Ойын кезеңдері: 1 - кім көп біледі? 2 - суретте не бейнеленген? 3 - Сен білесіңбе? (мақал-мәтел) 4 - Сандықта не бар?

І. Кім көп біледі?

І кезең сұрақтары Ботаника Зоология Адам және оның денсаулығы

Жоғары сатыдағы өсімдіктердің арғы тегі болуы мүмкін ағзалар (жасыл балдырлар)

Қосарлы ұрықтануды ашқан ғалым кім? (С.Г.Навашин)

Тұңғиықтың гүліне қарап тәуліктің мезгілін және ауа райының жауын- шашынды болатынын қалай білуге болады? (тұңғиық гүлі таңертең ерте 5-6 ашылады. Ал кешкі 7-8 гүлі жабылады. Осыған қарап сағатты білуге болады. Жаңбыр жауар алдында олардың гүлдері жабылып, түгелдей суға батады.)

Бүршіктену арқылы көбейетін тұщы су жануары. (гидра)

Партеногенез жолымен көбейе алатын ағзалар. (аралар)

Тоған суларында тіршік ететін құрбақалар күндіз, ал батпақтар мен шалғынды мекендейтіндер ымыртта белсенді болатын себебі неде? (терінің құрғап қалуы құрбақалар үшін қауіпті. Өзіне қажетті оттегінің жартысынан көбін олар терісі арқылы алады. Газ алмасу ылғал жабында ғана жүзеге асады. Су қоймаларына жақын жерде құрғап қалу қауіпі жоқ, сондықтан тоған құрбақалары к.ндіз белсенді тіршілк ете береді. Судан алыс жердегі құрбақалар кешкілік, таңертең немесе жаңбырлы күні қарқынды тіршілік ете алады.)

Организмдегі ішкі сұйық орта. (қан)

Жауырынды, басты, мойынды, қолды, қабырғаны тыныс алған кезде қоғалысқа келтіреді, денені тік ұстайды. Бұл қай бұлшық ет? (арқа бұлшық еті)

Алғашқы жылдары нәрестенің қанындағы лейкоциттер саны көп болады. Өсіп, дами келе оның саны біртіндеп азаяды. Неліктен? (жаңа туған нәресте жатырдағыдан басқа ортаға кез келеді. Нәрестенің ішкі дүниесіне бөгде денелердің түсуіне байланысты үлкен қауіп төнеді. Лейкоциттер санының көбеюі нәресте ағзасының қорғаныш реакциясын көрсетеді. Өсе келе организм нығайып,қандағы лейкоцит мөлшері қалыпты деңгейде тұрақтанады)

ІІ. Суретте не бейнеленген?

Ұяшықтар

Тозаңдану – аталық тозаңның аналықтың аузына түсуі. Тозаңдану өздігінен және айқас тозаңдану деп екіге бөлінеді.

Гүлшоғыр деп гүл шығаратын өркенде белгілі ретпен орналасатын ұсақ гүлдер тобын айтады. Гүлшоғырлар сабақтың ұшында дамиды. Суретте күрделі масақ, күрделі шашақ, күрделі шатыр гүлшоғырлары.

Жинақталған жемістер. Бір бірімен бірікпеген көп ұялы аналықтардан тұрады.

Раушангүлділер тұқымдасы. Раушангүлділер – ағаш, бұта, көпжылдық шөптекті, гүлдері қосжынысты өсімдіктер тобы. Гүлшоғыры алуан түрлі. Гүлсеріктері қосқабатты, 5 тостағанша жапырақшадан және 5 күлтеден тұрады. Олардың 4 тостағанша жапырақшалары да бар. Аталықтары өте көп, кей түрінде 4-8-9, ұзынды-қысқалы болып шеңберлене орналасады. Аналықтары біреу немесе өте көп.

Бактериофаг – бактерия жасушасына енетін вирус.

Паразит саңырауқұлақтар тірі ағзалардың денесінде өсіп жетіліп, тірі жасушалардың ағзалық заттарымен қоректенеді.

ІҮ. Сен білесіңбе? (мақал-мәтел)

Берілетін сөздер: Қой, гүл, ағаш, су, жер, құлақ, ауыз, көз, сиыр, қол, тіл, ауыру, тіс т.б биологияға қатысты.

Ү. Сандықта не бар?

Сандықтар

XVI ғасырдың бас кезінде Педро Де Леон дейтін 13 жасар бала Оңтүстік Америкаға сапар шеккен испандық қарақшылардың кемесіне ілесіп Перуге келеді. Ол мұнда жергілікті халықтың осымен тамақтанатынын байқайды. Перуліктер оны папа деп атайды екен. Папаның күнге кептірілгенін чуньо деп атайды. Ал француздар оны жер алмасы деп, итальяндықтар әуелі тартуфоль деп атапты. Ресейде XVIII ғасырдан бастап тарай бастады. Оның мұнда таруына III Петрдің еңбегі зор. Сандықшада не бар?

Сүтқоректілер класының кит тәрізділер отрядына жататын тісті киттер тобының бір тұқымдасы. Олар тропиктік және қоңыржай белдеулердің теңіздерінде таралған. Көбіне топ құрып тіршілік етеді. Олар өздерінен өте нәзік ультрадыбыс толқындарын шығарып, оның кері қайтқан жаңғырығын қабылдай алады. Сол арқылы қорегін ұстайды, өз үйірін табады, судағы әр түрлі кедергілерді алдын ала сезеді. Ертедегі грек, италия теңгелерінде оның бейнесі соғылған. Аспандағы жұлдыздардың бірі солай аталады. Мұның бәрі адаммен арасындағы жақын қарым-қатынасты аңғартады. Олардың табиғатта санының азаюына байланысты 1966 жылдан аулауға тыйым салынған. Мысалы, Калифорния теңіз доңызы деген түрі Халықаралық табиғат қорғау одағының «Қызыл кітабына» енгізілген. Сандықшада не бар?

Отаны Оңтүстік Америка, бұл жерде оның жабайы және жартылай мәдени түрін кездестіруге болады. Ең алғаш Еуропаға XVI ғасырдың ортасында Испания, Португалия, кейін Италия мен Францияға да жеткен. Басында барлығы оны жеуге жарамсыз және улы деп есептеп, жемісінің әдемілігі үшін бақша өсімдігі ретінде ғана өсірген. Қазіргі уақытта ол ең кең таралған және көп өсіретін көкөністердің бірі болып саналады. Түрінің көптігімен, дәмімен және диеталық қасиеттерімен танымал. Сабағының биіктігі түріне қарай 30 см-ден 2 метрге дейін барады. Ұсақ, сарғыш түсті болып келетін гүлдері бір түпке жиналып өседі. Жемісі өте шырынды, түріне қарай домалақ, сопақ, майда, ірі болады. Түсі ашық күлгіннен, қою қызылға дейін болып келеді және сары түстілері де кездеседі. Сандықшада не бар?

Ұдайы қан ағып, тоқтатуы қиынға соғатын, көбінесе ер адамдарға тән тұқым қуалайтын ауру. Аурудың негізгі себебі қан ұюына қатысты фактордың жетіспеушілігі. Оның белгілері балалық шақта анықталғанмен есейе келе бәсеңсиді. Дегенмен, оның кейбір түрлері ер адамдар арасында кездеседі. Соғылған кезде тері асты, ет арасы т. б. жерлерден қан кетеді. Тісті жұлғанда адам өміріне қауіп туарлықтай қан тоқтамай ағуы мүмкін. Сандықшада не бар?

Гемофилия

Қорытынды және бағалау