдаған:Туребекова Г.А. Қазақстан Республикасының Денсаулық Сақтау және Әлеумттік Даму Министрлігі Тақырыбы: Аминқышқылдардың фитохимиялық және сандық талдаулары. Фармакогнозия және химия кафедрасы.

Жоспары Кіріспе Негізгі б ө лім 1. Амин қ ыш қ ылдарды ң ерекшелік химиялы қ қ асиеттері 2. Аминқышқылдардың қолданылуы. 3. Нәруыз сөзіне анықтама беріңіз, құрылысының ерекшеліктері. 4. Алмаспайтын аминқышқылдар. Қ орытынды Қ олданыл ғ ан ә дебиеттер тізімі

Кіріспе Аминқышқылдары молекуласын да амин және карбоксил топтары бар органикалық қосылыстар. Аминқышқылдарын радикалындағы сутек атомдары амин тобына алмасқан карбон қышқылдарының туындылары ретінде қарастыруға болады. Кейбір аминқышқылдарының құрамында екі аминтобы, гидроксил тобы, тиол тобы – СН, екі карбоксил тобы болады. Құрамында әртүрлі функционалды топтары болғандықтан, аминқышқылдары гетерофункционалды қосылыстарға жатады.

Аминқышқылдары Аминқышқылдары – түссіз кристалл заттар. Балқу температурасы салыстырмалы жоғары. Олар, әдетте, суда жақсы ериді. Көптеген аминқышқылдардың тәтті дәмі болады. Нәруыздардың құрамына кіретін болғандықтан, аминқышқылдары маңызды қосылыстар.

Амин қ ыш қ ылдарды ң ерекшелік химиялы қ қ асиеттері

Аминқышқылдардың қолданылуы. Тірі организмде н ә руыздарды ң синтезі ү шін амин қ ыш қ ылдарды ң ма ң ызы ө те зор. Адамдар мен жануарлар амин қ ыш қ ылдарын азы қ тан алады., тама қ ты ң құ рамында ә рт ү рлі н ә руыздар болады. Организмде та ғ амны ң н ә руыздары амин қ ыш қ ылдарына дейін ыдырайды, содан кейін олардан осы организмге т ә н н ә руыздар синтезделеді.

Аминқышқылдардың қолданылуы. Кейбір аминқышқылдары медицинада пайдаланылады. Адам қатты әлсірегенде, аминұышқылдарын дәрі ретінде тағайындайды. Аминқышқылдарының біразын жеке ауруларды емдеу үшін қолданады. Мысалы: метионин мен гистидинді бауырдың ауруларын емдеуге, глутамин қышқылын – жүйке ауруларын емдеуге, цистеинді – көз ауруларын емдеуге, глицинді – жүйке шаршағанда және адамның ойлау қабілетін арттыру үшін қолданады.

Аминқышқылдардың қолданылуы. Кейбір аминқышқылдарын ауыл шаруашылығында малдың өсуін тездету үшін үстеме қорек ретінде пайдаланады. Тармақталмаған аминқышқылдарын синтездік талшықтар, мысалы, - амингексан қышқылын капрон талшығын алуда пайдаланады.

Н ә руыз Н ә руыздар – а-амин қ ыш қ ылдарыны ң қ алды ғ ынан құ рал ғ ан құ рылысы к ү рделі жо ғ ары молекулалы биполимерлер. Н ә руыздарды протеиндер деп те атайды. Тірі организмні ң б ү кіл ә рекеті н ә руызды заттармен байланысты. Н ә руызсыз тіршілік болмайды. Н ә руыздар, негізінен, к ө міртек, оттек, азот, сутектен т ұ рады. Кейбір н ә руыздарды ң құ рамына б ұ лардан бас қ а к ү кірт, фосфор, темір кіреді. Н ә руыздарды ң қ асиеттерін оларды ң құ рамы мен құ рылымы аны қ тайды.

Н ә руыздарды ң құ рылысы Н ә руыздарды ң құ рылысы ө те к ү рделі. Н ә руыз молекуласы құ рылымын: бірінші реттік, екінші реттік, ү шінші реттік ж ә не т ө ртінші реттік деп б ө ліп қ арастырады. Т

Алмаспайтын аминқышқылдар. Амин қ ыш қ ылдары таби ғ атта к ө п тарал ғ ан: н ә руыздарды ң, пептидтерді ң ж ә не т.б. Физиологиялы қ белсенді қ осылыстарды ң құ рамына кіреді ж ә не бос к ү йінде де кездеседі. Тіршілік ү шін аса ма ң ызды қ осылыс н ә руыз молекуласы амин қ ыш қ ылдар қ алды қ тарынан құ ралатынды ұ тан, оларды ң ма ғ ызы ө те зор. Н ә руыз биосинтезіне жиырма ша қ ты а- амин қ ыш қ ылдары қ атысады. Олады ң біразы – алмаспайтын амин қ ыш қ ылдары. Олар организмде синтезделмейді немесе ө те аз м ө лшерде синтезделеді, сонды қ тан оларды ң организмге қ ажеттілігі тек қ ана та ғ аммен қ амтамасыз етіледі.

Қ орытынды Құрамында карбоксил және амин тобы бар органикалық қосылыстарды Аминқышқылдары деп атайды. Аминқышқылдары екідайлы қасиет көрсетеді. Аминқышқылдары қышқылдарға да, негіздерге де тән реакцияларға түседі. Аминқышқылдары судағы ерітінділерінде биполярлы ион түрінде болады. Аминқышқылдары өзара әрекеттесіп, полипептидтер түзеді.

Пайдаланыл ғ ан ә дебиеттер Ә.Темірболатов, Н. Н ұ рахметов – химия – Алматы, 2011 Р.Ж ұ маділова, С. Ә лімжанова – Химия – Алматы 2010 Ж. Асан, Ж.Ибраева – Химия – Алматы 2011 Лекционный материал. Коруькин Д.Ю. Полисахариды растений. Алматы, 2000, 96 с.