Абай шы ғ армашылы ғ ы мектепте барлы қ сыныптарда да жекелеген ө ле ң дері де о қ ушылар ғ а толы қ ме ң герту ар қ ылы ж ү зеге асырылып келеді. Ал 8 немесе 9 сыныпта Абай шы ғ армашылы ғ ын жа ң аша проблемалап о қ ыту қ азіргі та ң да ғ ы ү лкен міндеттерімізді ң бірі десек болады. Білеміз, Абай шы ғ армашылы ғ ын о қ ыту ғ а б ө лінген арнайы саба қ тар саны біршама қ ыс қ арды. Абайды о қ ыту ғ а арнал ғ ан ізденімпаз, жа ң ашыл м ұғ алімдерді ң ө зіндік о қ ыту ә дістері, саба қ жоспарлары мен ба ғ дарламалары жары ққ а шы ғ ып қ олданылып ж ү р (мысалы; Қ.Бітібаева т.б). Мектептерде Абай шы ғ армашылы ғ ын ірі блоктар ғ а б ө ліп о қ ытса берілген м ә ліметтер толы қ тау қ амтылады. Сонды қ тан, шы ғ армашылы ғ ын топтастыра отырып қ ал ғ ан шы ғ армалырын да іштей та қ ырыптар ғ а жіктеуге болады.

Тақырыптың негізгі мақсаты – оқушылар үшін ұлы Абайдың сан-қилы, дара жақтарын таныстыру. Жаңа инновациялық технологиялар мен мультимедия құралдарын пайдалана отырып, Абайдың ақындық жолы мен әлеуметтік тұрғыдан маңызды тұлға екенін, "Абай-халық данасы " болғандығын оқушылырға таныстыру.

Зерттеу жұмысының негізгі нысаны ретінде М. Мырзахметовтың Абайтану саласындағы еңбектері, зертееу мақалалары және Яссауи әлемі журналына берген сұхбаты алынды. Сонымен бірге сабақ барысында тек қана Абайдың шығармаларын сан-алуан түрлі тақырыптық тұрғыдан талдаумен шектеліп қана қалмай, Абайдың өлең өрнегін де, ақындық шеберлігі мен өлең жолдарының құрылымдық жағынанан ерекшелігіне назар аударсақ, зерттеу объектіміздің ғылымилық салмағы артады.

Кезінде ашып айта алмаған кейбір сөздеріміз қазір ұрпақ өнегесіне айналатын кез келді. Еегер адамгершілік пен ізгілік имандылықтан туындайтынын ескерсек, Абай сол кездің өзінде –ақ тәрбиенің негізі имандылықта екенін айтқан екен. Шынында ақын поэзиясының дені Адам және Толық адам. Бұл мәселе төңірегінде көрнекті ғалым М.Мырзахметов өзінің Абайдың адамгершілік мұраттары, Әуезов пен Абай, Абайтанудың тарихы, академик З.Ахметовтің Абай және Лермонтов, Абайдың ақандық әлемі, сондай-ақ С.Мұқановтың, Б.Кенжебаевтың, М.Қаратаевтың, А.Нұржановтың салмақты еңбектері тамырын тереңге жайған үлкен салаға айналды.

Абайдың өмірі, шығармашылығы, ақындық жолы және әлуметтік көзқарастары, жалпы алғанда, ұлы Абайдың бүкіл болмысы өте кең ауқымды алады. Сондықтан Абайды үйренемін, зерттеймін, танысамын деген оқушыға бұл жалпы әрі көлемді, салмақты дүниені арқалау қиынға соғады. Сондықтан оқушыға, Абайды танып білуде белгілі бір бағытты жекелеп алу тақырыптың ғылыми сипатымен тиімділігін арттырады.

Жо ғ арыды атал ғ ан та қ ырыптар негізінде орта білім беретін мектептерді ң жо ғ ары сынып о қ ушылары ү шін ба ғ дарлама негізінде белгілі бір жоспарда ғ ы та қ ырып к ө лемінде о қ ушылыр ү шін иннова ц иялы қ технологиялар мен мультимедия құ ралдарын пайдаланып ашы қ саба қ немесе сыныптан тыс ж ұ мыстарын ө ткізу о қ ушылыр білімін а ртт ырады.

Ө тілетін мерзім: ба ғ дарлама бойынша Сынып: жо ғ ары сыныптар (8,9) Саба қ ты ң рет саны: Б ұ л арнайы саба қ бол ғ анды қ тан жоспарда ғ ы берілген саба қ тардан тыс уа қ ытта факультатив ретінде ж ү ргізіледі. Саба қ ты ң та қ ырыбы: "Абай-халық данасы (Абайдың әлеуметтік көзқарасы)

Проблемалы о қ ыту ә дісі; Венн диаграммасы; Кластер технологиясы; Кестелер технологиясы; Не ү шін технологиясы; Лекция, баяндау; С ұ хбат, с ұ рау-жауап, диспут, дискуссия

Проэктор, электронды та қ та; Ү лестірмелі с ө зпара қ тар; Абайды ң суреттері; Аранайы плакаттар Компьютер ; Аудиоаппаратура

Ұ йымдастыру кезе ң і - саба қ ты ң ма қ сатын хабарлау, о қ ушыларлы дайындау, сыныпта жа ғ ымды атмосфераны қ алыптастыру. Жа ң а та қ ырыпты ө ту кезе ң і – о қ ушылар ғ а жа ң а материалды т ү сіндіру кезе ң і. Саба қ ты пысы қ тау кезе ң і- о қ ушылар ғ а ә р т ү рлі тапсырмалар беру ар қ ылы ө тілген материалдарды пысы қ тау. Саба қ ты қ орыту кезе ң і – жалпы саба қ барысында ат қ арыл ғ ан ж ұ мыстар қ ыс қ аша қ орытылады ж ә не о қ ушылар ба ғ аланады.

1. Ұ йымдастыру кезе ң і- 5 минут 2. Жа ң а саба қ ты т ү сіндіру, талдау жасау - 20минут 3. Та қ ырыпты пысы қ тап, бекіту – 10 минут 4. Ү йге тапсырма беру – 5 минут 5. Саба қ ты қ орыту – 5 минут.

Ұ лы Абай, с ө зсіз, сар қ ылмас дарын иесі. Қ ай қ ырын алып қ араса қ та, м ұ нда адамгершілікті ң, ізгілікті ң, е ң бастысы имандылы қ ты ң сипатын к ө реміз. Ө з заманасыны ң к ө регені бол ғ ан Абай шы ғ армаларында тек шынды қ ты д ә ріптейді. Сол кезе ң де, ә сіресе ө зіне жанашыр болатын, с ө зін құ птайтындар ғ а қ ажеттік танытады. Қ о ғ амда болып жат қ ан т ү рлі құ былыстар ғ а ә діл ба ғ а бере отыр ғ ан Абай сол д ә уірді ң ө зінде – а қ "халы қ данасы" болып ү лгерген болатын Расында да, Абайды ң қ ай бір туындысын алып қ араса қ та, толып жат қ ан ғ ибрат, ү лгі- ө неге, " толы қ адам болып қ алыптасу ү шін д ұ рыс ба ғ ыт - ба ғ дар беретін т ұ нып т ұ р ғ ан қ айнарк ө з іспетті.

1.Байлар жүр жиған малын қорғалатып 2. Жалын мен оттан жаралып 3. Алланың өзі де рас, сөзі де рас 4. Базарға, қарап тұрсам, әркім барар 5. Патша құдай, сыйындым4 6. Қалың елім, қазағым, қайран жұртым 7. Бай сейілді 8. Жасымда ғылым бар деп ескермедім 9. Біреудің кісісі өлсе, қаралы ол 10. Б ө стегім, құ тылды ң ба К ө тіба қ тан? 11. Осы қ ымыз қ аза ққ а 12. Бір с ұ лу қ ыз т ұ рыпты хан қ олында 13. Ас қ а, той ғ а барат ұғ ын 14. Білімдіден шы ққ ан с ө з 15. Есек 16. Құ р ай ғ ай ба қ ыр ғ ан 17. Ғылым таппай мақтанба

Байлық пе н кедейліктің таптық күресі Мансап- құ марлы қ Халықтың сауатсыздығы Діннні ң б ұ рмалануы Әлеуметтік теңсіздік мәселесі

Байлық пе н кедейлік- тің таптық күресі

Халық- тың сауатсыз дығы

..

Байлар жүр жиған малын қорғалатып, Өз жүзін, онан беріп, алар сатып, Онан алып, тоқсаннан дәме қылып, Бұл жұртты қойған жоқ па құдай атып? Барып келсе Ертістің суын татып, Беріп келсе бір арыз бұтып-шатып, Елді алып, Еділді алып есіреді, Ісіп-кеуіп, қабарып келе жатып. (Байлар жүр жиған малын қорғалатып,) Байлар жүр жиған малын қорғалатып, Өз жүзін, онан беріп, алар сатып, Онан алып, тоқсаннан дәме қылып, Бұл жұртты қойған жоқ па құдай атып? Барып келсе Ертістің суын татып, Беріп келсе бір арыз бұтып-шатып, Елді алып, Еділді алып есіреді, Ісіп-кеуіп, қабарып келе жатып. (Байлар жүр жиған малын қорғалатып,) Қалың елім, қазағым, қайран жұртым, Ұстарасыз аузыңа түсті мұртың. Жақсы менен жаманды айырмадың, Бірі қан, бірі май боп енді екі ұртың. Бет бергенде шырайың сондай жақсы, Қайдан ғана бұзылды сартша сыртың? Ұқпайсың өз сөзіңнен басқа сөзді, Аузымен орақ орған өңкей қыртың. (Қалың елім, қазағым, қайран жұртым) Қалың елім, қазағым, қайран жұртым, Ұстарасыз аузыңа түсті мұртың. Жақсы менен жаманды айырмадың, Бірі қан, бірі май боп енді екі ұртың. Бет бергенде шырайың сондай жақсы, Қайдан ғана бұзылды сартша сыртың? Ұқпайсың өз сөзіңнен басқа сөзді, Аузымен орақ орған өңкей қыртың. (Қалың елім, қазағым, қайран жұртым) Мансап- ұ марлы қ

Қара өлең ұйқасы Білімдіден шы ққ ан с ө з а Талапты ғ а болсын кез. а Н ұ рын, сырын к ө руге б К ө крегінде болсын к ө з. а (Білімдіден шыққан сөз) Шалыс ұйқас Сезімпаз көңіл Жылы жүрек а Таппадым деп түңілмес. б Бір тәуір дос Тым-ақ керек, а Ойы мен тілі бөлінбес. б (Буынсыз тілі)

Шұбыртпалы ұйқас Жайнаған туың жығылмай, а Жасқанып жаудан тығылмай, а Жасаулы жаудан бұрылмай, а Жау жүрек, жомарт құбылмай а (Оспанға) Ерікті ұйқас Шын жүрек елжіреп, а Алладан тілеймін. б Шын қалақам осы күн в Болып тұр керекті. г (Әбдірахман науқастанып жатқанада)

1. "Бір с ұ лу қ ыз т ұ рыпты хан қ олында" атты ө ле ң і Спандияр К ө беевті ң қ ай туындысымен ма ғ ыналы қ жа қ тан салалас?Бір с ұ лу қ ыз т ұ рыпты хан қ олында 2. а а а формуласына келетін Абайдың бір өлеңін табыңыз. 3. Қалың елім, қазағым, қайран жұртым атты өлеңінде қандай әлеуметтік мәселелер көтерілген?

Жо ғ арыда ғ ы айтыл ғ андарды қ орыта отырып, ұ лы Абайды ң шын м ә нінде халы қ данасы екендігін, оны ң жан-жа қ ты адамилы қ қ асиеттерін, ә рине, ө зіні ң ө ле ң дерінен танимыз. Ө з ө ле ң дерінде ұ лы а қ ын хал қ ына, а ғ айын-туыс бауырларына шын жанашыр бол ғ анды ғ ын, заманны ң зардабы мен зау қ ын сезініп, ә діл ба ғ а бере отыр ғ анын а ңғ арамыз. Оны ң ө ле ң дерінде ө зіндік қ айталанбас лирика мен бір қ атарда замана шынды ғ ы, реализм де ү зе ң гілес ө мір с ү ріп келеді.Б ұ л Абайды ң шынайылы ғ ына д ә лел. Қ орыта айт қ анда, қ аза қ ты ң саналы халы қ болып қ алыптасуында,наданды қ ты ң қ ара т ү негінен б ү кіл ә лемдік арена ғ а шы ғ уында ұ лы Абайды ң орны орасан зор. Біз жас ұ рпа қ ұ лы а қ ынымызбен қ ашанда ма қ тан етіп, абыройын одан ә рмен ас қ а қ тата ж ү руіміз қ ажет. Қ аза қ дегенде Абайды, Абай дегенде қ аза қ ты к ө з алдымыз ғ а елестетуіміз керек.