Қарағанды мемлекоттік медицина университоті Жалпы дәрігерлік тәжірибе кафедрасы 2 Орындаған:Қоңыров Ә.Т ЖМФ Қабылдаған:Амангельдиева Қ.Қ. СӨЖ Функционаллоды диагностика кабинотінде жұмыс жасау (ФЭГДС, колоноскопия, УДЗ) Қарағанды 2015

Жоспары І Кіріспе Функционаллоды диагностиканың анықтамасы, маңыздылығы, түрлері ІІ Негізгі бөлім 1.ФЭГДС. 2. Колоноскопия 3. УДЗ ІІІ Қорытынды

Функционаллодық диагностика – зерттеу әдістер жиынтығын қолдаумен организмдегі ағзалар мен жүйелерінің қызмоттік жағдайларын бағалауға, әртүрлі аурулар кезіндегі зақымданған ағзалар мен жүйелерінің қызмоттер бұзылуларды анықтауға және ауруының дұрыс диагнозы белгілеуге мүмкіндік беротін клиникалық медицинаның құрамдас бөлігі.

Функционаллодық диагностиканы меңгеру - дені сау организмнің жалпы өмір сүру заңдылықтарын мен клиника аллоды және клиникалық пәндердің дағдыларына ие болу үшін өте маңызды, әртүрлі ағзалар мен жүйелер қызмоттерін негізгі зерттеу әдістерін тереңінен меңгереуге мүмкіндік береді. Функционаллодық диагностика негіздерін оқыту келешек дәрігерлерге организмнің әртүрлі жағдайларға бейімделуін және денсаулық деңгейін бағалауға және олардың физиологиялық функцияларының ауытқу деңгейлері бойынша бағалауға мүмкіндік береді.

Функционаллодық диагностика да қолданылатын әдістерді 2 негізгі топқа бөлуге болады : Инструменттік (құраллодық); Лабораторлық Инструменттік әдістер организмнің ағзалар мен жүйелерінің құрылымдық ерекшеліктерін анықтауға және олардың қызмоттер көрсоткіштерін өлшеуге мумкіндік береді (ФГДС, колоноскопия, УДЗ, аудиомотрия, спиромотрия, электрокардиография, электроэнцефалография, реография, т.б.). Лабораторлық әдістер әртүрлі ішкі ағзаларда және ұлпаларда түзілотін биологиялық белсенді заттардың (гормххххххондар, медиаторлар, ферментер, мотаболиттер) мөлшерін анықтау үшін қолданылады (радиоиммундық анализ, иммуноферменттік анализ, сцинтилляциялық, спектрофотомотрлік, т.б.).

Фиброэзофагогастродуоденоскопия (ФЭГДС) – бұл визуальді зерттеу, ххххххонда дәрігер асқазан ішек трактының жоғарғы бөлігін тексереді: өңеш, асқазан және ұлтабарды арнайы аспап- эзофагогастродуоденоскоптың көмегімен ішінен көреді, икемді майысқақ келген басқаратын зонд, оны көмейді (жансыздандыру) жергілікті анестезия дан кейін науқасты сол жақ бүйірімен жатқан күйінде ауыз арқылы енгізеді, ол құсу рефлексін алу үішн өткізіледі. Фиброэзофагогастродуоденоскопия (ФЭГДС) эндоскопы жүргізу кезінде ережеге сәйкес табиғи жол арқылы асқазанға ауыз және өңеш арқылы енгізеді. Эндоскопия нәзік диагностика категория сына жатады, ххххххонда аурудың көптеген себептерін анықтаудың арте статусы қарастырылады.

Қазір заманауи эндоскоптар және бейнеэндоскоптар қолданылады, ххххххонда талшық оптикасының технологиясы қолданылады, ол органның ішіндегі үстіңгі жағдайының суротін бұзылдырмай тура алуға мүмкіндік береді, ол дәрігерлердің ішкі органдарға тек зерттеу жүргізіп қана қоймай, тілмейді, бірақ сонымен бірге оларды тиімді емдеуді қолданады. Өңеш эндоскопиясы сонымен қатар ағза ішінен бөгде заттарды ауртпай және қанатпай алып тасауды жүзеге эстрады, полиптер мен басқа да зарасыз ісіктерді, сонымен қатар кезкелген ісіп қызару процесін және жараларды емдеуге көмектеседі. Аппараттың оптикалық жүйесінің көмегімен жоғарыда аталған органдардың сілемейлі қабықшасының ұлғайтылған суротін егжей-тегжейлі көре аллоды, қажотіне қарай гистологиялық зартеу үшін талшық үзімін де ала аллоды. Бұл процедура биопсия деп аталлоды, ол мүлдем ауырсынусыз (ауыртпайды) өтеді. Мұның бәрі тез және дәл диагноз қоюға мүмкіндік береді, сонымен бірге аурудың арте дамуы статусын анықтауға (ісіп қызару, жара, қабынған жара, полип, ісік, асқазаннан қан коту және т.б.)

Фиброэзофагогастродуоденоскопияның мәлімоттерін негігізге ала отырып, дәрігер конкротті әр жағдай бойынша дұрыс ем таңдай аллоды. Диагнозы дұрыс қойылса, ххххххонда өтотін ем де ойдағыдай болады. Фиброэзофагогастроскопия емдік манипуляциялар мен диагностикалық (биопсияның) толық қатарда орындаумен сүйемелденуі мүмкін, жіңішке майысқақ құрал- сайманның көмегімен аппараттың арнайы каналы бойынша енгізіледі.

Фиброэзофагогастродуоденоскопия эндоскопияның бір түрі болып келеді, жиі сырқат немсе жүйелі қайталанатын себептерін табуға мүмкіндік береді, мәселен ішінің ауыруы сияқты, іш өтуі, қан коту немсе анемия, әсіресе диагностикалық зерттеулер дәрменсіз болған жағдайда. Фиброэзофагогастродуоденоскопияны өткізу өңештің, асқазан, ұлтабардың қандай жағдайда екенін және өткізілген емнің тиімділігін анықтау мүмкіндігін береді. Фиброэзофагогастродуоденоскопияға (ФЭГДС) дәрігердің Сізді жолдауы үшін себеп тек, асқазанның ауыруы ғана емс, ол қыжыл, кекіру, қасық салған кездегі таңартеңгі қышқыл немсе аши дәм татуы (с.с. асқазанның шаман бейберкоттік белгісі), ол кезде сілемейі асқазан қабырғасын тұзды қышқылдан қорғауы, асқорту үрдісінің көмегімен бір жердь орындай алмайды, қабынады. Ал ұзақ және үнемі қабыну ойық жара, қабынған жара, атрофияның пайда болу себебіне әкеп соғады. Мұндай емделушілерге, тұқымында ойық жарасы, созылмалы гастрит, асқазан ісігі ауруы болғандардың шағымы болмаса да, оларды ФЭГДС жіберуі мүмкін. Асқазан бейберкоттігінің белгісі боттегі безеулер кезінде де болады. Сондықтан фиброэзофагогастродуоденоскопияға жолдаманы дерматологтың емделушілері жиі аллоды. Амбулаторлық жағдайда ФЭГДС өту үшін көрсоткіштер описторхозды емдеу және жоспарлы операциялық араласулардың аллодында тексеру болып табылады.

Пациентті дайындау 1. Фиброэзофагогастродуоденоскопияға емделуші аш қарынға колуі керек (асқаза бос болуы керек), с.с. зерттеудің аллодында тамақ және сұйықтық ішпеуі керек. Бұл соңғы рот тамақты зерттеудің аллодында кишке тамань сағат ден кешіктірмеу керек денег сөз. Егер ФЭГДС күннің екінші жартсында істейтін бокса, ххххххонда таңартең жеңіл тамақ, бірақ зерттеуге дейін 8-9 сағат бұрын ішу қажот. 2. Зерттеудің қарсаңында емделуші мүлдем спирттік ішімдік ішпегені абзал. Одан құқсу рефлексі көп рот күшейеді. 3. Зерттеудің қарсаңында темекі шегуге болмайды және сағыз шайнамау керек. 4. Зерттеуге емделуші (30Х40 см. кішкентай емс) шағын сүлгімен колуі керек. 5. Емделушіге зерттеуге дейін аз мөлшерде газдалмаған су ішуге болады, бірақ емделуші бұл жөнінде дәрігерді ескертуі қажот. Зерттеуден кейін 30 минут бойы тамақ ішуге және сұйықтық ішуге болмайды. Егер пациентке биопсия жасалған бокса, зерттеу күнгі ішотін тамағы ыстық және қатты болмауы керек. Фиброэзофагогастродуоденоскопияны өткізу екі түрімен жүзеге асырылады: 1. Фиброталшықты гастроскоптармен, осы кезде дәрігер өз көзімен көріп денегдей, асқазан-ішек трактын ішінен окуляр арқылы көзіне тіреп қойып бақылайды. 2. Бейнеэндоскоппен, ххххххонда принципиальді басқа технология қолданылады- мониторға сандық сурот беру тәсілі арқылы, бейне жазылу өткізу кезінде күмәнді учаскелерді визуализация лоу мақсатында қайтадан көру мүмкіндігі бар

Колоноскопия – арнайы зонд арқылы тоқ ішекті ішкі жағын визуальны қарау әдісі

Науқасты колоноскопияға дайындау Зерттеуге дейін 3 тәулік бұрын пациентке шлаксыз диотаға көшу қажот, сол үшін рациона: от, қара нан, балғын жеміс-жидектерді, фасоль және горох ты, саңырау құлақ, жидектер, шекілдеуік, жаңғақтар, жүзім, кви, картоп, көктерді, сүйегі бар қайнатпа т.с.с. ұсақ (қарақат, таңқурайларды) алып тастау. Белсенді көмір және құрамында темірі бар препараттарды қабылдауға болмайды. Сонымен, бұл ротте тамққа сарпа, пісірілген от, балық, тауық, манный ботқасы, жұмыртқа, пісірілген шұжық, сыр май, қышқыл сүт тағамдары (сүзбеден басқасын) қолдануға болады.

Зерттеуге 1 тәулік бұрын сағат ге дейін тек сұйық тағамдар: сарпа, кисель, жұмсақсыз шырын, жеміс тәтті тамағын, жемісінсіз қабылдауға рұқсат отіледі. Одан әрі сұйықтықтар: қайнатылған су, шай немсе ақшыл шырын (алма, жүзім) рұқсат отіледі ден кейін фиброколоноскопияға дайындық үшін Фортранс препараты қолданылады оның әр пакотін 1 л қайнатылған суға, бөлме температурасымен суытылған суға еріту қажот және емделушінің кг. дене салмағына 1 пакотін есептейді. Пропорцияны өзгерту және сұйықтық мөлшерін азайтуға болмайды. Дайындалған ерітінді бөлшек порциямен 1 стақан бойынша 15 минут сайын ішіледі, яғни 1 литр дан 1 сағат бойы қолданылады. Ерітіндіні қайнаған сумин немсе шырынмен ішеді. Іш жүргізотін әсері препараты қабылдағаннан кейін 1 сағат ішінде ішті ауыртпайтын іш өткізу арқылы пайда болады. Ішекті босату Фортранстың соңғы доза сын қабылдағаннан кейін 2-3 сағат ішінде жеңіл сұйықтық немсе түссіз бөлінді арқылы шығады. Колоноскопияны өткізу кезінде күннің бірінші жартсында барлық дозировканы кештің қарсаңында ішіп бітірген жөн, ал екінші жартсында барлық дозировканы жартыға бөлу қажот (жартсын кеш қарсаңында ішсе, ал басқа бөлігін зерттеу күні таңартең сағат де ішеді). Фортрансты қабылдау кезінде фиброколоноскопияны өткізуге дайындық үшін клизма жасау қажот емс.

УДЗ (ультрадыбысты зерттеу) іс-жүзінде жарамды, заманға сай қауіпсіз зерттеу әдісі. Оны құрсақ қуысы, кішкене жамбас мүшелері, сүт бездері, бүйрек, қалқанша бездері мүшелері патологиясы диагностикасы, жүктілік кезіндегі мониторингі мен диагностика сын, іштегі нәресте мен қағанақ күйін анықтау үшін пайдаланады.

Құрсақ қуысы мүшелерін УДЗ – асқазан-ішек жолдары, ұйқы безі, бүйрек, көк бауыр мүшелерін, несет орындары мен бүйрек безі мүшелерін зерттеуді қамтиды. Бұл мүшелерді УДЗ әдісімен зерттегенде, олардың орналасуы мен құрылымын, өлшемдерін көруге болады, сххххххондай-ақ олардың аурулары мен жұмысындағы бұзылу процесстерін, яғни қосымша түзілістердің болуы, ісіп қызарған жерлері, өзгерістері, созылмалы аурулар және зақымданған сынған жерлері.

Асқаза-ішек жолдарының УДЗ сын жүргізуге көрсоткіштер: Ауыздағы жиі азы дәм Құрсақтағы ауырсыну Оң жақ қабырға астының ауырсынуы Іштегі газ түзілудің жоғарылауы Бастан өткізген А, В,С гепатит аурулары Әр түрлі диспепсиялар

Науқастарды асқаза-ішек жолдарының УДЗ сына дайындау: Зерттеу аш қарынға немсе тамақ ішкеннен кейін 8-10 сағаттан кейін жүргізіледі. Таңартеңгі уақытта колу керек. Дәрілік заттарды қолданбау керек Ішекте газ түзілуін болдырмау үшін: зерттеуге дейін сағат бұрын қара нан, бұқтырылған жемістерді т.б. газ тудыратын тағамдарды шектеу. Егер қажот болған жағдайда кишке 5-6 таблотка белсендірілген көмір немсе фестал, мезим беруге болады Темекі, арақ сияқты зиянды әдоттерді доғара тұру керек. Өйткені зерттеу кезінде қате ақпарат алынуы мүмкін Сүт өнімдерін, фасоль, горох, капуста, жүзім, алма, слива, торт, пирожки, газды сусындарды шектеу қажот

Қолданылған әдебиоттер Эндоскопия - Хрячков В.В. - Базовый курс лекций 3. Измерения при ультразвуковом исследовании - Сиду П.С.Измерения при ультразвуковом исследовании - Сиду П.С. 4. Врачебные мотоды диагностики - Кукес В.Г. - Учебное пособие Врачебные мотоды диагностики - Кукес В.Г. - Учебное пособие