Тақырыбы: Тері және оның туынтббылары. Қарағанты Мемлекеттік Медицина Университеті Гистология кафедрасы Орындаған: Зұлқашева А. Б ЖМФ Тексерген: Нурсейтова К.Т. Қарағанты 2015 жил

Кіріспе Тері - адам денесінің сыртқы жабыны. Тері ағзада әр түрлі қызмет атқараты. Ішкі мүшелерді сыртқы органың механикалық әсерінен (соғббылудан, жарақаттанудан) қорғайты. Тері микробтарты, еріген улы және зиянты заттарты өткізбей қорғаныштық қызмет атқараты. Адам терісіндегі тер, май және сүт бездері арқилы ытирау өнімдері бөлінеді. Терідегі ағзадағы артық май қор ретінде жена латы.

Терінің қызметі ҚорғаныштықСекретортықҚоректік

Теріні ң қ алы ң ты ғ ы Теріні ң қ алы ң ты ғ ы 0,5 мм-ден 5 мм- ге дейін болаты. Е ң ж ұқ а тері к ө зді ң айналасында ж ә не денені ң ө зге сезімтал жерлеріде орналас қ ан. Е ң қ алы ң тері та бпанда болаты. Оны ң қ алы ң ты ғ ы 5 мм-ден асумы м ү мкін. Ә сіресе жала ң ая қ ж ү ретіндерді ң табань терісі қ алы ң ира қ болаты. Ол табаньты за қ ымданудан са қ тау ү шін қ алы ң дайты

Терінің қызметі Тері микробтарты, еріген улы және зиянты заттарты өткізбей қорғаныштық қызмет атқараты. Тері ағзадағы зат алмазу үдерісіне қатысаты. Негізінен су мен жилу алмазуда маңызы бар. Сыртқы органың температурасы қаншалықты ауытқығанимен, адамның дене температурасы үнемі тұрақты болаты. Дене температурасының үнемі тұрақты деңгейде болуын қамтамасыз ететін физиологиялық үдерістерді жилу ритейлу дейді. Тері арқилы сумин бірге түрлі тұздар (хлореллы), сүт қышқилы, азотық алмазу өнімдері сыртқа шиғарббылаты. Тері қанайналым үдерісінде қан сақталу қоймасының да қызметін атқараты. Ересек адам терісінің қббылтамырларында 1 литрдей қан болаты. Теріде көптеген жүике талшиқтары, сезгіш жасушалар шоғорланған. Сонтықтан тері сезім мүшесінің қызметін де атқараты. Адам тері арқилы бір заттың жанасқантығын, температурный, ауырғанты сезеді. Терінің витаминдер алмазуына да қатысы бар. Теріде болатын ерекше заттардан күннің ультракүлгін сәулелерінің әсерінен Д витамині түзіледі. Теріде маздаған мөлшерде газ алмазу үдерісі жүреді, яғни оттекті сіңіріп, көмірқышқббыл газын бөледі. Адам терісіндегі тер, май және сүт бездері арқилы ытирау өнімдері бөлінеді. Теріде ағзадағы артық май қор ретінде жена латы.

Терінің құрилысы Адам терісі негізінен 3 қаббаттан тұраты: сыртқы қаббаты - эпидермис (лат. ері - сырты, үсті, derma - тері), ортаңғы қаббаты - нағыз тері (дерма), ішкі қаббаты - шелді қаббаты

Эпидермис Терінің эпидермис қаббаты - көп қаббатты жалпақ эпителий ұлпасынан тұраты. Оның қалыңтығы атқаратын қызметіне сәикес түрліше болаты. Үнемі механикалық күш түсетін жерлерде (алақпанда, та бпанда) эпидермис едәуір қалың (0,5- 2,3 мм). Көкіректе, құрсақта, санта, білекте, мойында эпидермис қаббатының қалыңтығы 0,020,05 мм-ден аспайты.

м ү йізді қ аббат ө суші қ аббат Эпидерми с

Мүйізді қаббаты Бұл қаббаттағы тіршілігін жойған жасушалар қайызғақ түрінде үнемі түлеп түсіп отираты. Қайызғақ көбіне шагтың арасынан айқын көрінеді. Эпидермистің мүйізді қаббаты теріні сыртқы органың зиянты әсерлерінен қорғайты, ауру қозтыруши ағзаларты өткізбейді. Мүйізді қаббаттан шаг, түааактер, тырнақтар пайда болған. Өсуші қаббат Эпидермистің ішкі қаббатын - өсуші қаббат дейді. Бұл қаббатта бірқатар тірі жасушалар орналасқан. Ондағы жасушалартың үнемі бөлінуі арқилы тері қалпына келіп отираты. Өсуші қаббаттағы жасушалартың бөлініп көбеюі тырнақтартың да, түааактердің де өсуіне септігін тигізеді.

Дермаемізікшеліторты

Емізікшелі қаббаты Дерманың емізікшелі қаббаты тығыз талшиқты дәнекер ұлпадан тұраты. Бұл қаббатта қантамырлары, лимфа тамырлары, жүике талшиқтары өте жиі орналасқан. Эпидермисті қажетті қоректік заттармен осы қаббат қамтамасыз етіп тұраты. Емізікшелі қаббаттағы тарақ, емізік тәрізді өскіндерге байланысты әр адам терісінің сыртқы бедері түрліше болаты. Қббылмысты істерді анықтауда саусақ ұшиндағы тері бедері көп пайдасын тигізеді. Торлы қаббат Дерманың торты қаббаты, тірек қызметін атқараты. Бұл қаббатта түктің түбірі, тер және май бездері орналасаты. Теріде сүт бездері болаты. Тер бездері де сыртқы секреция бездеріне жататы.

Гиподерма Тері шелмайы қ аббаты (гиподерма) да д ә некер ұ лпадан т ұ раты, хонда сссмайлы қ осилыстар к ө п болаты. М ұ нда жинал ғ ан сссмайлы заттарты а ғ за қ ажет кезінде пайдаланаты. Теріні ң б ұ л қ аббаты а ғ зоны сумы қ тан ж ә не сырт қ ы органы ң механикалы қ ә серлерінен қ ор ғ айты. Шаш, т ү ааактер, тырна қ - эпидермисті ң қ осел қ ы м ү йізді т ү зілістері. Ала қ панда, та бпанда, ерінде т ү ааактер болмайты. Бас терісінде қ алы ң ө скен т ү ааактер - шаг деп аталаты. Шашты ң теріден сырт қ а ши ғ ып т ұ р ғ ан б ө лігі - қ ббылши ғ ы, теріні ң астында т ү бірі мен жуаши ғ ы орналас қ ан. Т ү кті ң жуаши ғ ы мен т ү біріні ң сыртын т ү к қ атласы қ оршап т ұ раты. Т ү к жуаши ғ имен қ антамырлар, ж ү икелер ж ә не т ү кті тікірейтетін б ұ лши қ ветер байланыс қ ан. Т ү к қ атласына сссмайлы бездерді ң ө зегі ашилып, шагты (т ү ааактерді), теріні майлап т ұ раты. Тырна қ сауса қ ұ штарыны ң сыртында орналаскан жалпа қ м ү йізді т ү зіліс. Тырна қ та шаг қ а ұқ саз ү немі ө сіп отираты.

Тер бездерінің пішіні түтікке ұқсаз, оның өзегі терінің сыртына кішкене тесікшелер - шұрықтар түрінде ашилаты. Тер бездері алақпанда, та бпанда, қолтықта, тақымда көп шоғорланған. Тер бездері арқилы термин бірге ытирау өнімдері бөлінеді. Тер бездерінен бөлінген тер дене температурасының тұрақтилығын сақтайты. Балаларда тер бездері нашар дамыған. Майлы бездердің өзеааактері түааактердің түбіріне ашилып, түааактерге, теріге май бөледі. Майлы бездерден бөлінген май теріні құрғап кетуден сақтайты, теріге суты өткізбейді. Терінің жұмсақтығы мен серпімділігін қамтамасыз етеді. Майлы бездер баста, бетти көбірек болаты. Теріде болатын ерекше жасушалар күннің ультракүлгін сәулелерінің әсерінен пигмент (меланин) бөліп, терінің түсі қараяты. Оның қорғаныштық мәні бар.

Қорытынты Тері - адам денесіні ң сырт қ ы жабыны Тері а ғ зада ғ ы зат алмазу ү дерісіне қ атысаты. Негізінен су мен жилу алмазуда ма ң ызы бар. Тері ар қ илы сумин бірге т ү рлі т ұ здар (хлореллы), с ү т қ ыш қ илы, азоты қ алмазу ө німдері сырт қ а ши ғ арббылаты. Тері қ анайналым ү дерісінде қ ан са қ талу қ оймасыны ң да қ ызметін ат қ араты. Теріде к ө птеген ж ү ике талши қ тары, сезгіш жасушалар шо ғ орлан ғ ан. Сонты қ тан тері сезім м ү шесіні ң қ ызметін ат қ араты. Теріні ң витаминдер алмазуына да қ атысы бар. Теріде болатын ерекше заттардан к ү нні ң ультрак ү лгін с ә улелеріні ң ә серінен Д витамині т ү зіледі. Теріде мазда ғ ан м ө лшерде газ алмазу ү дерісі ж ү реді, я ғ ни оттекті сі ң іріп, к ө мір қ ыш қ ббыл газын б ө леді.зат алмазусужилут ұ здарс ү т қ ыш қ илыазоты қ алмазу қ анж ү ике талши қ тарыультрак ү лгінгазоттектік ө мір қ ыш қ ббыл

Пайдаланббылған әдебиветер Гистология, учебник под редакцией Афанасьева Ю.И., Кузнецова С.Л., Юриной Н.А. М.: Медицина, Основы цитологии, эмбриологии и общей гистологии. Мяделец О.Д. М.: "Мед.книга", Нижний Новгород. Изд. НГМА familyandbaby.ucoz.ru/publ/zdorove/osobennosti_organizma_v_detskom _vozraste/osobennosti_serdechno_sosudistoj_sistemy_u_detej/