Марат Оспанов атындағы Батыс Қазақстан Мемлекеттік Медицина Университеті факультет: жалпы медицина кафедра: патологиялық анатомия Тақырыбы:Өңеш аурулары: эзофагиттер,дивертикулдар.Ақыры және асқынуы. Баррет өңеші ауруларының патоморфологиялық сипаттамасы. Орындаған: Құдайбергенова М.А. Тобы: 307 А Тексерген: Шотпакова А.К. Ақтөбе, 2015 жыл

Жоспар I.Кіріспе: Өңештің аурулары II. Негізгі бөлім: Эзофагит. Гастроэзофагеальды рефлюкстік ауру. Дивертикулдар. Барретт өңеші. Этиологиясы. Патогенезі. Ақыры және асқынуы. III. Қорытынды. Пайдаланған әдебиеттер.

Өңеш ауруларына дивертикул(буылтық), қабыну (процессі), ісік(карцинома) жиі дамиды. Туа біткен кемістіктерге өңештің бітеу болуы (атрезия) және өңештің арасындағы саңылаудың сақталып қалуы кіреді.

Эзофагит – өңештің кілегейлі қабатының қабынуы. Ол көбіне басқа аурулардың салдары ретінде дамып, анда- санда ғана бірінші ретті, дербес ауру болады. Эзофагит жедел және созылмалы ағымды. Эзофагиттің ерекше бір түрі – рефлюкс–эзофагит. Ол кері аққан (регургитация) асқазан сөлінің әсерінен дамиды(регургитациялық эзофагит). Сөл кілегейлі қабықшаны жидітетіндіктен (пептикалық эзофагит), эрозиялар мен ойық жаралар қалыптпсады (эрозиялы, ойық жаралы эзофагит).

Жедел эзофагит ысты қ суы қ ты ң, химиялы қ ж ә не физикалы қ факторларды ң ә серінен, ж ұқ палы аурулардан дифтерия, скарлатина, с ү зек ж ә не аллергиялы қ жауап ретінде дамиды. Оны ң катарлы, фибринді, флеглоналы, ойы қ жаралы ж ә не гангреналы т ү рлері бар. Созылмалы эзофагит өң ешке ұ за қ уа қ ыт ә сер етуші зиянды факторлар н ә тижесінде тама қ ты ң жеткілікті шайналмай ж ұ тылуы, тістердегі қ абыну ж ә не де бас қ а патологиялы қ ү рдістер, бауыр циррозы, өң ешті ң ө з сыр қ аттары рак, жара, стеноз, дивертикулит ж ә не бас қ а а ғ заларды ң патологиясында м ұ рын - ж ұ т қ ынша қ айма ғ ыны ң, гаймор қ уысыны ң қ абынуы, ө кпедегі ж ә не бронхтарда ғ ы созылмалы қ абынулары ж ә не т. б жиі кездеседі. Микроскоппен қ ара ғ анда қ абыну сі ң бесіні ң арасында плазмалы жасушаларды ң, лимфоцит ж ә не макрофагтарды ң саны басым болады.

Эзофагитті ң себептері : Ас қ азан ішек рефлюкс. Инфекция герпес вирусы, цитомегаловирус. Химиялы қ қ ыш қ ылдар, химиялы қ заттар бензин, ацетон. Алкогольдік сусындар. Этил спирті. Эзофагиттің симптомдары : - Жұтынудың қиындауы немесе жұтыну кезінде ауырсынуы - Ауыз қуысының ауырсынуы - Жүрек айнуы. - Құсу.

Дивертикулез егде жастағы адамдарда,тоқ ішектің төменгі бөлімдерінде жиі кездеседі.Бұл ауру кезінде дивертикулдар және қабынуы дамиды.Науқастардын көбінде ауру белгі бермей жасырын түрде өтеді.Кейбір науқастарда іштегі ауыру сезімі пайда болып,іші кеберсіп,өтеді немесе қатады,метеоризм мен тік ішектен қан кетулер байқалады.Бейімдеуші факторларға тағамның құрамындағы клечатка мөлшерінің аз болуы және іш қатулар жатады. Көлемді жұмсақ нәжіс ішектің бойымен оңай жылжиды.Егер нәжіс мөлшері аз және құрғақ болса,оны жылжыту үшін ішектің перистальтикасы күшейеді де,нәжістің ішек қабырғасына түсіретін қысымы артады.Кейіннен нәжістің түсіретін қысымының арту нәтижесінде ішек қабырғасының әлсіз жерлерінде,яғни бұлшықетті қабат әлсіреген жерлерде пайда болады.Пайда болған қалталар немесе томпаюлар ауыру қоздыратын бактериялар үшін қолайлы ортаға айналады.

Гастроэзофагеальды рефлюкстік ауру – асқазан немесе он екі елі ішектің құрамының нәтижесінде пайда болатын өңештің кілегейлі қабағының қайталамалы, созылмалы қабынуы. Гастроэзофагеальды рефлюкстік ауру қазіргі кезде кеңінен таралған және сау адамдарда болады. Олардың тәулік ішіндегі саны 50- ге жетеді ( күндіз жиірек болады, әдетте тамақ қабылдағаннан кейін, түнде сирегірек болады), олардың жалпы ұзақтығы тәулік ішінде 1сағаттан аспайды. Гастроэзофагеальды рефлюкстік ауру жиілігенде және асқазан құрамының өңештің төменгі үштен бірі кілегей қабығының жанасу уақыты ұзарғанда пайда болады.

ЭТИОЛОГИЯСЫ ЭТИОЛОГИЯСЫ Гастроэзофагеальды рефлекстік ауруға әкелетін негізгі себептер: -төменгі сфинктер тонусының төмендеуі; -өңештің өзін өзі тазарту қабілетінің төмендеуі; -рефлюктанттың зақымдау қасиетінің жоғарылауы; -өңештің кілігей қабатының рефлюктантқа қарсы әсер ете алмауы; -құрсақ қуысының қысымының жоғарылауы. Клиникасы Басты шағымдар: ауырғандық, қыжылдау, жүрек айну, құсу, кекіру, ұлы дәреттің бұзылуы; Ауырғандықтың орны эпигастрий аймағында семсерше өскін мен кіндік аралығында болады. Және ол мойынға, төменгі жаққа, сол жақ кеуде қуысына ауырсыну таралады.

Барретт өңеші - өңештің кілегейлі қабығындағы көп қабатты жалпақ мүйізделмеген эпителийдің орнына өңештің кілегей қабығына тән емес тоқішектік цилиндрлік эпителий жайлайтын патологиялық жағдай (Барретт өңешін цилиндржасушалы метаплазия деп те атайды). ГЭРА-ның немесе дуоденогастроэзофагеальды аурудығ асқынуларының бірі осы Барретт өңеші болып табылады. Жасушалар метаплазиясы созылмалы қышқылдық жарақаттан, эзофагиттен, кейін дамиды.

Барретт өңеші

Этиологиясы Эндогенді факторлар: 1)Гастроэзофагеальды рефлюкс кезіндегі асқазаннан өңешке қарай қышқыл өнімдердің, сонымен бірге тұз қышқылы мен пепсиннің көп мөлшерде кері өтуі; 2)Төменгі эзофагеальды сфинктер бөліміндегі айқын гипотензия және өңештің жиырылу қабілетінің төмендеуі (өңештің өзін өзі рефлюксті түрде тазарту қабілетінің төмендеуі); 3)Дуоденальды компоненттердің (өт қышқылы, лизолецитинин, панкреатикалық фермент трипсин) қышқыл және пепсинмен қосылып рефлюкс нәтижесінде асқазанға өтуі, әрі қарай өңешке өтуі; төменгі эзофагеальды сфинктердің транзитарлы релаксациясы; 4)Тұз қышқылының жоғарылаған базальды секрециясы; 5)Эзофагеальды ауырсыну сезімінің төмендеуі; 6)Эпидермальды өсу факторы секрециясының төмендеуі; Экзогенді факторлар: 7)Зиянды әдеттер (алкоголдік заттарды қолдану, темекі шегу); 8)Құрамдас химиотерапия; 9)Психогенді себептер; 10)Өңеш және асқазанға жасалған операциядан кейін дамуы мүмкін.

Патогенезі Өңештің кілегейлі қабығының ұзақ уақыт бойы тұз қышқылымен тітіркенуі қабынуға алып келеді. Репарация процесі бағаналы жасушалар санының көбеюімен жүреді. pH- төмен болған жағдайда бұл жасушалар қышқылдық ортаға төзімді цилиндрлік эпителилерге дифференциаланады, метаплазия процесі, кейін бұл процесс дисплазияға ұласады. Өңеште кардиальды немесе фундальды типті эпителидің қалыптасуы жүреді және оларда қышқылөндіруші париетальды жасушалар болады.

Өңештің дисталды бөліміндегі дисплазия процесі

Баррет өңеші эрозивті эзофагитпен ауыратын 10 науқастың шамамен 1-де кездеседі және ракалды кезең болып табылады. 70 жастан асқан адамдар арасында және европеид нәсілді ерадамдар арасында өте жиі кездеседі. АҚШ-та 50 жастан асқан адамдардың 1%-де кездеседі. Бұл ауруды ерте кезеңінде анықтау қиын.

Ақыры және асқынуы Баррет өңеші, егерде өңешті 3см-ден аз көлемде зақымдалса, эндоскопиялық зерттеу кезінде анықталмауыда мүмкін. Баррет өңеші рефлюкс- эзофагитпен ауыратын науқастардың 20%-де кездеседі. Барретт өңешімен ауыратын науқастарда дисплазия және 30%-де өңештің дистальды бөлімінде (төменгі үштен бір бөлігінде) және асқазанның кардиальды бөлімінде аденокарцинома дамиды. 81,83% науқастарда ісік ішкі мойындырық, бұғана асты, медиастинальды лимфа түйіндеріне метастаз берген және науқастардың жартысында бауыр, өкпе, сүйек гематогенді зақымдалған.

Өң еш аурулары кезінде та ғ ам ө туі б ұ зылып, оны ң қ абыр ғ асыны ң кейбір жерлеріні ң сыртына б ұ ртиып керіліп кетуі кезінде де болады. Б ұ л б ү йір қ алтасында та ғ ам т ұ рып қ алып, іріп шіруі ы қ тимал. Оны ң қ абыр ғ асы ары қ арай керіліп, ж ұқ арып, жыртылып кетуі де м ү мкін. Осыдан к ө кірек орталы ғ ына қ ан құ йылу, микробтар ө тіп, ауыр ірі ң ді қ абынулар дамуы м ү мкіншілігі пайда болады.

Пайдаланылған әдебиеттер: Интернет желісі: А.И.Струков, В.В.Серов. Патологиялық анатомия. Ақтөбе, 2010.