Бала Шоқан әңгімесі Сапарғали Бегалин

Сабақтың мақсаты: Барлық оқушылар істей алады: Балалар жазушысы С.Бегалиннің өмірі мен шығармашылығы туралы білетіндерін еске түсіре отырып, «Бала Шоқан» шығармасына талдау жасайды, мазмұнымен танысады. Оқушылардың көпшілігі істей алады: Оқушының дүниетанымы қалыптасады, шығармашылық қабілеттері шыңдалады, оқушының азаматтық бейнесі қалыптасады Кейбір оқушылар істей алады: Оқушылар өз беттерімен ой түйеді, ізденеді, ойын ашық айтады. Белсенділік, көшбасшылық қабілеттері айқындалады..

Ой түю зерттеуші ғалым ә дебиетші жаратылыстанушы этнограф саяхатшы тарихшы

Олжас Сүлейменов Шоқан жан-жақты қабілетті адам болатын. Шоқанның тағдыры мұхитың д ә мін білуге болатын тамшыдай еді. Мұхтар Ә уезов Шоқанның табиғи дарындылығы мен зеректігі халықтың ө мірін толық зерттеген. Ә лкей Марғұлан. Шоқан Шыңғысұлы шығыстау к ө гінен құйрықты жұлдыздай ағып ө тті. Семенов Тянь-Шань Орыс шығыстанушылары оны бірауыздан ерекше құбылыс деп мойындайды. Ф. Достоевский Шоқанның мезгілсіз дүние салуы бізді бұл үміттен айырып отыр Г.Н. Потанин

Шоқан оқыған кадет корпусы

Алтынемелдегі Шоқанның кесенесі Шоқан мұражайы Шоқан ескерткіші

«Қазақ халқын орыс халқына таныту, осының негізінде өз халқын Европа мәдениетіне жетілдіру Шоқан өмірінің мақсаты еді» Н.И.Веселовский «Шоқан күншығысты зерттеу ғылымының жарық жұлдызы болып көрініп еді, тек жарқ етті де сөнді» Н.М.Ядринцев

1 –топ Әдебиетшілер 2- топ Зерттеушілер 3 – топ «Шоқантанушылар»

Балалар, бұл шығарманың авторы кім, жазушының айтпақ ойы не? Шығарма қай тұлғаның балалық шағына арналған?

Сіз неліктен Мұхаммедханфия Уалихановтың Шоқан атанғанын айта аласыз ба? Шоқан қай ханның ұрпағынан тарағанын айта аласыз ба?

Зерделі сұрақ, ұтымды жауап Зымыран сұрақтар: 1 топ 1.С.Бегалин қай жылы қай жерде дүниеге келген? 2.Шоқан кім ол жайлы не білесің? 3.Шоқан Мысықпен қай жерде кездесті? 4.Шоқанның досы Мысықтың негізгі ермегі не?

2 – топ Мысық жасаған мүсіндерін Шоқан қалай бағалады? 2. Мүсін дегеніміз не? 3. Мысық жасаған мүсіндерін неге Шоқанға бергісі келмеді? 4. Шығармадағы Жақып кім? Мінездеме бер? 1. 1

3 – топ Мысық не үшін бақырып жылап жіберді? 2.Әкесімен қабаттаса шыққан Шоқан неге бөлініп кетті? 3. Шоқанның Мысықты үйіне ертіп келуіндегі екі түрлі себеп? 4. Шоқан Мысықпен қалай қоштасты?

Топтық жұмыс «Еркін жауап» әдісі Оқушылар топтаса отырып, түрлі әдістер арқылы С. Бегалиннің «Бала Шоқан» шығармасын талдайды. І топ: «РАФТ» стратегиясы Р- Рөл (Шығармадағы кейіпкерлер) А- Аудитория (Шығарма кімге арналған және қандай оқиғалар суреттелген?) Ф- Форма (Шығарма формасы қалай берілген және (өлең түрінде ма?) неше бөлімнен тұрады?) Т- Тақырып ( Шығарма тақырыбы не? Шығармада жазушы кім туралы айтқысы келді?) ІІ топ: Шығарманы құрылысына қарай талдау Шығарманың аты Авторы Шығарманың басталуы Шығарманың дамуы Шығарманың байланысуы Шиеленісуі Шарықтау шегі Шешімі ІІІ топ: Шоқан Уәлиханов жайлы «Тұжырымдамалық» карта (Ұлы тұлғаның өмірі шығармашылығына тоқталады)

«Ойлан, жұптас, талқыла!» «Үш қадамды сұхбат» әдісі арқылы 1-оқушы сұхбат беруші 2-оқушы сұхбат алушы 3 - оқушы репатер болып жұптық жұмыс жүргізеді.

Шығарманың композициялық құрылысына сатылай кешенді талдау 1.Әңгіменің тақырыбы 2.Әңгіменің авторы 3.Жанр түрі 4.Әңгімедегі кейіпкерлер 5.Әңгімедегі оқиға орны 6.Сөздіктер 7.Жазушы идеясы 8.Әңгіменің басталуы 9.Әңгіменің байланысуы 10.Әңгіменің дамуы 11.Әңгіменің шарықтау шегі 12.Әңгіменің шешімі

Р- Рөл (Шығармадағы кейіпкерлер) А- Аудитория (Шығарма кімге арналған және қандай оқиғалар суреттелген?) Ф- Форма (Шығарма формасы қалай берілген және (өлең түрінде ма?) неше бөлімнен тұрады?) Т- Тақырып ( Шығарма тақырыбы не? Шығармада жазушы кім туралы айтқысы келді?)

І топ: Шығармадағы сөздіктердің баламасын табады ІІ топ:Шығармадағы көнерген сөздер мен диалект сөздерді табады ІІІ топ: Шығармадағы теңеу сөздерді табады Дайын үлгі жауап арқылы бағалау

Диалект с ө здерК ө нерген с ө здер к ә дуілгідей,- к ә дімгідейАға сұлтан жейде- к ө йлек Ә бдіре- кебеже Ықтияр- ерік Кездеме- мата Шайпау мінез- бұзық

Балалардай, жолбарыстай,күміс қарғылы тайдай, жанды дүниедей

СөздіктерМағынасы КүзекҚойдың күзем жүнін қырқатын қоныс Аға сұлтанЕл басқарушы Қаршығаның аяқбауыҚұсты қондыратын аяқ жіп АрланҚасқыр( тазының аталығы) Пәуеске арбаАдам отыру үшін арнайы дайындылған арба ҚотанМал қорайтын қора ТұғырҚұс қондыратын орын

Мен үшін әдісі

Жазушы естелігі Шоқан өміріне қатты құмарттым. Оның өмірбаянының бәрін қамтуды мақсат тұтпадым. Мен Шоқан өмірінің бір сәтін іздедім. Тапқан да сияқтымын. Ол-Шоқанның кеңсе күзетшісінің баласы Мысықтың балшықтан ойыншық мүсінін жасағанын көріп, талабын танып, оны өзімен бірге оқуға алып кетуі. Әсіресе, осы оқиға маған қатты ұнап, хикаят жазуға ұмтылдырды. Бала Шоқанды осылай жаздым

Үйге тапсырма: Шоқандай болғым келеді ( шағын шығарма жазу)