Кіріспе Жарнама ерекшелiктерi: қоғамдық сипота болады, үгiттеуге қаражат қаблеттiлiгi бар садушы жарнама арқилы өзiнiң хабарландыруын бiрнеше рет қайталай аллоды, мәнерлiк – түс, дыбыс, шрифт арқилы тауэрды тартымды көрсетуге болады, иесiз жарнама монолог ретiнде ғана жасаллоды. Жарнама денегiмiз - белгiлi тапсырыс берген демеушiнiң атынан тауэрды тартымды көрсетуге және оны сатып алушыға қарай жылжытуға бағытталған ақилы әрекет. АҚШ Маркетинг Ассоциациясының анықтемасы бойынша, жарнама денегiмiз тауэрларды, қызметтердi, идеяларды тұтынушыларға қарай жылжытуына ареалған кез – келген әрекеттер нысандары және нақтилы жағдайды есепке ала отырып, анағұрлым тиiмдi тәсiлдер мен әдiстердi қолдана отырып, әлеуеттi тұтынушылардың назарларын жарнамалау объектiсiне аудару үшiн орындалтын ақилы қызметтер деп анықталған.

Жарнама түрлері 1. Тікелей жарнама 2. Баспа жарнамасы 3. Баспас ө з жарнамасы Пошта хаттары, баста материалдары Пошта ар қ илы видеокассеталар, видеодиск тер Аны қ темалар,каталог тар Пресс – релиз, бастас ө з хабарламасы Буклет Аны қ тема Газеталар мен журналдар

5. Сырт қ ы жарнама 4. Хабар жарнамасы 6. Экран жарнамасы Радио жарнама ж ә не тележарнама Ү клен габариттік плакат Роллер Мультивизио плакаты Электронды панносы Слайд – фильмдер Кино ж ә не видеофильмдер

7. Транспорт жарнамасы 8. Сату орнында ғ ы жарнама 9. Жарнаманы ң бас қ а т ү рлері Транспорт сыртында ғ ы жарнама ж ә не транспорт салонында ғ ы плакаттар Витрина Тауар қ арабы Зат та ң басы Назар аудару ғ а ареал ғ ан жазулар Купон ж ә не лотерея Компьютер жарнамасы К ө рме жарнамасы

Жарнаманың жіктелуі 1. Жарнаманы жеткiзу әдiстерiне қарай: - қатаң жарнама- қысқа мерзiмде, агрессияшыл жарнама. - Жайлы жарнама – тауэр айналысында қолайлы жағдай құратын жарнама. 2. Мияткер түрiне қарай: - өндiрушiнiң атынан жүргiзiлген жарнама, көбiнесе коммерциялық әрекетке байланысты. - жеке адамдар атынан жүргiзiлген жарнама, көбiнесе хабарландыру сипатын аллоды. 3. Тұтынушыға әсер ету әдiсiне қарай: - оңтайлы жарнама – әлеуеттi тұтынушының ақыл – ойына әсер ететiн жарнама. - Эмоционалды жарнама – тұтынушылардың сезiмiне, эмоция сына ассоциация арқилы әсер ететiн жарнама. 4. Мақсатты аудиторияның түрiне қарай: - Бизнес саласына ареалған жарнама – тауэрды өндiрiс үдерiсiңде қолдану үшiн сатып алтын тұтынушыларға және делдалдарға ареалған жарнама. Жеке тұтынушыға ареалған жарнама.

5. Коммуникация стратегия сына қарай: - Таңдамалы жарнама – нақты нарық сегментiне ареалған жарнама. - Жалпылама жарнама – жалпы нарыққа ареалған жарнама. 6. Компания мақсатына қарай: - Ақпаратты жарнама – тұтынушыларды жаңа тауэр мен жаңа фирмамен таныстыратын жарнама. - Ескерту жарнама – тұтынушылар есiне тауэр туралы ақпаратты сақтауға ареалған және тауэрды қай жердь сатып алтын ейске түсiретiн жарнама. - Кеңесшi жарнама – таңдамалы сұранысты қалыптастыруға ареалған жарнама. 7. Жарнама затына қарай: - Тауар жарнамасы – тауэрға сұранысты қалыптастыратын және оған ынталандыратын жарнама. - Фирма беделiн жоғарлатуға ареалған жарнама – кәсiпорынның жұмысын жағымды көрсетуге ареалған жарнама. 8. Тигiзетiн әсерiне қарай: - Тiкелей жарнама – жеке тұлғаға ареалған жарнама, мысалы директ – мейл - Жанама жарнама – көпшiлiкке ареалған жарнама 9. Әсер ету жолына қарай: - Көз жарнамасы - Акустикалық жарнама - Иiс слезу қаблетiне әсер ететiн жарнама.

Нарықтық экономикада жарнаманың атқаратын қызметі

- Экономикалық бернесi – сұранысты қалыптастыру, өтiмдi ынталандыру, тұтынушыларға тауэрды алғызуды тездету арқилы саду мен алу үдерiсiн тездетедi. - Ақпараттық бернесi – тұтынушыларды өндiрушiлер туралы және олардың тауэрлары туралы ақпарат ағымдарымен қамтемасыз етедi. - Коммуникациялық бернесi – маркетингтiк зерттеулерi кезiнде қолданатын сауалдама, тұтынушылар пiкiрлерiн жинау. - Бақылау бернесi – нарықтағы өнiмдердiң жылжуын бақылауға мүмкiндiк бередi. - Түзетiм бернесi – өткiзу саясатын және жарнама қызметiн ұтымды жағынан өзгертуге мүмкiндiк жасайды - Сұранысты басқару бернесi – нақты тұтынушылар топтарына көзделген әсерiн тигiзу жолдарын табуға мүмкiндiк пшады.

Жарнамалық жариялаудың құрилымы AIDA (Attention – назар, interect - қызығушилық, desire – ықылас, action – әрекет), талаптарына сәйкес болуы қажет. Дұрыс қарастырылған хабарландыру тартымды да қызықты болады. Ол хабарландыруды адам қайтара оқуы немсе көруi мүмкiн. Хабарландырумен түгел танысып, жарнама объектiнiң дәлелдiгiне толық сенсе, тұтынушы тауэрды сатып алуы мүмкiн. Жарнамалық жариялаудың түрi тауэрды тұтынушыға көрсету әдiсiне байланысты. Көрсету әдiстерiнiң бiрнешесi болады. Олар: тауэрдың ұнатымды жақтарымен клиенттердiң пiкiрлерiн игеру мен қажеттiлiктердi қанағаттандыратын тауэрдың жағымды қасиеттерiн анық және дәлелдi көрсету, нақты жағдайда тауэрды қолдану тәсiлдерiн көрсету, тұтынушының көңiлiн көтеру үшiн әзiл – ысқақ тағы басқа жағдай жасау. Жарнамалық жариялаудың бет – бейнесi көзделген ойды тұтынушыға ауызша не жазбаша түрде жеткiзу керек. Жарнамада бес түрлi атқарымдық бет – бейнесiн айыруға болады: - Ресми iскерлiк; - Ғилыми түрде кәсiбилiк; - Жариялымдық; - Әдеби тiлмен сөйлесу; - Дөрекi тiлмен сөйлесу.

Жарнама қызметінің тиімділігі Жарнамның тиімділігін зерттеу денегіміз – келесі факторлардың, яғни жарнаманың мақсатына аз шығын шығарып, запасы төмен немсе әрекетсіз жарнаманы анықтап оның кемшіліктерін жоюға көмектесетін шараларды қолдану арқилы үклен нәтижелерге жену, Жарнама беруші егерь өз тауэрының қасиетін, ерекшілігін және үклен айырықшилығын, бәсекелестерді, нарықты жақсы білмесе жарнаманың жетістігіне арқа арту мүмкін емс. Бұл жердь жетістіктің болмауы тауэрды немсе қызметті ұсынушы адам қажет ақпаратты білмей өз имиджін өзі құрта бастарды. Егер білікті жарнамалаушыға жүк артатын болсақ, онда одна оған қажет ақпаратқа жауап бергенше нақты ой талап етуге болмайды. Ақпаратты жинау үшін жарнама беруші бірнеше ақпаратқа жүгінеді. Оның біріншісі ол жарнамаға тапсырма беруші фирма туралы толық ақпарат алуы керек.

Жарнаманың тиімділігі экономикалық психологиялық

Кәсіпорынның жарнаманы ұйымдастыру мен жарнамалық қаржыны қолдануда алынған экономикалық нәтиже. Ол көбінесе жалпы кіріспен жарнама шығынының айырмашилығы арқилы анықталлоды. Экономикалық тиімділіктің нәтижесі жалпы кіріспен жарнамаға кеткен шығын тең болуы керек.Фирманың жарнамалық шараларының экономикалық тиімділікке шолу жасау үшін негізгі материал тауэр айналымының өсуін көрсететін статистикалық және бухалтерлік ақпараттар.осы ақпараттар арқилы фирманың толық экономикалық тиімділігің анықтап, талдау жасауға болады. Жарнаманың экономикалық тиімділігің анықтау үшін келесі формулалрды қарастырайық: 1. Жарнама әрекеті арқилы тауэр айналымын есептеу: Тд = Тс* П*Д / 100 Мұнда; Тд – қосымша тауэр айналымы Тс- жарнаманы берместен бұрынғы орташа тауэр айналымы Д – тауэрды жүргізген күндер сумма сыпь – осы уақытта тауэр айналымының өсу саны. 2. табыс арасындағы қатынас арқилы: Э = Тд * Нт/ 100 – (Зр + Рд), Мұнда; Э – жарнмалаудың экономикалық тиімділігі Нт- бір тауэр бірлігіне саудалық салым Зр – жарнамаға шығын Рд- тауэр айналымың көтеруге қосымша шығын.

Психологиялық тиімділік денегіміз - жарнаманың адамға әрекет етуі (тұтынушының көңілің аударуы қажет, сатып алуға мотив жасау). Осы екі ұғым өте байланысты.бірақ жарнама тиімділігі денегіміз саду көлеміміен байланысты,ал психологиялық денегіміз адамның жарнаманы қабылдау тиімділігі.

Тұтынушылардың сұранысын қанағаттандыруға бағытталған тұтынушилық құрамы бар өнімдер Тұтынушылар сұранысын зерттеу Өнімді зерттеу Нарықты зерттеу Тиімді жарнама Тұтынушылардың сұранысы мен жасырын сұранысы Тұтынушылардың сұранысын қанағаттандыруда жарнаманың рөлі.

Қорытынды Жарнама саду көлемiн жоғарлатудың негiзгi құралы. Осы арқилы туристiк фирмалар өз тауэрларын өткiзетiн нарық масштабын, пайданы жоғарылату, тұрақты және жоғарғы еңбек ақы, болашаққа тұрақтилық пен сенiмдiлiктi және коллектив арасында достық қатынасты қамтемасыз етедi. Жарнама арқилы нарықпен керi қарым - қатынас орнатуға болады. Бұл мүмкiндiк тұтынушылар арасында қызметтерге денег сенiмдiлiктi туғызады және сол сезiмдi орнықтырады,қызметтердi жылжытуды бақылауды және өзгерiстер еңгiзудi бақылайды. Жарнаманың тұтынушыға бағытталған мақсаттын ейскере отырып оны тек тұтынушыға әсер етушi құрал ретiнде емс, сұранысты реттейтiн құрал ретiнде қарастыруға болады. Жарнама мақсаты негiзiнде жарнамалық жариялық шешiмдерiн қабылдау тәсiлдерi анықталлоды. Алдымен ұсынатын тауэрдың ерекше қасиеттерi талданып, соның iшiндегi тұтынушыларға аса маңыздыларының тiзiмi жасаллоды. Одан кейiн жарнамалық жариялаудың қандай мақсатты аудиторияға ареалтын нақты анықтау керек. Жарнамалық жариялауды дайындаған кезде мы на мәселелердi шешу қажет: - Жарнамалық жариялаудың құрилымын - Жарнамалық жариялаудың түрiн - Жарнамалық жариялаудың бет – бейнесiн.

Қолданылған әдебиеттер: 1. Кэссон Г.Н. Как завоевать престиж. Под ред. Корнеева Р.Б. –М.: Юнити, Маркова В.Д. Маркетинг услуг. –М., Михеева Н.А., Галенская Л.Н. Менеджмент в соц.-культ. Сфере. – Минск: Эконом Экспресс, Никитинский Е.С., Вуколов В.Н. Формирование индустрии туризма за десятилетие государственной независимости Казахстана // Теория и методика физической культуры г Нысанбаев С.Н. Управление качеством. –М.: ТУРИНФОРМ, Попов С.А. Стратегическое управление. –Минск: Турист, Указ Президента Республики Казахстан от 17 февраля 2000 года 344 О дальнейших мерах по реализации Стратегии Развития Казахстана до 2030 года, сб. Норм-прав.док.-Алматы:Юрист Азоев Г.Л., Челенков А.П. Конкурентные преимущества фирмы. –М.: Мир,2001