İcmaya əsaslanan sağlamlıq, xəstəliklərlə mübarizə tədbirləri.

bildirir ki, Sağlamlıq yalnız xəstəliklərin olmaması deyil, eləcə də fiziki, psixi, sosial və mənəvi rifahın olması deməkdir

Sosial göstəricilər Stress (gərginlik) Gənclik Sosial istisna İş İşsizlik Sosial dəstək Meyllilik Qida (ərzaq) Nəqliyyat

Zəngin, varlı olmlısınız Sizin valideynlərinizi yaxşı seçin Öyrədilən olun Xeyirxahda yaşayın Keyfiyyətli yaşayış yerində yaşayın Gərgin aşağı ödənişli əl işindən boyun qaçırın İşinizi itirməyin Roy Romanow, Commissioner, Canada Commission on the Future of Health Care

Adapted from the Institute of Medicine

Ilkin səhiyyə xidməti, mütəxəssislər Dövlət qurumları KİV İçtimayyət Əhali, İcmalar

Vərəm, HİV/AİDS, profilaktikası İdman Spirtli içkilərə, siqaretçəkmə və narkomaniyaya qarşı Yoluxucu xəstəliklərinin profilaktikası Düzgün qidalanma

Avropa regionu üzr ə h ə r il çox 5 yaşa q ə d ə r uşaqlar t ə l ə f olur ki, bunlardan 40% yenidoğulmuşlar t ə şkil edir Statistik m ə lumatlara gör ə

Fakt 1. Ən böyük ölüm təhlükəsi ilə uşaq yenidoğulmuş dövründə üzləşir Ölümün əsas səbəbləri: vaxtından əvvəl doğuş, dölün asfiksiyası və infeksiyalar. Qida çatmamazlığı–təx. ölüm hallarının 50% təşkil edir.

Fakt ci ildə 3 mln. çox uşaq birinci ay ərzində ölmüşlər. Fakt 3. Pnevmoniya -5 yaşa qədər uşaqların ölümünün əsas səbəbidir.

Fakt 4. İnkişaf etməkdə olan ölkələrdə uşaqların xəstələnmə və ölüm hallarının əsas səbəblərindən biri diareyalı xəstəliklərdir. Son 25 il ərzində rehidrotasiya duzların istifadəsi nəticəsində 50 mln. artıq uşaqların həyatı xilas edilmişdir.

Fakt 5. Hər dəqiqə malyariyadan uşaq tələf olur. Beş yaşa qədər uşaqlar arasında ölüm hallarının əsas səbəbidir. Fakt 6. 90% İİV infeksiyasına yoluxan uşaqlar anadan uşağa ötürülməsi nəticəsində yoluxmuşlar.

Fakt ci ild ə 17 milyon uşaq ağır qida çatışmazlığından ə ziyy ə t ç ə kirdi ci ildə 5 yaşa qədər uşaqların fiziki inkişafdan geri qalması müşahidə olunmuşdur (162 mln -qısaboy, 99 mln. çəkinin aşağı olması)

Fakt ci ildə ölüm hallarının 80% 25 ölkədə, onlardan yarısı 5 ölkədə baş vermişdir.

Fakt 9. Uşaqlar arasında ölüm hallarının 2/3 qarşısı alına bilər

Fakt 10. İnvestisiyaların artması vacib məsələlrdən biridir. İnvestisiyalarının artması 2015-ci ilə uşaq ölümü hallarının üçdə iki dəfəyə azaldılması mümkün olacaq.

Yeniyetmələr yaş arasında olan gənc insanlar. Adətən sağlam sayılan qrupdur. Buna baxmayaraq, bu qrupdan olanların çoxu bədbəxt hadisələrdən, intihar, zorakılıq, hamilə dövrün fəsadlarından, yaxud qarşısı alına biləcək (müalicə oluna bilən) xəstəliklərdən dünyasını dəyişir. Digər yeniyetmələr isə xroniki patologiya, əlilliyin olmasından əziyyət çəkirlər. Bununla yanaşı, bir çox böyük yaşlarında rastlaşan ciddi xəstəliklərin yaranma səbəblərinin əsası elə yeniyetmə dövründə qoyulur. Belə ki, tütünün və alkoğol işkilərin qəbulu, narkotiklər, cinsi yolla keçən xəstəliklər (İİV/QİÇS), yaxşı olmayan qidalanma, fiziki passivlik xəstəliklərə və vaxtsız ölümə gətirib çıxarır.

Əsasən qarşısı alına bilən səbəblərdən hər il yaş arası olan 2,6 mln gənc insanlar dünyasını dəyişir. Hər il yaş arasında olan 16 mln qızlar doğur 2009-cu ildə böyüklər arasında yeni İİV yoluxma halların 40 % -zı yaşlı insanlara təsadüf edilmişdir Hər il yeniyetmələrin 20 % psixi sağlamlıqla bağlı, xüsusən depressiya və həyacan kimi problemlərlə üzləşirlər Statistikaya görə, 150 mln gənc tütün istifadə edir Təxminən 430 mln yalı olan gənc insan hər gün şəxsiyyətlərarası zorakılıq nəticəsində ölür Statistikaya görə, hər gün 700 nəfər gənc insan gənc insan yol – nəqliyyat qəzalarda alan zədələr nəticəsində ölür.

Psixi sağlamlıq Narkotik və digər uyuşduruculardan istifadə Zorakılıq Zədələnmələr (непреднамеренные травмы) Qidalanma Seksual və reproduktiv sağlamlıq İİV/QİÇS Bunların qarşısınıın alınmasında nə etmək olar?

ÜST (Avropa Regional Bürosu) yeni Sağlamlıq strategiyasında : əhalinin sağlamlığının gücləndirilməsi və sağlamlıqla bağlı məsələlərdə ədalətsizliyin azaldılması kimi məsələlərə dair vəzifələri əsas tutur.

Yeniyetm ə l ə rin yaşam v ə ziyy ə tl ə ri: onlara t ə şkil ed ə n s ə hiyy ə xidm ə tl ə ri, m ə kt ə bl ə r v ə istirah ə t imkanlarının t ə şkili, ev ş ə raiti v ə yaşadıqları mühit, yerli icmalar, ş ə h ə rl ə rimiz. Eyni zamanda onların sağlamlığını t ə yin ed ə nl ə rd ə n: f ə rdi v ə m ə d ə ni xüsusiyy ə tl ə rini ə ks etdir ə n sosial statusu, gender, etnik, yaş, el ə c ə d ə d ə y ə rl ə r v ə ayrı-seçkilik kimi aspektl ə rdir.

Yeniyetmələrin ölüm hallarının əsas səbəbləri Yol-qəzalarında zədələr İİV/QİÇS İntihar Aşağı tənəffüs yollarının infeksiyası Zorakılıq Diareya Suda boğulma Meningitlər Epilepsiya Endokrin, qan,immun pozulmalar Yeniyetmələrin xəstələnmə və əllilliyin əsas səbəbləri Depressiya Yol-qəzalarında zədələr Anemiya İİV/QİÇS Özünəxəsarətetmə (самоповреждения) Baş və boyun ağrılar Diareya Həyacan pozulmaları- тревожные расстройства Astma Aşağı tənəffüs yollarının infeksiyası

1-4 cü sinifl ə rd ə oxuyan sağlam uşaqların sayı 4 d ə f ə azalır. Görm ə qabiliyy ə tinin pozulmaları (близорукость) il ə olan uşaqların sayının 3%d ə n 30-%d ə k; Psixo-nevroloji pozulmalarla15%d ə n 40%d ə k artır; Qastroenteroloji x ə st ə likl ə rl ə olan uşaqların sayı iki d ə f ə artması is ə u şaqlarIn sağlamlIqlarInda xroniki d ə yişikl ə rin artmasını nümayiş ed ə n göst ə ricil ə r.

Avropa Regionunda (Az ə rbaycan daxil olmaqla ) real epidemiya ? ?

«Hökumətlər tərəfindən xroniki xəstəliklərə kifayət qədər diqqət edilmir, eyni zamanda onlarla mübarizə tədbirlərinə də kifayət qədər maliyyə ayrılmır." Ana Lanqer Лангер получила профессиональный сертификат в области педиатрии и неонатологии. Свой медицинский диплом она получила в Национальном университете Буэнос-Айреса в своей родной Аргентине. Сотрудничает с ВОЗ в области общественного здравоохранения.

N ə tic ə olaraq, n ə zar ə t olunmayan xroniki patologiyanın artması-ölk ə l ə rd ə (Az ə rbaycanda da) demoqrafik v ə ziy ə tinin pisl ə şm ə si üçün ə sas s ə b ə bl ə rd ə n biridir. G ə l ə c ə k n ə slin sağlamlığı t ə hlük ə altına qoyur: x ə st ə valideynl ə rd ə n x ə st ə uşaqlar ə m ə l ə g ə lir. Buna gör ə d ə, uşaqların sağlamlığının qorunmasına dair t ə cili t ə dbirl ə rın h ə yata keçirilm ə si vacibdir, ə ks halda bu günün uşaqları g ə l ə c ə ksiz n ə sil olacaqlar.

Xəstəliyin xroniki formasına keçməməsi üçün hər birimiz cəmiyyətdə keçirilən profilaktik tədbirlərdə fəal iştirak etməliyik