Қ аза қ - Ресей Медециналы қ Университеті. Тақырыбы:Гендердің активтілігінің реттелуі. Орындаған: Ақмұрат Айдын Факультатет: Тіс емдеу. Группа: 106 «А». Тексерген:
Жоспар Кіріспе Негізгі бөлім Гендерінің экспрессиялануының (активтенуінің) реттелу механизмдері Прокариоттардағы гендер экспрессиясын реттелуі Эукариоттардағы гендер экспрессиясын реттелуі Қорытынды
Прокариоттар мен эукариоттар гендері активтілігін реттеуші жүйелерінде бір-бірінен аздаған ғана айырмашылықтары болады, прокариоттар негізінде табиғатта емін-еркін тіршілік ететін бір жасушалы ағзалар. Олар коректік заттары бар қолайлы ортада үздіксіз бөлініп көбее алады. Қолайлы ортада олардың бөлініп көбеюі мен өсу жылдамдығын гендер активтілігінің реттеуші жүелері қамтамасыз етеді. Осыған ұқсас реттеуші жүйелер емін-еркін тіршілік ететін бір жасушалы эукариоттарға да тән.Тұқым қуалаушылықтың материалы – ДНҚ молекуласы, негізінен ядрода шоғырланған, ал белок биосинтезі цитоплазмада – рибосомада жүреді.
Ген дегеніміз – бір полипептидтік тізбекті ң синтезіне жауапты генетикалы қ а қ параттын бірлігі болып табылатын ДН Қ молекуласыны ң кесіндісі деп аталады.Тірі организмдер ө зіні ң құ рамына кіретін клеткаларды ң типіне байланысты эукариоттар ж ә не прокариоттар болып б ө лінеді. Эукариотты қ клеткаларда геномны ң ДН Қ -сы ядролы қ қ абы қ шамен қ оршал ғ ан, я ғ ни эукариотты қ клеткаларды ң ядросы бар, ал прокариоттарда айкын к ө рінетін ядро жо қ (грекше аудар ғ анда эу – «мен» ж ұ рна ғ ына с ә йкес (ядромен), про – «сыз» ж ұ рна ғ ын (ядросыз), ал кариос – ядро.Геном – жасушаны ң, а ғ заны ң тіршілігі ж ә не дамуы ү шін қ ажет барлы қ генетикалы қ а қ парат жазыл ғ ан ДН Қ молекулаларыны ң толы қ жиынты ғ ы болып табылады, я ғ ни жасушаны ң ядролы қ ж ә не цитоплазмалы қ ДН Қ - сыны ң барлы қ гендері мен ген аралы қ учаскелеріні ң жиынты ғ ы.
1978 жылы зерттеулерді ң н ә тижесінде Жакоб ж ә не Моно индукция ж ә не репрессия құ былыстарын я ғ ни гендер ж ұ мысыны ң іске қ осылуымен то қ татылу механизмін ұ сынды. Я ғ ни прокариот ж ә не эукариот гендеріні ң экспрессиясын реттелу механизмі. Гендер ө німіні ң синтезін ба қ ылау механизмдері жалпы атпен гендік реттелу деп аталады.Генні ң (немесе ДН Қ учаскелеріні ң ) ө німдері – транскрипция н ә тижесінде синтезделетін РН Қ т ү рлері: а қ паратты қ РН Қ (а-РН Қ ), рибосомалы қ РН Қ (р-РН Қ ), тасымалдаушы РН Қ (т-РН Қ ), кіші ядролы қ РН Қ (кя-РН Қ )-лар ж ә не та ғ ы бас қ алары жатады. А қ паратты қ РН Қ -да белок молекулаларыны ң биосинтезі жайлы а қ парат жазыл ғ ан болады. Белоктар (полипептидтер) құ рылымды қ белоктар, ферменттер мен реттеуші белоктар болып б ө лінеді. Құ рылымды қ белоктар жасушалар мен м ү шелерді ң құ рылысты қ негізін құ райды. Ферменттер а ғ зада ғ ы зат алмасуды қ амтамасыз етеді.
Прокариоттар мен эукариоттар гендері активтілігін реттеуші жүйелерінде бір-бірінен аздаған ғана айырмашылықтары болады, прокариоттар негізінде табиғатта емін-еркін тіршілік ететін бір жасушалы ағзалар. Олар коректік заттары бар қолайлы ортада үздіксіз бөлініп көбее алады. Қолайлы ортада олардың бөлініп көбеюі мен өсу жылдамдығын гендер активтілігінің реттеуші жүелері қамтамасыз етеді. Осыған ұқсас реттеуші жүйелер емін-еркін тіршілік ететін бір жасушалы эукариоттарға да тән.Тұқым қуалаушылықтың материалы – ДНҚ молекуласы, негізінен ядрода шоғырланған, ал белок биосинтезі цитоплазмада – рибосомада жүреді.