Тақырып: Қайта өрлеу мен жаңа заман дәуіріндегі өзін-өзі тану
Ф.Бэкон, Р.Декарт, Спиноза, Лейбниц, Дж.Локк, А.Вольтер, Ж.Ж.Руссо да үнемі даму үстіндегі тұлға ғана қоғамды қайта құруға қабілетті деп пайымдай отыра, адам бойындағы ең бастысы - ақыл-ой, ойлау қабілеті деп жариялады. Р.Декарттың атақты «Мен ойлай аламын, демек, мен тіршілік етемін!» деген нақыл сөзі қанатты сөзге айналды.
Жалпы алғанда, қайта өрлеу философиясы антика философиясындағы гуманистік дәстүрді, ортағасырлық шығыс мәдениетінің алдыңғы қатарлы ойларын өз заманының талап- тілегінің қажетіне жаратып, жаңа заман ғылыми көзқарасының қалыптасуына зор ықпал етті.
Адамның қуаныштан туатын және күшін өсіретін істің барлығы –игілік, ал оған қарама- қарсы іс-әрекет бақытсыздық.
Джон Локк ( ж.ж.) Ағылшын философы, психологі, педагогі. Негізгі еңбектері: «Адамның ақыл-ойы туралы тәжірибе»т.б. Таным концепциясын психологиялық теория тұрғысынан негіздеп, психологияның ғылым ретінде қалыптасуына жол ашты. Егер Бэкон білім-тәжірибеден шығады десе, Локк оғанқосымша тәжірибенің өзі сезімдік түйсінулер арқылықалыптасқан деді. Локктың танымтеориясы негізінен үш қағидадан тұрады:
1. адамда «туа біткен идеялардың» болуы мүмкін емес, себебі идеялардың өзі тәжірибе арқылы пайда болады; 2.адамның дүниеге келгенкездегі ақыл-ойыештеңе жазылмаған таза тақта немесе «ақ қағаз» сияқты, ло тек тәжірибе арқылы мазмұнға толады. 3.ақыл-ойда тек сезімдік түйсіктер арқылы қабылданған мәліметтерден басқа ештеңе жоқ, себебі дүниеге шығатын терезе түйсік.
Қайта өрлеу дәуірінің философиясының мұндай екі мінезділігі, оның екі түрлі сапасымен түсіндіріледі: абсолюті шындықты анықтауға бағытталған бала сенімімен қатар, орта ғасырлық философия бағалауының скептицизмімен түсіндіріледі. Сократ философиялық әдісті ойлап тапты, Жаңа заман философиясы – ғылыми әдіс (негізін Аристотель құрған), және де ол жемістілігін көрсетті.
Қайта өрлеу дәуіріндегі қалыптасқан негізгі философиялық бағыттар Пантеизм (гр.pan- бәрі және tchesos - құдай ) –құдай табығаттан тыс болмайды. Кузанский және Бруноның еңбектеріннде көп кездеседі. Натурафило со- фия- табиғат тұралы философия Гуманмзм(лат. иманды)- адамның қадір қасиетін құрметтейді, адамның жан- жақты дамуына, адамдарға қамқорлық білдіретін көзөарастарының жиынтығы
Қайта өрлеу дәуірі үшін адамның өзінің ішкі жан-дүниесіне жіті көңіл аудару, өзін- өзі тану, өзіне-өзі талдау жасау, өзін және өзгені дербес бағалау қажеттілігі тән. Жаңа заманның басталуы антропологиялық тақырып пен гуманизмді жаңаша пайымдаумен байланысты. XVII ғасыр «ақыл-парасат ғасыры» ретінде тарихқа енді. Бұл кезеңнің ойшылдары адам құпиялары, оның пешенесі, табиғаты, қоғамдағы орны мен жан дүниесі туралы толғанды. Олар адамның ізгіліктері мен кемістіктері, бейімділіктері мен құштарлықтары, адамгершілік ізденістері мен құлдыраулары туралы ой қозғады.
Жаңа заман дәуіріндегі өзін-өзі тану
Қазақстан Республикасында 2001 жылдың 12 шілдесінде Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігінің 566 бұйрығымен бекітілген «Өзін-өзі тану» курсының жобасын әзірлеу мен сынамалау бойынша өткізілген тәжірибе табысты түрде жүзеге асырылуда. «Өзін-өзі тану» курсы жеті жылдық сынамалаудан кейін республиканың барлық аймақтарында ата- аналар мен педагогтар қоғамының белсенді қолдауына ие болды.
«Өзін-өзі тану» білім беру бағдарламасы даналықтың шыңы, ол – адамның өзін-өзі тануы, бақыт пен өмірлік табысқа жету үшін өзінің шексіз мүмкіндіктерін аша алуы. Осы орайда, жас ұрпақтың рухани мәдениетін арттырып, көркемдік әлемін байытуда, дүниетанымын қалыптастырып, салауаттылыққа тәрбиелеуде «Өзін-өзі тану» пәнінің орны ерекше. «Өзін-өзі тану» бағдарламасының негізгі мақсаты – адамның қоршаған ортаны біліп, өзінің ішкі жан дүниесіне үңіліп, өзін-өзі басқару негізінде адамгершілік-рухани әлеуетін көтеру. Жеке тұлғаның бойына имандылық нұрын ұялатуда бұл пәннің мәні ерекше зор. Өйткені, бұл – кіріктірілген бағдарлама.