§38- §40. Жұлдызды аспан. Аспан сферасы.Аспан сферасының координаттары..

Шоқжұлдыз дегеніміз –аспанның нақты шекарасы анықталған белгілі бір бөлігі. Шоқжұлдыз дегеніміз –аспанның нақты шекарасы анықталған белгілі бір бөлігі.

Жарық жұлдыздарды α әрпімен, одан сәл солғындау жұлдыздар реті бойынша грек алфавитінің келесі әріптерімен белгіленді.

М-абсолют жұлдыздық шама. m-көрінерлік жұлдыздық шама. R-жұлдызға дейінгі қашықтық. Екі жұлдыздың жалтырлығы мен олардың жұлдыздық шамалары арасындағы байланыс Погсон формуласымен өрнектеледі: Жұлдыздардың шын мәніндегі жарықтылығын анықтау үшін абсолют жұлдыздық шама қолданылады.

Кейбір жарық жұлдыздардың атаулары, астрономиялық белгіленуі, орналасу орнының координаталары, көрінерлік және абсолют жұлдыздық шамалары туралы мәліметтер.

Аспан сферасының негізгі элементтері: Аспан сферасы –радиусы анықталмаған жорамал сфера.

Аспан координаталары аспан денелерінің аспан сферасында орналасуын анықтайды.

Коррдинаталардың көкжиектік жүйесі. Коррдинаталардың көкжиектік жүйесі. Бұл жүйеде негізгі жазықтық математикалық горизонт. Аспан шырағының орны екі бұрышпен анықталады. Бұл жүйеде негізгі жазықтық математикалық горизонт. Аспан шырағының орны екі бұрышпен анықталады. Азимут – көкжиек сызығы бойымен өлшенетін шырақ вертикалына дейінгі бұрыш. (А) Азимут – көкжиек сызығы бойымен өлшенетін шырақ вертикалына дейінгі бұрыш. (А) Шырақ биіктігі – вертикаль бойымен өлшенетін шырақтың көкжиектен бұрыштық қашықтығы (һ) тан қа дейін. Шырақ биіктігі – вертикаль бойымен өлшенетін шырақтың көкжиектен бұрыштық қашықтығы (һ) тан қа дейін.

Координаталардың экваторлық жүйесі. Негізгі жазықтығы –экватор жазықтығы. Негізгі жазықтығы –экватор жазықтығы. Еңістік – аспан шырағының аспан экваторынан бұрыштық қашықтығын көрсететін шама. (δ). Еңістік – аспан шырағының аспан экваторынан бұрыштық қашықтығын көрсететін шама. (δ). Еңістіктің аспан сферасының солтүстік жарты шарында таңбасы «оң» мәні 0-ден қа дейін, ал оңтүстік жарты шарда «теріс» 0-ден қа дейін. Еңістіктің аспан сферасының солтүстік жарты шарында таңбасы «оң» мәні 0-ден қа дейін, ал оңтүстік жарты шарда «теріс» 0-ден қа дейін. Тура көтерілу (α) координатасының мәні аспан экваторының бойымен көктемгі күн мен түннің теңелу нүктесінен шырақтың еңістің дөңгелегіне дейін аспан сферасының айналу бағытына қарама-қарсы бағытта өлшенеді. Тура көтерілу (α) координатасының мәні аспан экваторының бойымен көктемгі күн мен түннің теңелу нүктесінен шырақтың еңістің дөңгелегіне дейін аспан сферасының айналу бағытына қарама-қарсы бағытта өлшенеді. Тура көтерілудің мәні 0-ден қа дейін және сағаттық бірліктермен өлшенеді. Тура көтерілудің мәні 0-ден қа дейін және сағаттық бірліктермен өлшенеді.

24 сағ= сағ=15 0 1мин=15 / 1c = 15 // 1 0 =4 мин 1 / =4c

ҚОСЫМША ДЕРЕКТЕР

Үйге тапсырма: :§38- § ж. 3, 31-ж ж. 3.