Марат Оспанов атындағы Батыс Қазақстан Мемлекеттік Медицина университеті Тыныс алу жүйесінің қызметі бұзылыстарында қолданатын фитотерапия Орындаған: Қабиева А.А Тобы: 313 «Б» Тексерген: Рамазанова А.А. Кафедра: Фармакология Факультет: Жалпы медицина

1.Кіріспе 2.Тыныс алу мүшелерінің ауруларындағы фитотерапия. 3.Қақырық түсіретін фитопрепараттар. 4.Бронхолитиктік әсері бар фитопрепараттар. 5.Қорытынды. 6.Пайдаланылған әдебиеттер.

Фитотерапия қазіргі кезде практикалық денсаулық сақтауда жиі қолданылуда. Бұл көптеген елдерге тән. Әр түрлі тарихи қалыптасқан кедергілерге қарамастан, фитотерапия уақыт өте келе аты шығып келе жатыр. Бұл жағдай өсімдік текті препараттардың синтетикалық заттарға қарағанда адам организміне жұмсағырақ әсер етуімен түсіндірілуі мүмкін. Емдік өсімдіктер өте сирек жағымсыз әсерлер (соның ішінде аллергиялық) туғызады. Ұқыпты түрде жиналған өсімдіктер жиынын керек жағдайда бірнеше жылдар бойы қабылдауға болады, ол әсіресе созылмалы аурулар кезінде өте маңызды. Науқастар ұзақ уақыт диетада болып, емдік шөптерді қабылдап жүрсе, онда авитаминоз болмайды, өйткені құрамында табиғи витаминдер кешені бар. Шөптерден жасалған тұнбалар зат алмасудың зиянды қалдықтарын шығарады, организмді тазартып, организмнің ішкі тұрақтылығын сақтауға көмектеседі. Көбінесе, олар холестерин мөлшерін тұрақтандырып, артериальдық қысымды қалпына келтіреді, ми мен жүрек бұлшық еттерінің қанмен қамтамасыз етілуін жақсартады, ішектердің микрофлорасын қалпына келтіріп, ұйқыны реттейді, жүйке жүйесін тыныштандырады, жұмысқа қабілеттілікті арттырып отырады.

Ж Ү РЕК Т Ә РІЗДЕС Ж Ө КЕ Әсері және қолданылуы : Жөке тұнбасы тер бөлінуін азайтатын,қызуды түсіретін,қабынуға қарсы,микробқа қарсы және бірқалыпты диуретиктік әсер етеді.Салкын тигенде,ангинада,балаларда невроз болғанда қолданылады. Дайындау тәсілі : 100 мл суға 5-10 граммнан, ересектерге 1/2стаканнан күніне 2-3рет, балаларға ¼-1/2 стаканнан күніне 2-3рет.

К Ә ДІМГІ ТА ҢҚ УРАЙ Оны ң жапыра ғ ы, б ұ та қ тары,жемістері қ олданылады. Әсері және қолданылуы: қ абыну ғ а қ арсы, қ ызу т ү сіретін ә сер береді. Жемістерінде ж ә не жапыра ғ ында аскорбин қ ыш қ ылы к ө п ж ә не оларды витамин ретінде қ олдану ғ а болады. Дайындау тәсілі: 200 мл су ғ а г, қ айнатпаны ересектерге ½ст.к ү ніне 2-3рет,балалар ғ а ¼ - 1/2ст.к ү ніне2-3рет

К Ә ДІМГІ АНИС Тұқымдары қолданылады. Әсері және қолданылуы : анистің тұқымдары қақырық түсіретін ж ә не ә лсіз антисептиктік ә сер етеді.Асқазан-ішек жолдарындағы секрецияны ж ә не емізетін аналардың лактациясын реттейді. Дайындау тәсілі : 200мл суға 2г,ересектерге 15мл-ден әр 2- 3сағ.сайын,балаларға 5-15мл.ден әр 2-3сағ. сайын

ҰЗЫН АҢДЫЗ Түбірін қолданады Әсері және қолданылуы: аңдыздың түбірі қақырық түсіретін,микробқа қарсы,зәр айдаушы,қабынуға қарсы әсерге ие. Тыныс жолдарының ауруларында: бронхит,пневмония Дайындау тәсілі: 200мл суға 5г,ересектерге тәулігіне 30мл- ден 4-5рет,балаларға 10-30мл- ден тәулігіне 4-5рет

Түбірін қолданады Әсері және қолданылуы : мияның түбірі кең спектрлі әсерге ие, қабынуға қарсы, аллергияға қарсы, спазмолитикалық, қабынуға қарсы әсерлері бар.Тыныс жолдарының ауруларында: бронхит, пневмония, туберкулезде қолданылады. Дайындау тәсілі : 200мл суға 5г, ересектер үшін 15мл-ден күніне 4 рет, балаларға 5-15мл-ден күніне 4 рет МИЯ

ӨСІМДІК АТАУЛАРЫ ҚОЛДАНЫЛУЫ ЛЕКАРСТВЕННЫЙ АЛТЕЙ БЕДРЕНЕЦ КАМНЕЛОМКА БАГУЛЬНИК БОЛОТНЫЙ ТЫНЫС ЖОЛДАРЫНЫҢ ҚАБЫНУЫ,ЖЕДЕЛ ГАСТРИТ,ЭНТЕРОКОЛИТ ЖҰТҚЫНШАҚТЫҢ ЖӘНЕ ТЫНЫС ЖОЛДАРЫНЫҢ ҚАБЫНУ АУРУЛАРЫ,ІСІКТЕР ЖЕДЕЛ ЖӘНЕ СОЗЫЛМАЛЫ БРОНХИТ,БРОНХ ДЕМІКПЕСІН ЖӘНЕ ӨКПЕ ҚАБЫНУЫН КОМПЛЕКСТІ ЕМДЕУ ЖӨТЕЛМЕН СИПАТТАЛАТЫН ЖОҒАРЫ ТЫНЫС ЖОЛДАРЫНЫҢ ҚАБЫНУЫ, АНГИНА, ФУРУНКУЛ, ГЕМОРРОЙ БУЗИНА ЧЕРНЫЙ

БУКВИЦА ЛЕКАРСТВЕННАЯӨКПЕ ЖӘНЕ БРОНХТЫҢ ҚАБЫНУЫ, ГАЙМОРИТ ГРАВИЛАТ ГОРОДСКОЙҚАҚЫРЫҚ ТҮСУІ ҚИЫНДАЙТЫН ЖОҒАРЫ ТЫНЫС ЖОЛДРЫНЫҢ ҚАБЫНУЫНДА,РАХИТ,ТЕРІ АУРУЛАРЫ ДУБ ОБЫКНОВЕННЫЙЖОҒАРЫ ТЫНЫС ЖОЛДАРЫНЫҢ ҚАБЫНУЫ,СТОМАТИТ ДУШИЦА ОБЫКНОВЕННАЯБРОНХИТ,ГИПЕРТОНИЯЛЫҚ АУРУ,ДИАТЕЗ ӨСІМДІК АТАУЛАРЫ ҚОЛДАНЫЛУЫ

Қақырық түсіретін фитопрепараттар қатарына – абомин, адаптол, адгелон, актовегин, алором, арбидол, баларпан, бронхикум, бронхомунал, доктор мом және т.б.

Бронхикум® С (белсенді заты: тимьян) Фармакодинамикасы: қақырық түсіретін, микробқа қарсы, қабынуға қарсы және бронхоспазмолитикалық әсер ететін фитопрепарат. Қақырықтың жұмсаруына және тезірек сыртқа шығуына әсер етеді. Қолдануға болмайды: жүктілерге, емшекпен емізетіндерге, бауыр мен бүйрек қызметтері бұзылыстарында. Емдік мөлшері: сироп түрінде тамақтан соң ішке қолданылады. Ересектер мен жасөспірімдерге – 2 шай қасық сироптан (10 мл) күніне 3 рет; 6дан 12жасқа дейінгі балаларға – 1 шай қасықтан (5мл) күніне 3 рет; 2 жастан 6 жасқа дейінгі балаларға - 1 шай қасықтан (5мл) күніне 2 рет; 1 жастан 2 жасқа дейінгі балаларға - ½ шай қасықтан (2,5 мл) күніне 2 рет. Бронхикум® С пастилкалар формасында ересектер мен 12 жастан жоғары балаларға 1-2 пастилкадан күніне 3 реттен; 6 жастан 12 жасқа дейінгі балаларға – 1 пастилкадан күніне 3 реттен.

Бронхолитиктік әсері бар фитопрепараттарға - тербуталин, сальбутамол, фенотерол, теофиллин, эуфиллин, аминофиллин ж ә не т.б. жатады. Сальбутамол (2-трет-Бутиламино-1-(4-окси- 3-оксиметил-фенил)-этанол)

Бронхолитиктік әсері бар фитопрепараттар Бронхолитиктер тобына β² адренорецепторларды ынталандыратын заттар зор қызығушылық туындатады. Қазіргі кезде бронхоспазмда негізінен β² адренорецепторларды ынталандыратын заттар сальбутамол,фенотерол қолданылады. Олар таңдамасыз әсер ететін β² адреномиметиктерге қарағанда тахикардияны едәуір дәрежеде шақырады. Оларды әдетте ингаляциялық жолмен қабылдайды. β² адреномиметиктер жылдам әсер ететін бронходилататор болып табылады. Сонымен қатар олар қақырық бөлінуіне ықпал етеді. Соңғы жылдары ұзақ әсер ететін β² адреномиметиктер сальметерол, формотерол және т.б алынған. Мысалы, сальметеролмен ингаляциядан кейін бронхты кеңейтетін әсері 12 сағ жуық сақталады, ал сальбутамол үшін 4-6 сағ шектеледі. Бронхиалды демікпені емдеу үшін құрамына сальмтерол және жергілікті әсер ететін глюкокортикоид флутиказон пропионаты кіретін препарат ұсынылған.

β² адреномиметиктер тремор, тахикардия, мазасызды қ, аритмия ж ә не бас қ а жанама ә серлер ша қ ырады. Орципреналин сульфаты бронхты ң адренорецепторларына біршама ай қ ындау тропты ә сері бар β² адреномиметиктер,бронхолитикалы қ тиімділігі изадринге ұ ксас, біра қ ұ за ғ ыра қ. Орципреналинді парентеральді, ішке ж ә не аэрозоль т ү рінде ингаляциялы қ жолмен енгізеді. Бронхолитик ретінде симпатомиметик эфедрин қ олданылады. Белсенділігі жа ғ ынан адреналиннен т ө мен, біра қ ұ за ғ ыра қ ә сер етеді. Ә детте алдын алу ү шін қ олданылады. Жанама ә серлерінен адреналин ү шін к ө рсетілгеннен бас қ а ОЖЖ ні ң қ озуы бай қ алады. Егер ол ед ә уір ай қ ын д ә режеде бай қ алса, оны тыныштандыратын немесе ұ йы қ тат қ ыш заттарды қ олданып азайту ғ а болады. Эфедринге д ә ріге т ә уелділік дамитынын ескерген ж ө н

Дәрілерді дайындау үшін шикізат ретінде пайдаланылатын дәрілік өсімдіктер бөлек іріктеледі. Дәріні, көбінесе, жабайы өсімдіктерден алады. Көптеген өсімдіктердің емдік қасиеттері бар. Оларды дәрілік өсімдіктер дейді. Осы заманғы кейбір ең таңдаулы дәрілер жабайы шөптерден жасалған. Қорытынды

Д.А.Харкевич ФАРМОКОЛОГИЯ Алматы, 2004 жыл Пайдаланылған әдебиеттер: