Қазақстан Республикасының Денсаулық Сақтау және Әлеуметтік даму Министрлігі Оңтүстік Қазақстан Мемлекеттік Фармацевтикалық Академиясы Медициналық биофизика, информатика және математика кафедрасы Тақырыбы: Салыстырмалы шамаларға талдау Орындаған: Қошқар Г Тобы: 303 Б" МІҚ Қабылдаған: Абдримова З. М Шымкент-2015жыл

Жоспар І. Кіріспе ІІ. Негізгі бөлім Салыстырмалы шама түсінігі Салыстырмалы шаманың сызбалық көрінісі Салыстырмалы жиілік Бөліктің стандартты қатесі Мысал ІІІ. Қорытынды ІҮ. Пайдаланған әдебиеттер

Кіріспе Салыстырмалы абсолюттік шамалар – зерттелетін жиынтықтың барлық бірліктерінің бір белгісінің шамасын нмесе олардың жеке топтарын сипаттайды және нәтижесінде жеке абсолюттік шамаларды бір-біріне салыстырып қойып шығарады. Қатысты абсолюттік шамасын жеке мәндерді жинақтау және топтау нәтижесінде алады. Салыстырмалы көрсеткіштер – екі сәйкестірілген абсолюттік шамалардың сандық қатынасын сипаттайтын қорытылған көрсеткіш. Қатысты көрсеткіш зерттелетін құбылыстың уақыттағы қарқындылығын өлшейді; бір құбылыстың даму деңгейін байланысы бар басқа бір құбылыстарға қарап бағалайды.

Та қ б ө лікке орналс қ ан абсолюттік к ө рсеткіш а ғ ымды қ ж ә не салыстырмалы, ал ж ұ п б ө лікте орналас қ ан к ө рсеткіш негіз немесе салыстыру базасы деп аталады. Қ атысты шамалар коэффициентпен, пайызбен(%), промильмен(% 0 ), продецильмен(% 00 ), просантильмен (% 000 ) к ө рсетіледі.

Қ атысты шамалар аталмыш емес болуы м ү мкін егер олар бір атты шамаларда б ө лу н ә тижесінде алынса. Аталмыш қ атысты шама деп ә р т ү рлі атты абсолюттік шамаларды б ө лу алынатын қ атысты шаманы айтамыз. М, халы қ ты ң ты ғ ызды ғ ы (т ұ р ғ ындарды ң саныны ң олар ө мір с ү ріп жат қ ан территориясны ң к ө леміне қ атынасы) бір шаршы километрге адамдарды ң орташа санымен аны қ талады. Барлы ғ ы 7 т ү рлі қ атысты шамалар бар: құ рылымыны ң (б ө луді ң ) қ атысты шамасы, координацияны ң қ атысты шамасы, динамиканы ң қ атысты шамасы, салыстыруды ң қ атысты шамасы, қ ар қ ындылы қ ты ң қ атысты шамасы, жоспарды орындауды ң қ атысты шамасы ж ә не жоспар тапсырмасыны ң қ атысты шамасы.

Салыстырмалы шамалар ә сіресе денсаулы қ са қ тау мекеме іс- ә рекеттерінде, ал сол сия қ ты медициналы қ қ ызметкерлер іс- ә рекетінде ж ә не қ о ғ амды қ денсаулы қ ты не ғұ рлым ке ң інен талдау ү шін жиі қ олданылады. Олар бастысы сипатталатын сапалы қ номиналды белгілер жиынты ғ ын, «ауырады – ауырмайды», «бар – жо қ », « қ алалы қ – ауылды қ » ж ә не т.б о қ ып ү йренуде қ олданылады. Б ұ л жа ғ дайда зерттеушіні кейбір жиынты қ тарда ғ ы берілген қ асиеттермен объектілер б ө лігі қ ызы қ тырады.

Мысалы, осы жылы А ауданында инфекциялы қ ауруша ң ды қ пен 500 жа ғ дай тіркелді, оларды ң ішінен: эпидемиологиялы қ паротит – 60 жа ғ дай; қ ызылша – 100 жа ғ дай; бас қ а да инфекциялы қ ауруша ң ды қ – 340 жа ғ дай. Инфекциялы қ ауруша ң ды қ ты ң құ рылымы келесі т ү рдегідей: барлы қ жиынты қ – 500 инфекциялы қ ауруша ң ды қ жа ғ дай 100% қ абылданады, құ рал ғ ан б ө ліктер ізделінді сия қ ты аны қ талады. Эпидемиологиялы қ паротит жа ғ дайыны ң б ө лінген салма ғ ы құ райды: 60х100%/500=12% ж ә не т.б.

Салыстырмалы шамаларды дөңгелек диаграмма түрінде көрсету ыңғайлы.

Салыстырмалы жиілік деп жиіліктің қатардағы шаманың жалпы санына қатынасын немесе(жалпы мәліметтер санына) проценттік қатынасын айтады. Салыстырмалы жиілік (бөлік) р келесі жағдайда анықталады: (% болуы мүмкін), Мұндағы к – қызықтырушы белгілердің жағдай саны, n – таңдама көлемі. Қаншалықты таңдама бойынша анықталатындықтан, ол генералды бөлікке кейбір қателікпен беріледі.

Кейде аз та ң дамалар кезінде н ө лдік немесе ж ү з пайызды қ ә сер деген атаумен алынады, я ғ ни бізді қ ызы қ тырушы белгілер немесе м ү лдем кездеспейді немесе 100% жа ғ дайында кездеседі. М ұ ндай қ орытындыны, б ұ л кезде стандартты қ ате н ө лге те ң болатынына қ арамастан барлы қ генералды жиынты ққ а аудару бекер. Бөліктің стандартты қатесі

Н ө лдік ә серді статистикалы қ өң деу ү шін корректрленген б ө лік м ә ні кіреді Мұндағы а – берілген қасиеттермен объектілер саны.

Мысал. Наша қ орлар арасында ғ ы гепатит ауруша ң ды ғ ы бойынша та ң дамалы берілгендер кестеде келтірілген. Одан 6 ішінен жиілікті 6 адам құ ратыны к ө рініп т ұ р, я ғ ни 100%.

Гепатит барГепатит жоқбарлығы нашақорлар606 Бақылау тобы3710 барлығы9716

Т ү зетумен ж ү з пайызды қ ә сер құ райды =0.875 (87.5%)

Наша қ орлар арасында гепатиті жо қ тар б ө лігі (н ө лдік ә сер)

Ә рт ү рлі т ә уелсіз жиынты қ тарда белгілерді ң кездесушілігіні ң салыстырмалы жиілігін салыстыру – медициналы қ зерттеулердегі не ғұ рлым жиі шешілетін тапсырмаларды ң бірі. Екі генералды б ө ліктерді ң н ө лдік болжам, сонымен бірге алдын ала жобалау болып табылады. Тексеру ү шін Стьюдент критерийін қ олдану ғ а болады:

Берілген мәнділік деңгейі және бостандық дәрежесінің саны үшін критикалық мәні кесте бойынша табылады. Егер

Қорытынды Статистика - мақсаты әр түрлі қоғамдық құбылыстарға жататын мәліметтерді жинақтау, реттеу, талдау және салыстыру болып табылатын қоғамдық ғылым. Статистикалық жиынтық - нақты бір салмақтыққа, бірлікке, бүтіндікке, өзара тәуелділікке ие бірліктердің көптігі. Жиынтық бірлігі – нақты бір белгіге ие көптің жеке алынған элементі. Қоғамдық құбылыстар мен процестердің статистикалық құрылымының көрсеткіші – осы құбылыстың нақты мазмұнына тәуелді емес көрсеткіштер. Мұндай көрсеткіштерге: қатысты шама, варияция көрсеткіші, белгілер байланысының тығыздығы, құрылым көрсеткіші және бөлу мінездемесі, динамиканың құбылмалылығы көрсеткіші және т.б. Салыстырмалы шамалар әсіресе денсаулық сақтау мекеме іс- әрекеттерінде, ал сол сияқты медициналық қызметкерлер іс-әрекетінде және қоғамдық денсаулықты неғұрлым кеңінен талдау үшін жиі қолданылады. Олар бастысы сипатталатын сапалық номиналды белгілер жиынтығын, «ауырады – ауырмайды», «бар – жоқ», «қалалық – ауылдық» және т.б оқып үйренуде қолданылады. Бұл жағдайда зерттеушіні кейбір жиынтықтардағы берілген қасиеттермен объектілер бөлігі қызықтырады.

Пайдаланылған әдебиеттер Койчубеков Б. К. Биостатистика: Учебное пособие. – Алматы: Эверо, – 154б. Гланц С. Медико-биологическая статистика. Пер. С англ.- М.: Практика, – 459б. Электронды ресурс – google.kz