Аллергия Дәрістің мақсаты: Аллергия туралы түсінікпен таныстырып, оның пайда болу себептері мен даму жолдарын талдап үйрету.

Д ә рісті ң жоспары: 1.Аллергия, аны қ тама, этиология- сы, аллергендерді ң т ү рлері; 2.Аллергиялы қ серпілістерді ң (АС) жіктелуі; 3.АС-ді ң даму сатылары; Сенсибилизация туралы т ү сінік; 4.АС-ді ң реагиндік т ү рі, этиологиясы, патогенезі.

6.АС-ді ң цитотоксиндік т ү рі, этиологиясы, патогенезі. 7.АС-ді ң имунды қ -кешендік т ү рі, этиологиясы, патогенезі. 8.Жасушаларды ң қ атысуымен ө тетін АС-ді ң т ү рі, этиологиясы, патогенезі. 9.Гипосенсибилизация туралы т ү сінік.

Аллергия – (грек. аllos – басқаша, ergon – іс, әрекет) бөтен текті заттарға, өз тіндерінің бүліністері- мен көрінетін, организмнің өзгер- ген, бұрмаланған түрде жауап қай- таруы.

Аллергия туындататын заттарды аллергендер дейді. Аллерген болып толық және шала антигендер есептеледі.

Толық антиген –, бөтен текті ақпараты бар, организмге енгенде иммундық серпілістер туындататын заттар. Шала антиген - организмге түс- кенде тін нәруыздарымен байла- нысып, меншік тінді бөтен текті антигендерге айналдыратын қарапайым химиялық заттар. Оларды гаптендер дейді.

Аллергендер: Экзоаллер гендер Эндоаллер гендер

АЛЛЕРГЕН 1

Экзоаллергендер: Ө сімдік тектес; Жануарлар тектес; Микроорганизмдер; Т ұ рмысты қ ; Та ғ амды қ ; Химиялы қ ; Д ә рілік; Ө ндірістік

Өсімдік тектес

Жануарлар тектес

Тағамдық заттар

Д ә рілер Стивенс-Джонсон синдромы Лайелл синдромы

ӨНДІРІСТІК МИКРОБТЫҚ САҢЫРАУҚҰЛАҚТАР

ЭНДОАЛЛЕРГЕНДЕР (АУТОАЛЛЕРГЕНДЕР) ТАБИҒИ (БІРІНШІЛІК) ЖҮРЕ ПАЙДА БОЛҒАН (САЛДАРЛЫҚ)

ТАБИҒИ ЭНДОАЛЛЕРГЕНДЕР МЫЙ ТІНІ КӨЗ БҰРШАҒЫ

Қалқаншабездің коллоиды Атабез тіні

Жүре пайда болған немесе салдарлық аллергендер Құрамы өзгерген меншік тін нәруыздары: ИНФЕКЦИЯЛЫҚИНФЕКЦИЯЛЫҚ БЕЙИНФЕКЦИЯЛЫҚБЕЙИНФЕКЦИЯЛЫҚ

Аллергия дамуына колайлы жағдайлар: Әлеуметтік ықпалдар: Екпелер, емдік қан сарысуларын енгізу, қоршаған ортаның ластануы, химиялық заттарды және дәрілерді жиі пайдалану. Организм ерекшеліктері: Тұқым қуалаушылыка бейімділік; Аллергиялық медиаторлардың ыдыра- тылуы бұзылуы; Биотосқауылдардың өткізгіштігі көтерілуі;

Аллергиялық серпілістердің (Кук бойынша) жіктелуі Аллергиялық серпілістер Дереу дамитын жоғары сезімталдық Баяу дамитын жоғары сезімталдық

Джелл, Кумбс бойынша аллергиялық серпілістердің жіктелуі Аллергиялық серпілістердің реагин- дік немесе анафилаксиялық I-түрі; Аллергиялық серпілістердің цитоток- синдік II-түрі; Аллергиялық серпілістердің иммун- дық кешендік III-түрі; Жасушалардың қатысуымен өтетін аллергиялық серпілістердің IV-түрі.

Алдыңғының соқпағын артқы түзер, Ғылым деген нәрсе емес күдер үзер. Мінін алып, міндіге мінсіз қосып, Бұрынғыны жаңартып, жастар түзер. Өңдіге тағы өң беріп қырған қалай, Түзетілмей шаң басып тұрған қалай. Түзеймін деп қиратып күншілдікпен, Дұрыс істі теріске бұрған қалай? (Шәкәрім Құдайберді ұлы)

АЛЛЕРГИЯЛЫҚ СЕРПІЛІСТЕРДІҢ ПАТОГЕНЕЗІ. Аллергиялық серпілістер үш сатыда дамиды: 1 - иммундық серпілістер сатысы; 2 - патохимиялық өзгерістер сатысы; 3 - патофизиологиялық бұзылыстар сатысы.

Иммундық серпілістер сатысында + IL-12IL-1 Тх0 Тх1Тх2 Т- жендет Макрофаг БДЖС В-Лимфоцит Плазмалық жасуша Иммундық глобулиндер (Ig A, M, G, E) IL-4,5, 6, 9, 10 IL-2 Аллерген макрофаг

Иммундық серпілістер сатысында организмде пайда болған аллергенге арнайыланған антиденелер немесе сезімталдығы көтерілген Т- лимфоциттер өндіріледі.

Арнайыланған иммундық глобулиндер немесе анти- денелер өзгермейтін тұрақты Fc және антигенге арнайы- ланған, соған сәйкес өзгеріп тұратын Fab бөлшектерінен тұрады.

арнайыланған антиденелер мен сезімталдығы көтері- лген Т-лимфоциттері өнді- рілуінен сол антигенге организмнің сезімталдығы көтерілуін сенсибилизация (лат. sensibillis сезімтал) дейді.

Белсенді сенсибилизация - антиген енгеннен кейін оған жауап ретінде органи- змнің өзінің иммундық жүйесінің қатысуымен тәулік ішінде дамиды.

Енжар сенсибилизация -белсенді сенсибилизацияланған жануарлардың қан сарысуын немесе сезімталдығы көтерілген лимфоцит- терін сау жануарларға енгізгеннен кейін сағаттан соң дамиды. -аллергиялық серпіліс белсенді сенсибилизация кезінде организмнің сезімталдығын көтерген антигенге (аллергенге) ғана байқалады.

- аллерген мен арнайы анти- дене немесе сезімталдығы көтерілген Т-лимфоциттер байланысулары нәтижелері- нде аллергияның дәнекерлері (медиаторлары) босап шығуын патохимиялық өзгерістер сатысы дейді.

Патофизиологиялық бұзылыстар - сатысында аллергия дәнекерлерінің нысана жасушаларға әсерлерінен: 1. қан тамырларының жергілікті және жүйелік өзгерістері (терінің қыза- руы, артериалық қан қысымының төмендеуі т.с.с.) байқалады; 2. қан тамырлары қабырғаларының өткізгіштігі жоғарылауынан ісіну дамиды;

3. тегіс ет жасушаларының қатты жиырылып қалуынан бронхоспазм, ішектердің бұрап ауыруы, іш өту т.с.с. құбылыстар пайда болады; 4. қан ұю және ұюға қарсы, фибри- нолиздік жүйелердің бұзылыста- рынан тамыр ішінде қан қатпалары пайда болуы немесе қан ұйымауы- нан қанағыштық синдром дамуы байқалады;

5. эпителий жасушаларының шырыш шығару қабілеті көтерілуінен кеңір- декшелерде тұтқыр қақырық өндіріледі; 6. сезімтал жүйке аяқшалары қозды- рылудан ауырусыну, қызу, қышыну сезімдері болады; 7. тіндерде жасушалардың сіңбелері- мен көрінетін қабыну дамиды; 8. аллергені бар нысана-жасушалар- дың ыдырауы (цитолизі) байқалады.

Аллергия даму сатылары?

Аллергиялық серпілістердің реагиндік 1- түрінің патогенезі 1. Иммундық реакциялар сатысы: Аллерген (өсімдік тозаңдары, нәруыздар, дәрілік заттар) Аллергенді тану, макрофагтар, Тх2 және В – лимфоциттерінің бірігіп әсерлесуі В – лимфоциттерінің плазмалық жасушаларға айналуы IgE түзілуі

IgE Fc – бөлшегімен лаброциттер мен базофилдерге жабысуы Қайталап енген аллерген лаброциттердің сыртқы беттеріндегі IgE – нің Fab бөлшегімен байланысады

Аллергиялық серпілістің реагиндік түрінің даму нұсқасы

Мес жасушаларының түйіршіктерін шығаруы (D.Lawson бойынша) 1 – қалыпты мес жасуша, 2 – мес жасушаның түйіршіксізденуі 12 7

2. Патохимиялық өзгерістер сатысы: Лаброциттердің түйіршіктері сыртына шығарылудан гистамин, гепарин, эозинофилдер мен нейтрофилдердің хемотаксистік факторлары босап шығуы. Лаброциттердің мембаранасында фосфо- липаза А2 әсерленуінен фосфолипидтер ыдырап, арахидон қышқылынан лейкотриендер мен простагландиндер өндірілуі

Аллергиялық реакциялардың 1-түрінде мес жасушалары медиаторларының маңызы МЕДИАТОРЛАР ӘСЕРЛЕРІ лейкотриен В4, эозинофил- дер мен нейтрофилдердің хе- мотаксистік факторлары, тро- мбоциттерді әсерлендіретін фактор Жасушалардың сіңбеленуі гистамин, тромбоциттерді әсерлендіретін фактор, лейко- триендер C4, D4, E4, компле- мент и кининдер, проста- гландин D2 вазодилатация, тамыр қабырғаларының өткізгіштігі артуы лейкотриендер C4, D4, E4, гистамин, простагландин- дер Тегіс салалы еттердің жиырылуы, эпителий жасушаларында шырыш өндірілуі

3. Патофизиологиялық бүліністер сатысы: Қан тамырларының кеңуі, олардың қабырғаларының өткізгіштігі көтерілуі, ісіну, бронхоспазм, эпителий жасушаларынан көп шырыш бөлінуі, ринит, коньюктивит, есекжем дамуы

Аллергиялық серпілістердің цитотоксиндік 2-түрінің патогенезі 1. иммундық реакциялар сатысы: Аллерген (аутоаллергені бар жасушалар, тіректік мембрана бөлшектері) Аутоаллергенді тану, макрофагтар, Тх-және В-лимфоциттері бірігіп әсерлесуі Плазмалық жасушаларда JgG,JgM өндірілуі Аутоаллергені бар жасушалардың беттерінде аллергенге антиденелер (JgG) жабысуы

2. патохимиялық өзгерістер сатысы Комплемент бөлшектерінің әсерле- нуі, лизосомалық ферменттер мен оттегінің бос радикалдары (О, ОН, Н2О2) босап шығуы 3.патофизиологиялық бүліністер сатысы аутоаллергені бар жасушалардың ыдыратылып кетуі (аутоиммундық аурулар (гемолиздік анемия, тромбоцитопения, тиреоидит т.б.)

Аллергиялық реакцияның цитотоксиндік 2-түрінің сурет нұсқасы I – цитотоксиндік ыдырау; II – комплемент-тәуелді лизис 1 – жасуша мембранасы аллергендері; 2 –IgG; 3 – комплемент; 4 – Т-киллер; 5 – нысана-жасуша; 6- цито- токсиндік әсер. I II лизис 11

Білмегеніңді үйреніп, Білгенді қылса есті сол. Білмегенін - білмеген, Білгенді қылмау - сол жаман. Сусағанның сусыны бол, Су сықылды сұп-суық. Бірақ ондай болма салқын, Ел көңілін қалдырып. (Шәкәрім Құдайберді ұлы)

Аллергиялық серпілістердің имму- ндық кешендік 3-түрінің патогенезі 1. иммундық реакциялар сатысы Аллерген (еритін нәруыздар, дәрілер, емдік сарысу- лар) Макрофагтар, Т-және В-лимфоциттерінің әсерлесуі Плазмалық жасушаларда JgG, JgM өндірілуі Қанда және басқа сұйықтарда аллерген+антидене кешені құрылуы, олар майда тамыр қабырғаларына бекуі

2. патохимиялық өзгерістер сатысы Комплемент бөлшектерінің әсерле- нуі; Лизосомалық ферменттер мен оттегі- нің бос радикалдары босап шығуы; Лаброциттерден гистамин, хемотак- систік факторлар, простагландиндер мен лейкотриендер босап шығуы; Қан ұю, ұюға қарсы және фибрино- лиздік жүйелердің әсерленуі.

Иммундық кешендік түрінің даму нұсқасы

антиген+антидене кешені тамыр қабырғасына жиналады. Олар ней- трофилдермен фагоциттелінеді. Бұл кезде лизосомалық ферменттер бо- сап шығады. Базофилдерден гиста- мин,тромбоциттерді әсерлендіретін фактор, тромбоциттерден серотонин босап шығады. Олардың әсерле- рінен тамыр қабырғаларының өткіз- гіштігі көтеріледі, тромбоциттердің агрегациясы күшейеді.

3. Патофизиологиялық бүліністер сатысы Қан тамырларының ауыр бүліністері және қарқынды некроздық қабыну дамуы (сарысулық ауру, аллергиялық васкулит, жүйелі қызыл жегі, жайылмалы гломерулонефрит, Артюс феномені)

Иммундық кешендік түріндегі аллергиялық реакцияның патогенезі ЛФ АгАд + АГ+АД кешені базофил Эндотелий гистамин Тромбоцитті әсерлендір. фактор Н Тамыр қабырғасы 14 фагоцитоз

* Анафилаксиялық сілейме дамуы Лаброциттер мен базофилдердің түйіршіктерінен биологиялық белсенді заттар босап шығуы Артериола лар кеңуі Тамыр қабыр- ғасы өткізгіш тігі артуы Шырыш құрылуы Бронхиола жиырылуы Артериалық қысым төмендеуі Өкпе желдетілуі бұзылуы Микроциркуляция бұзылуы ГИПОКСИЯ Тыныстық және тамыр қимылдатқыш орталықтардың қызметі бұзылуы Өлім 21 «антиген – антидене» кешені құрылуы

Анафилаксиялық сілейме кезіндегі өкпе өзгеруі

Сарысулық ауру кезіндегі тіндердің бүліну тетіктері «АНТИГЕН – АНТИДЕНЕ» КЕШЕНІ Комплемент әсерленуі Тромбоциттердің агрега циясы Хагеман факторы әсерленуі хемотаксистік факторлар С3а и С5а компле- мент түзілуі Микротромбы құрылуы Нейтрофилдердің агрегациясы ишемия Иммундық кешендер фагоциттелінуі Гистамин, серотонин босап шығуы Лизосомалық фер- менттер босауы Майда тамырлар кеңуі және ісіну НЕКРОЗ 22 Кининдер әсерленуі

Жасушалардың қатысуымен өтетін аллергиялық серпілістерің IV-түрі 1.иммундық серпілістер сатысы: Аллерген (иммуногендік қасиеті әлсіз молекулалық массасы төмен тін нәруыздары, микробтар, химиялық заттар) Макрофагтар мен Т-лимфоциттердің бірігіп әсерлесуі Сезімталдығы көтерілген Тх1 және Т-жендет жасушалары өндірілуі

2. Патохимиялық сатысында: Сезімталдығы көтерілген Тх1 жасушалары әртүрлі цитокиндер өндіреді. Олар: лимфоциттерге әсер ететін; макрофагтарға әсер ететін; нысана-жасушаларға әсер ететін -болып ажыратылады.

3. Патофизиологиялық бүліністер сатысында Тін жасушаларының бүліністері: гамма-интерферон, өспені жоятын фактор т.б. цитокиндердің; макрофагтардың лизосомалық фер- менттерінің, оттегінің еркін радикал- дарының және нитроксидтің; Т-жендет жасушаларының әсерлері- нен - болады.

Жанасулық дерматит

Гипосенсибилизация - аллергенге организмнің жоғары сезімталдығын төмендету шаралары. Специфи калық Бейспецифи калық Сезімталдықты көтерген арнайы аллергеннің өте аз өлшемдерін тері ішіне енгізу

Спецификалық гипосенсибилизация кезінде аллергиялық IgE- нің орнына IgG өндіріледі. Олар аллергенмен тез бай- ланысып фагоцитозға ұшырайды. Аллергиялық медиаторлар тез бейтарап- талып үлгереді.

Бейспецификалық гипосенсибилизация Физиотерапиялық, шипажайлық ем- деулер, магнитпен, инемен емдеу арқылы организмнің реактивтілігін көтеру; Иммундық тежегіш дәрілер; Глюкокортикоидтық гормондар; Цитостатиктер, иондағыш сәулелер, Плазмоферез жасап қанды аутоанти- денелерден тазарту.

Сонымен, аллергияның түрлеріне қарай көптеген түрлі организмнің бүліністері мен дерттері дамиды.

Назарларыңызға рахмет!

Аллергиялық серпілістердің түрлері?