Орындаған : Ибрашев Е. Т. Құдияр Н. А. Тексерген : Орыс тілі кафедрасының аға оқытушысы Омашева Ж. М. Омашева Ж. М. Қарағанды Қарағанда Мемлекеттік Медицина Университеті Орыс тілі кафедрасы

1.Латын тілінің қысқаша тарихы 2.Латын тілінің медицинадағы рөлі 3.Латын тілі - халықаралық ғылым тілі ретінде 4.Қорытынды 5.Қолданған әдебиеттер Мазмұны

Латын тілінің шыққан тарихы Латын тілі (Linqua Latina,)- Лация аймағында өмір сүрген (Latium) кішкене италияндық тайпа - латындар атауынан шыққан (Latini). Бұл аймақ Апенин түбегінің ортаңғы бөлігінде орналасқан. Аңыз бойынша бұл өңірде б. з. д 754/753 жылдары Рим (Roma) құрылды. Рим жауынгерлік саясат ұстанды. Жаулап алған жерлерінің өсуімен қатар латын тілі тек Жерорта теңізінің бассейнде ғана емес, одан басқа жерлерге кең тарай бастады. Және оны қолдані кеңінен қолданыла бастады Соның нәтижесінде б. з. д. V ғасырдың ортасына дейін (476 ж. – Батыс Рим империясының құлауы ) латын тілі Рим империясы аймағанды халықаралық тіл статусын алды. Греция аумағында да латын тілі аздаған қолданылды. Ол б. з. д. 146 ж Апенин түбегінің, Сицилия аралының аймағындағы жерлерді римдіктердің жаулап алуымен байланысты. Және бұл калониялар Graecia Magna( Ұлы Греция ) деп аталды.

Латын тілінің қысқаша тарихы Басты қала Лациум ( Рим ), б. з. д. 753 негізі қаланды. Және ұдайы жаугерлік қақтығыстар нәтижесінде елдің астанасына айналды Латын тілі Еуропаның басым бөлігінде : Жерорта теңізінен Атлант мұхитына дейін, Солтүстік Африка және Азияның бір бөлігінде мемлекеттік тілге Грецияны Римдіктердің жаулап алуымен екі тілдің араласып кету процесі басталды ( б. з. д. II ғасыр ) Латын тілі грек тіліндегі біраз сөздерді, медициналық терминалогияны өзіне қосып алып грек - латын сөздері пайда болды. Грек тілінде медициналық терминология Гиппократтың медицина негізін осы өңірде қалауымен түсіндіріледі. Тілдердің қосылуы процесінің дамуы барысында бірнеше грек терминдері латындандырылды, мысалы : cranium – бас сүйек, arteria - артерия, therapia - емдеу, соған қарамастан бірнеше грек сөздері өзінің жалғауын сақтап қалды, мысалы : diabetes - диабет, dyspnoe - ентікпе.

Латын тілінің қысқаша тарихы Латын және ежелгігрек тілдері әлі күнге дейін жаңа медициналық терминдер құрылуы үшін басты халықаралық негізі болып табылады. Ауырулар аттары, және олардың симптомдары, анатомиялық номенклатура, дәрілік заттардың аттары ж. т. б. бұл сөздердің барлығы латын және грек тілдеріне шыққан. Еуропа үшін латын тілі мың жарым жылдан астам уақыт мәдениетпен ғылым тілі, соның ішінде медицинада қолданылып келеді Еуропада мыңжылдан астам уақыт аралығында орта ғасыр тарихы барысында өте үлкен масштабты әдебиеттер, соның ішінде : романдар, поэмалар, ғылыми философиялық трактаттар жазылды. Сонымен қатар латын тілі мен жергілікті диалектер қосылуы нәтижесінде роман тілдері пайда болды Ренессанс дәуірі келесі ұрпаққа өте көптеген әдеби шығармалар, әртүрлі скульптуралар қалдырды. Осы дәуірде барлық еуропалықтардың тілдеріне латын тілі қолданылды. Өйткені ол қоғамның интелектуальдық өмірінде, мәдениетінде, ғылымында, медицинада қолданылатын сөздер латын тілінен шыққан еді. Және дәл осы дәуірде латын тіліндегі негізгі халықаралық медициналық терминдер қалыптасты.

Латын тілінің негізін білмей медициналық білімді игеру мүмкін емес Латын тілін оқыту ортаңғы мед персоналдарды дайындау барысында үлкен маңызға ие. Себебі, оларға саналы түрде латын - грек тілінен шыққан медициналық терминдерді ұғып - түсінуге мүмкіндік береді. Ал ол өз кезегінде тәжірибелік өмірінде қолданылады. Медициналық қызметкерлерге мынандай мақал бұрыннан таныс : Invia est in medicina via sine lingua Latina - Латын тілінсіз медицина - өте алмайтын жол. Бұл мақалдың біздің өмірде де өз мәнін жоғалпағаны қуантады

Жаулап алынған өңірлердегі латын тілінің кеңінен қолданылуы ол халықтардың лексикалық сөздік қорына әсер етпей қоймады. Ол күнделікті өмірдің барлық салаларында қолданысқа түсті Латын әріптері көптеген тілдердің негізі болып табылады Себебі, жаулап алған өңірлердегі халықтардың тілдерінде әлі бұндай түсінік қалыптасып үлгермеген еді Латын тілі шамамен жиырма ғасыр бойы Еуропа халықтары үшін қарым - қатынас тілі болды. Осы тілдің тарихын оқып, Ежелгі Рим және Грек тарихын, мәдениетін тани алатын болды. Бұл тілдер Еуропа халықтарының тіліне, грамматикасына және лекцикасын, өте қатты әсер етті Сондықтан латын тілін оқып, үйрену әрбір өзін - өзі дамытамын, тілдік қорымды кеңейтемін, және қарым - қатынасқа жеңілдете түскісі келетін кісіге, сонымен қатар медицина саласына білім алушыға ең керекті, маңызды тіл.

Қорытынды Сондықтан латын тілін оқып, үйрену әрбір өзін - өзі дамытамын, тілдік қорымды кеңейтемін, және қарым - қатынасқа жеңілдете түскісі келетін кісіге, сонымен қатар медицина саласына білім алушыға ең керекті, маңызды тіл.

1.Подосинов А. В., Щавелев Н. И. Введение в латинский язык и античную культуру. – М., Тронский И. М. Историческая грамматика латиского языка. – М., Латинский _ язык 4. nauki/library/2012/11/11/prezentatsiya-na-temu-istoriya- latinskogo-yazyka-i-ego Қолданылған әдебиеттер