Онтогенез Онтогенез

Онтогонез - грек. (on – табыс септігінің жалғауы, ontos – нағыз, нақты және генез) – организмнің жеке дара дамуы. Онтогенез ұрық болып түзілуінен бастап, тіршілігінің соңына дейінгі барлық өзгерістердің жиынтығы.

Онтогенез терминін неміс биологы Э.Геккель үсынған (1866). Онтогенез барысында дамып кале жатқан организмнің жеке мүшелері өсіп, жіктеледі және бірігеді. Осы күнгі көзқарастар бойынша Онтогенезге бастау болатын жасушаның ішінде организмнің одна әрі дамуын анықтайтын белгілі бір тұқым қуалаушылық бағдарламасы – код түріндегі мағлұмат сақталады. Бұл бағдарлама бойынша Онтогенез барысында ұрықтың әрбір жасушасындағы ядро мен цитоплазманың әсерлесуі; сендай-ақ, ұрықтың әр түрлі жасушалары мен жасуша кешендерінің өзара әрекеттесулері жүзеге осады. Тұқым қуалау аппараты өзіндік белок молекулаларының синтезделуін кодтау (белгілеу) арқылы морфогенетикалық процестердің жалпы бағытын ғана анықтайды, ал олардың нақтылы жүзеге асырылуы белгілі дәрежеде (тұқым қуалаушылық нормасы шеңберінде) сыртқы факторлардың әсеріне тәуелді болады..

Карл Бэр – основатель эмбриологии в 1828 г. на основе фундаментальных наблюдений над развитием зародышей некоторых животных положил начало научной эмбриологии А. О. Ковалевский и И.И. Мечников установили принцип развития животных Ф. Мюллер и Э. Геккель сформулировали биогенетический закон А. Н. Северцов произвел дальнейшую разработку вопросов эволюционной эмбриологии И.И. Шмальгаузен занимался вопросами сравнительной эмбриологии позвоночных Ч. Дарвин разработал эволюционную теорию, изучал наследственность и изменчивость организмов Мюллер Северцев Шмальгаузен Бэр Дарвин Геккель

Онтогенездің барысыңда өсімдіктер жүйелі түрде белгілі бір фазалардан өтеді. Өсімдіктердің әртүрлі топтарында бұл фазалар әртүрлі болуы мүмкін, сол топқа ғана тән болуы мүмкін. Мысалы, бір жилдық қос жарнақтыларда мынадай фазаларды белгілейді дәннің өсуі өскіннің пайда болуы нағыз жапырақтың алғашқы жұбының түзілуі өркеннің пайда болуы бітеу гүлдің (бутон) түзілуі гүлдеуі дән байлауы

Бір жилдық астық тұқымдастарында тұқымның өсуі өскіннің пайда болуы

БАЛЫҚТЫҢ ДАМУЫ КӨБЕЛЕКТІҢ ДАМУЫ

Эмбриональный или зародышевый период индивидуального развития многоклеточного организма охватывает процессы происходящие в зиготе с момента первого деления до выхода из яйца или рождения. Наука, изучающая законы индивидуального развития организмов на стадии зародыша называется эмбриологией (от греч. эмбрион – зародыш). Эмбриональное развитие Внутриутробное – оканчивается рождением (большинство млекопитающих, в том числе человек) Вне тела матери – оканчивается выходом из яйцевых оболочек ( яйцекладущие и выметывающие икру животные, рыбы, земноводные, иглокожие, моллюски, птицы, пресмыкающиеся и т.д. ) Эмбриональный период протекает сходным образом и состоит из трех периодов : дробления, гаструляции и органогенеза.

Онтогенездің сатылары: -ұрыққа дейінгі кезең (ол гаметогенез бен ұрықтанудан тұрады) - эмбрионалдық кезең – жануарлар организмінің ұрықтанғаннан бастап - ұрықтың туғанға немесе жұмыртқадан шыққанға дейінгі даму, өсу, қалыптасу мерзімі Жоғары сатылы өсімдіктердің Онтогенезі төрт сатыдан тұрады: эмбрионалдық, ювенилдік, толықсып көбею және қартайып, тіршілігін тоқтату. Онтогенез барысында өсімдік жасушаларының, ұлпалары мен органдарының құрылымдық және функционалдық жетілуі жүріп, әр түрлі бөліктерінің арасындағы байланыстар күрделілене түсіп, өсімдік организмі біртұтас жүйе ретінде қалпына келмейтін өзгерістерге ұшырайды. Онтогенез сатыларының ретімен жүруін фитогормон дар және өсімдік органдарының арасында толассыз жүріп жататын метаболиттер алмазу механизмі қамтамасыз етеді.

Развитие организма с момента его рождения или выхода из яйцевых оболочек до смерти называют постэмбриональным периодом. У разных организмов он имеет различную продолжительность: от нескольких часов (у бактерий) до 5000 лет (у секвойи ). ПОСТЭМБРИОНАЛЬНЫЙ ПЕРИОД НЕПРЯМОЕ ( С ПРЕВРАЩЕНИЕМ ) ПРЯМОЕ ( БЕЗ ПРЕВРАЩЕНИЯ )

Онтогенездің ұзақтығы өсімдіктердің әртүрлі систематикалық топтарыңда бірдей болмайды Онтогенездің ұзақтығы 1Бактерияларда мин 2Баобабалар мен Секвойяларда Тасбақалаларда жил 4Тотықұстарда жил 5Пілде 77 жил 6Адамда 70 жил 7Қолтырауында 60 жил 8Жылқыларда 40 жил 9Арыстанда 35 жил 10Сиырда жил 11Бақада жил 12Қарлығашта 9 жил 13Тышқанда 3-4 жил

Факторы среды обитания Биотические Абиотические Вирусы, бактерии, грибы, животные, растения Влажность, температура, давление, радиация, химические в-ва. С первых часов своего развития каждый эмбрион крайне чувствителен к неблагоприятному воздействию факторов среды

Жоғары сатылы өсімдіктердің Онтогенезі төрт сатыдан тұрады:1. Эмбрионалдық 2. Ювенилдік 3. Толықсып көбею және қартайып 4. Тіршілігін тоқтату. Онтогенез барысында өсімдік жасушаларының, ұлпалары мен органдарының құрылымдық және функционалдық жетілуі жүріп, әр түрлі бөліктерінің арасындағы байланыстар күрделілене түсіп, өсімдік организмі біртұтас жүйе ретінде қалпына келмейтін өзгерістерге ұшырайды. Онтогенез сатыларының ретімен жүруін фитогормон дар және өсімдік органдарының арасында толассыз жүріп жататын метаболиттер алмазу механизмі қамтамасыз етеді.