; ; ;
.. III топ- бақылау және өз-өзін бақылау әдістері.
Әңгіме-мұғаліммен құбылыстарды, оқиғаларды эмоционалды, жарқын суреттеуі.Әңгіме аз уақытқа созылады, оқушының сезімдері мен ойларына ықпал етеді. Әңгімелер педпгогикалық және шығармашылық болып бөлінеді.Педагогикалық, шығармашылық әңгімелер ерекшелігі- шығармашылық әңгіменің тек бөлек, нақты амалдарды қолданады. Әңгімелер нақты педпгогикалық жағдайларға байланысты бөлінеді. Әңгіме- суреттеу, әңгіме- баяндау, әңгіме- кіріспе.
Сөздік әдіс ретінде сирек қолданылады, бірақ маңызды әдіс. Дауыстап оқыту әсіресе 1-4 сыныптарда үлкен маңызға ие, өйткені балалар бірінші рет оқушыларға үлгі болатын дұрыс,мәнерлі, қашқын оқытуды тыңдайды. Оқушыларға өздігінен оқыту ұсынылады, мәтін мөлшрі бойынша кіші болғанда олар оны оқып мұғалімнің сұрағына жауап бере алмайды. Түсіндіру-осы әдістің көмегі арқылы оқушылар мұғалімнің сұрақтарына жауап бере алмайды.
(Демонстрация, экскурсия, дербес бақылаулар ), Мұғалім бақылауға арналған объектілерді анықтап ойлануы тиіс: Олардың оқушыға ұсынатын жүйеліліктері; Ә рбір объекті ұйымын зерттеу.
Оқушылардың құбылыстармен, процестермен объектілердің табиғи түрінде көрнекті-сенушілік таныстыруында болады. Әдетте демонстрация кезінде көрнекілік объектілерді ( мөлшер, түр, түс, құрама бөлімдер, олардың өзара қатынасын) бейнелейді. Табиғи объектілерден басқа бейнелі, символды көрнекілік, жүйелі бейнелеу және көрнекі графикалық құралдар бөлінеді. Арнайы мектептеріндегі бастауыш сыныптарда табиғи заттарға және иллюстрациялық карталарға, графикалық бейнелеулерге жоғары бағалау береді.
Дербестік тәжірибе оқушылардың перцептивті бақылау сияқты ұйымдастырылады. Бақылау- бұл ашылған мақсатқа бағытталған қабылдау, айқын жоспармен әртүрлі жағдайда жүзеге асатын процесс ( мектеп алаңынд, кабинетте, табиғат бұрышында, экскурсияда).Оқушылар пәнді табиғи шарттарда көреді.Бұл жағдайда көрнекілік оқушының практикалық әрекеттерімен қосып, ойлануға, суреттеуге, талқылауға түрткі болып келеді.
Тәжірибелік әдістерге ауызша және жазбаша жаттығулар, зертханалық жұмыстар, мектеп ауласындағы шеберханада жұмыс істеу, бағдарламаланған оқу элементтері жатады.Тәжірибелік әдістер оқушыларға оқытылатын материалды ұғынуға және түсінуге,іскерліктер мен дағдыларды ұйымдастыруға көмектеседі.
Бұл іс- әрекеттің жақсы сақталу мақсатымен және білім сапасын көтеруді қамтамасыз ететін ұйымдасқан қамтамасыз және үйрету әдісі. Жаттығуларды қолдану нәтижелі болу үшін олар нақты талаптарға жауап беруі тиіс: Оқушылар үшін шамаға шақ ж ә не қолайлы болу; К ө лемі ж ә не мазмұны жағынан; Оқушылардың танымдық қызмет ерекшеліктерін ж ә не дағды д ә режесін есепке алу; Қиындық деңгейін бірте-бірте жоғарлатуды нақты жүйелілікпен тиісті ұсыну.
Оқушылар нақты тәжірибе өткізу шарттарындағы шығармашылық сипаттағы тапсырмалар орындайды, нәтижелерді салыстырып есептеп өлшейді. Тәжірибелік жұмыс өтетін сабақ барысы айқын құрылымдарға ие: Мұғалімнің түсіндіруі; Оқушылардың есеп беруі; Мұғалім жағынан бақылау; Тапсырма орындаудың алғашқы сынауы; К ө рсетілім (инструктаж); Жұмысты орындау;
Бұл оқушылардың қызметінің ерекше түрі. Оқушылар алдағы жұмысты орындауға дайын болуы керек.Өздік жұмыстардың келесі түрлері ажыратылады:үлгі бойынша өздік жұмыстар, өнімсіздер, вариативтілер және шығармашылық тапсырмалардың нақты түрін қолдану негізгі екі фактормен ескеріледі: Балалардың ө здік жұмысқа дайындығы; Оқушылардың ө здік жұмысының нақты мазмұны бойынша білім деңгейі.
Жұмысқа қатысушылар санының көп болуы; Нақты пән бойынша оқушылар мүмкіндігін есептеу тапсырмаларының вариативтілігі; Мұғалім жағынан шапшаң бақылау мүмкіндігі; Өздік іскерлік, өздік бақылау дағдылардың дамуы.
Ауызша сөйлесу шектеледі; Өздік жұмыстың уақыты көбінде қысқартылмайды; Сөйлеу мағынасын ойлаудың даму құралы ретінде түзету төмендейді.