Атырау облысы, Исатай ауданы, Жалпы білім беретін Аққыстау орта мектебі Дайындаған: Жұмахан Аругүл Пән мұғалімі:Гүлбаршын Сыныбы: 11 «в» Пәні: Химия Тақырыбы:Алкандар

Тақырыбы: Алкандар

Мақсаты: Алкандар,жалпы формуласы, гомологтық қатары, изомерлері, атаулары,алкандарды алу және химиялық қасиеттері мен қолданылуы туралы жалпы түсінік беру Көмірсутектер туралы білімдерін,ойлау, есте сақтау дағдыларын дамыту Тапсырмаларды орындай отырып, ұқыптылыққа, жауапкершілікке тәрбиелеуге ұмтылу

Алкандар. (қаныққан көмірсутектер. Парафиндер..) Алкандар – көміртектің барлық атомдары дара (σ-) сигма байланыспен байланысқан жалпы формуласы мынандай көмірсутектер C n H 2n+2

Метанның гомологтық қатары СН 4 метан С 2 H 6 этан C 3 H 8 пропан C 4 H 10 бутан C 5 H 12 пентан C 6 H 14 гексан C 7 H 16 гептан C 8 H 18 октан C 9 H 20 нонан C 10 H 22 декан Гомологтар – құрылысы мен қасиеті ұқсас,бір немесе бірнеше СH2. тобына айырмасы бар жалпы формуласы бірдей заттар

Радикалдар – жұптаспаған электроны бар бөлшектер. СаныСан атауы Радикалд ың формулас ы Радикалд ың атауы 1Моно--СН 3 Метил 2Ди--С 2 Н 5 Этил 3Три--С 3 Н 7 Пропил 4Тетра--С 4 Н 9 Бутил 5Пента--С 5 Н 11 Пентил

Алкандардың Изомериясы және номенклатурасы Құрылымдық: CH 3 – CH - CH 2 - CH 3 CH 3 Алгоритм. 1.Негізгі тізбекті таңдап алу: CH 3 – CH - CH 2 - CH 3 CH 3

Алкандардың Изомериясы және номенклатурасы 2. Негізгі тізбектегі атомдарды нөмірлеу және радикалдың орнын анықтау CH 3 – CH - CH 2 - CH 3 CH 3

Алкандардың Изомериясы және номенклатурасы 3. Атау: CH 3 – CH - CH 2 - CH 3 CH метилбутан

Метан алкандарға sp³-гибридтену тән; байланыс ұзындығы С-С = 0,154 нм орбиталдар арасындағы бұрыш= 109° 28´. көміртегі және сутегі орбитальдарының қабысуы + 109°28´ Метанның құрылысы s р Гибридтелген орбиталь сурет 1. сурет2. сурет 3. c c c cc c c 0,154 нм

Метан қатары гомогтарының құрылысы

Метанның кеңістік пішіні

Этанның пішіні

Физикалық қасиеттері Салыстырмалы молекулалық массаларының өсу ретіне қарай қайнау, балқу температуралары артады СН 4 …C 4 Н 10 – газдар T қайнау : -161,6…- 0,5 °C T балқу : -182,5…- 138,3 °C С16Н34…ары қарай қатты заттар T қайнау: 287,5 °C T балқу: 20 °C С 5 Н 12 …C 15 Н 32 – сұйықтар T қайнау : 36,1…270,5 °C Tбалқу: -129,8…10 °C

1)Өнеркәсіпте а) мұнай өнімдерін крекингілеу : C 16 H 34 C 8 H 18 + C 8 H 16 2) Зертханада: Алынуы в) карбон қышқылының натрий тұздарын декарбоксилдеу СН 3 СООNa + 2NaОН СН 4 + Nа 2 СО 3 б) Вюрц реакциясы : C 2 H 5 Cl + 2Na C 4 H NaCl а) карбидті гидролиздеу: Al 4 C H 2 O = 3 CH Al(OH) 3

Метанды алу

СН 4 + Сl 2 CH 3 Cl + HCl + Q t Реакция радикалды механизм бойынша жүреді. Этан С Н Н Н Н + НО NO 2 СН 3 NO 2 + H 2 O + Q С Н Н Н Н + НО SO 3 H СН 3 SO 3 H + H 2 O + Q t t Химиялық қасиеті 1. Орын басу реакциялары 2) Нитрлеу (Коновалов): 3) сульфирлену: 1) Галогендеу реакциясы

СН 3 СН 2 СН 2 СН 2 СН 3 t, катализатор СН 3 СН СН 2 СН 3 СН 3 СН 4 + Н 2 О СО + 3Н 2 800°С синтез-газ 2СН 4 Н С С Н + 3Н 2 + Q 1500°С СН 3 СН 3 Н 2 С=СН 2 + Н 2 + Q Катализаторт қатысында тотығады: СН 4 + О 2 500°С, катализатор Н С О Н + Н 2 О + Q 2СН 3 (СН 2 ) 34 СН 3 + 5О 2 4СН 3 (СН 2 ) 16 СООН +2Н 2 О + Q

6. Жану тотығу: CH4 + 2O2 CO2 + 2H2O + Q

Отын ретінде кеңінен қолданылад ы, іштен жанатын двигательд ердің отыны Алкандардың қолданылуы

Қолданылуы 1-3 – өндірісте күйе (1 – картрижи; 2 – резина; 3 – типографиялықбояу) 4-7 – органикалық заттар (4 – еріткіштер; 5 – тоңазытқыштарда; 6 – метанол; 7 - ацетилен)

Назарларыңызға рахмет!