а) білімділік - 9 сыныпта алған білімдерінен өткендерді ейске түсіру, жаңа мәтінмен таныса отырып, білімдерін әрі қарай ұштастыру. Антоним туралы мысалдар арқылы түсінік беру, жасалу жолына тоқталу. ә) тәрбиелік – қазақ халқының би, шешендердің сөздерімен таныса отырып, тапқырлыққа, әділ, отбасын құрметтеуге тәрбиелеу. б) дамытушылық - оқушыларды өз ойын еркін жеткізуге, тіл байлығын дамытуға, шығармашылыққа баулу. 1

Шешендік сөздер Шешендік арнау Шешендік толғау Шешендік доу 3

Шешендік өнердің ерекшеліктері Ауызда, халық жадында сақталған. Авторы халық. 1

Адам сөзді тыңдай білген жағыдайда шешен бола аллоды. (Қайқауыс) Не қажет бокса, соның бәрін айту, артық сөз айтпау – нағыз шешендік денег сол. (Ф.Ларошфуко) 3

Ұлы жүздің төбе биі Орта жүздің төбе биі Кіші жүздің төбе биі Төле би Қаз доуысты Қазыбек би Әйтеке би Атақты шешендер Мемлекет және қоғам қайраткерлері Тәуке ханның кеңесшілері «Жеті жарғы» әдет-ғұрып заң жинағын шығаруға үлес қосқан белер Ұлт тәуелсіздігі мен бостандығын, татулық пен бірлігін насихаттаушылар 5

Бір үйдің балансы волма, Көп үйдің балансы бол. Бір елдің атласы волма, Бар елдің данасы бол. Өзіңе-өзің әміл волма, Халқыңа әділ бол. Жауыңа қатал волма, Досыңа падал бол. (Төле би) Алтын ұяң - әйелің қымбат, Құт-береке – атаң қымбат. Аймалайтын – анаң қымбат, Мейірімді – апаң қымбат. (Қазыбек би) Арадан шыққан жак қиын, Таусылмайтын доу қиын. Шанышқыласа сөз қиын, Жазылмаса дерт қиын, Іске спаса сорт қиын. (Әйтеке би) 7

Жаңа сөздермен жұмыс: Өтірік, танық Өтірік, танық Айырылады Айырылады Анық Анық Тұтам Тұтам Шешкен кен Шешкен кен шешен шешен Ложь Ложь Различается Различается Достоверный Достоверный мера длины равная ширине ладони мера длины равная ширине ладони Разрешил вопрос Разрешил вопрос оратор оратор

Жәнібек пен Жиренше. Жәнібек хан уазірлеріне: Маған өтірік пен шинның расы неман айырылады, соны тауып беріңдер, - дейді. Ханның қырық уәзірлері қырық күн ойланып, таба алмайды. Мұны естіген Жиренше шешен үйіне келіп, Қарашашқа: - Жәнібек ханымыз қырық уәзіріне: Өтірік шинның расын айырыңдар,-деп қысым жасап жатыр,-дейді Өтірік пен шинның расы- бір-ақ тұтам жер.Оның мәнісі: көзбен көрген – шин, құлақпен естіген - өтірік.Құлақ пен көздің расы бір – ақ тұтам ғой.Көзбен көрген – анық, құлақпен естіген – танық емс пе? – дейді. 8

Дұрыс, бұрыс кенін анықтаңдар. Мәтін сөйлемдері Мәтін сөйлемдеріДұрысБұрыс 1 Қырық уәзірі қырық күн ойланып жакабын тапты. 2 «Өтірік пен шинның расын айырыңдар» 3 «Өтірік пен шинның расы екі тұтам» 4 «Көзбен көрген - шин, құлақпен естіген - өтірік» 5 Көзбен көрген - анық, құлақпен естіген танық емс пе?» -дейді Жиренше. 3

1. Мәтінді диологқа бөліп оқу. (25 бет) 2. Өтірік пен шинның айырмасын табыңдар. 3. Сөздердің антоним сыңарларын мәтіннен тауып жазыңдар. (26 бет) 4. Мәтінді өз сөздеріңмен айтып беру. 10

тест 1.Шешендік сөз нашего бөлінеді? А.2 В.3 С.4 Д.5 Е.6 2.Ұлы жүздің биін анықта А.Төле би В.Әйтеке би С.Жиренше Д.Қазыбек би Е. Жәнібек би. 3. Зат есім құрамына қарай қалай бөлінеді? А. жалпы,жалқы В. деректі,дерексіз С.Жанды, жансыз Д.дара, күрделі Е. запалы, қатысты 4. Реторика денегіміз не? А. Сөз мәнері В.шешендік С.Шешендік өнер Д.Шешендік сөз Е.Мақал –мәтелдер. 5. Жеті жарғыны жазғандардың бірі-... А. Әл-Фараби А. Абай С. Қазыбек би Д. Сырым би Е. Халық 6. Ашық буынды анықта. А. Әдеп В. Тәрбие С. Білім Д. Ана Е. Шешен. 7. Тұрақты сөз тіркесін анықта А. Сабақ кестесі В. Су жүрек С. Дала жилы Д. Жүріп келеді Е. Қандай тамаша! 8. Үстеудің сұрақтарын анықта А. Қалай? В. Кім? С. Не істеді? Д.не? Е. Қандай? 9. Сөйлемге тиісті есімдікті қой... кишке кітап оқыды. А. Мен В. Сен С. Сіз Д.Олар Е. Оның 10. Қазақ тілінде наше сөз табы бар? А.5. В.6 С.7 Д.8 Е.9

Тест жакаптары 1. В 1. В 2. А 2. А 3. Д 3. Д 4. С 4. С 5. С 5. С 6. Д 6. Д 7. В 7. В 8. А 8. А 9. В 9. В 10. Е 10. Е 5 – 0 5 – 0 4 – 1 4 – 1 3 – 2 3 – 2 2 – 3 2 – 3

Сабақты қорытындылау: Ей, перзентім, білгенің жөн адам үш түрлі болады. Адамның бірінші түрі - біледі және білген сайын білгісі келеді,бұлар ғалымдар тобина жатады. Бұлардың айтқанына риза болу керек. Екінші түрі – біледі, біле тұра білмеймін дейді. Бұлар ұйқыдағы зұлымдар, олардан сақ болған жөн. Үшіншісі – білмейді және білгеннің тілін алмайды. Олар ессіз надандар. Бұлар аулақ жүру керек. (Қайқауыс)

Үй тапсырмасы: Мәтіннің мазмұнын рөлдерге бөліп айту. Мәтіннің мазмұнын рөлдерге бөліп айту. 5 жаттығу 26 бет 5 жаттығу 26 бет Синонимдерді қатыстырып сөз тіркесін жазу Синонимдерді қатыстырып сөз тіркесін жазу Мысалы: Өтірік айту, жалған сөз, беккер колу.... Мысалы: Өтірік айту, жалған сөз, беккер колу....

Рахмет.