Ойын - балалардың құзыреттлігін дамыту негізі

Зерттеудің көкейкестілігі: Қазіргі білім берудің мақсаты білім, білік, дағдымен қаруландыру ғана емес, солардың негізінде дербес, өзгермелі қоғамда лайықты өмір сүріп, жұмыс жасай алатын, әлеуметтік және кәсіби біліктілікке – ақпаратты өзі іздеп тауып, ұтымды пайдалана алатын, жоғары мәдениетті қарым-қатынасқа түсе алатын тұлғаны қалыптастыруды талап етіп отыр. Қазақстан Республикасындағы 2015 жылға дейінгі білім беруді дамытудың тұжырымдамасында білім берудің негізгі міндеті – білімдік шоғырланудан нәтижеге бағытталған құзыреттілік тұрғыға көшу деп көрсетілген. Қазақстан Республикасының «Білім туралы заңында», «Қазақстан Республикасының жылға дейінгі білім беру бағдарламасында» мектепке дейінгі білім беруде жаңа рухани-мәдени құндылқтарды игеруге, ұлттық сананың қалыптасып, ақыл-ойының, интеллектуальдық дамуын қамтамасыз ететін, болашақ бастауыш мектептегі оқу әрекетіне дайындық ретінде танымдық құзыретін қалыптастыру қажеттілігі туындайды. Мектепке дейінгі ұйымдағы оқу үдерісін ұйымдастыру базалық білім, білік, дағдылар, жалпы адамзаттық және ұлттық құндылықтар негізінде мектеп жасына дейінгі балалардың түйінді құзыреттілігінің қалыптасуын қамтамасыз етеді. Осыған сәйкес мектепке дейінгі балалардың бойында қоршаған ортаға қызығушылық білдіруге, экологиялық білімді меңгертуге танымдық құзыреттілікті қалыптастыру басым бағыттарының бірі болып табылады.

Зерттеу пәні: Мектеп жасына дейінгі педагогика. Зерттеу жұмысының мақсаты: -Дидактикалық ойындарды оқыту әдісі ретінде қолданған кезде, сабақтарда қызығушылық элементтерін қолдану жолдарын көрсету. - Мектеп жасына дейінгі балаларды оқытқан кезде, дидактикалық ойыншықтарға көбірек көңіл бөлу арқылы балалар белсенділігін арттыру, танымдық құзыреттілігін қалыптастыру. Зерттеу жұмысының міндеті: Нәрестелерге ойындардың мәнділігін, оларды өткізудің әдістерін ойластыра отырып балаларға әсер ете білу, дидактикалық тапсырмаларға барлық балаларды қамтуға тырысу, ойын-сабақтар арқылы тиімді білім беріп, «қабылдау, ойлану, сөйлеу» психикалық процестерін жетілдіру, баланың ойлау және қиялдау қасиеттерін дамыту. Мектепке дейінгі балалар үшін ойынның тәрбиелік мәнін ашу. Зерттеу әдістері: Ғылыми әдебиеттер, баспасөз материалдары, озат тәжірибені қолдану.

Ойынның сабақ барысында басты мақсаты – білім беруді ойынмен ұштастыру. Баланың ойынға белсенді түрде қатысуы, оның ұжымдағы басқа да әрекеттерін айқындайды. Ойын бір қарағанда қарапайым құбылыс не әрекет сияқты болғанымен, ол ұжымдық әрекет. Ойын арқылы бала неге үйренеді? Қисынды ой-қабілетін дамытады Өздігінен жұмыс істеуге үйренеді Сөздік қоры баиды, тілі дамиды Зейіні қалыптасады Байқампаздығы артады Өзара сыйластыққа үйретеді Ойынның ережесін бұзбау, яғни, тәртіптілікке дағдыланады. Бір-біріне деген сенімі қалыптасады: достыққа, ынтымақтастыққа баулиды Сабаққа қызығушылығы артады.

Баланың бойында Ұйымдастыруш ылық қасиеттері дамиды. Тапқырлық, шыдамдылық Белсенділік қабілеттері дамиды. Есте сақтау қабілеті, зейіні, тілі дамиды.

Ойын-жаттығудың өзіндік белгілерін анықтап алайық. Ойын-жаттығулар мына талаптарға сәйкес келуі керек. 1)Ойын-жаттығулар баланың қолынан келетін жағдайларға арналуы керек. 2)Ойын-жаттығулар баланың сөйлесім қажетіне жарайтындай болуы керек. 3)Ойын-жаттығу баланың жоспар бойынша белгіленген тілдік деректерді қайталауына, бекітуіне қолданылуын қалыптастыру мақсатына сай болуы керек. 4)Қатысымдық бағалылығы тіл арқылы балада адамгершілік, эстетикалық сезімін тәрбиелейтін және бірнеше тақырыпта қолданарлық болуы керек. 5)Ойын-жаттығуда қолданылатын тілдік деректер баланың күнделікті өмірінде жиі қолданылатын, балаға қажет болуы керек. Ойын-жаттығулар қатысымдық - ойын әдісінде қолданылады. Қатысымдық ойын әдісінде ойынды екі түрлі қолдануға болады, олар: 1) жаттығу ретінде; 2) ойнау әрекеті ретінде. Ойын-жаттығу мына талаптарға сәйкес болуы керек: 1)Ойын-жаттығу баланың жасына сай болуы керек. 2)Ойын-жаттығу негізінен сөйлесімнен құрылуы керек. Яғни, ойынның негізі саналатын тілдік жағдай сөйлеу әрекетін туғызатын боуы керек. 3)Тілдік қатысымды жүзеге асыратын сөйлеу нәтижесіне ойнау нәтижесі қосылу керек. 4)Ойын-жаттығу ұжымдық болады, бала ойында өзі қалған рөлді таңдай алуы керек. 5)Ойын-жаттығу баланың ауызша сөйлеу дағдысын, сөйлей білуін нақтылы сөйлеу әрекеттері арқылы жүзеге асу жағдайын белгілеу керек. Бұл әдісте білім мен ойын сабақта елеусіз байланысады да, ойында, сабақта бала Баланың тілін дамытуда қатысымдық – ойын әдісі тәрбиеші мен баланың арасындағы, бала мен баланың арасындағы тілдік қатысымды іске асыратын оқыту әдісі брлып табылады.

Осыдан келіп ойын туралы мынандай т ұ ж ы р ы м ж а с а л а д ы : а) ойын - тәрбие құралы, ақыл-ойды, тілді ұстартады, сөздік қорды байытады, өмірді танытып, сезімді кеңейтеді т ә р б и е л е й д і. ә) е р і к ж ә н е м і н е з қасиеттерін бекітеді, адамгершілік сапаны жетілдіреді. б) ұ ж ы м д ы қ с е з і м әрекеттері өсе түседі. в) э с т е т и к а л ы қ т ә р б и е б е р у - өнерді, көркемдікті түсіндіру құралына айналады. г) е ң б е к т ә р б и е с і н б е р у мақсаттарын шешуге мүмкіндік береді. д) д е н е к ү ш і н і ң ж е т і л у і н е к ө м е к т е с е д і - ойын баланы жан-жақты жарасымды тәрбиелеудің психологиялық және физиологиялық негіздері болып табылады.