TNG QUAN V MÔN HC PHÂN TÍCH CHI TIÊU CÔNG Chương 1

MC TIÊU CA MÔN HC III Kin thc và khung kh phân tích chi tiêu công trong mt s lĩnh vc c th I. Lý thuyt v hiu qu chi tiêu công; II. Kin thc và khung kh phân tích chi tiêu công vĩ mô

KHÁI QUÁT NI DUNG MÔN HC Môn Phân tích Chi tiêu Công trang b cho ngưi hc các kin thc căn bn đ đánh giá tính kinh t ca các hot đng chi tiêu công vi tư cách là chc năng quan trng ca nhà nưc nhm sa cha các tht bi th trưng, ci thin hiu qu ca nn kinh t và thc hin các mc tiêu công cng khác trên quan đim con ngưi làm nhân t trung tâm. Môn hc trin khai các nguyên lý v chi tiêu công đã bưc đu gii thiu môn kinh t công cng, tip tc đi sâu phân tích tác đng vĩ mô ca chi tiêu công nói chung thông qua nh hưng v: quy mô chi tiêu công, thu, n công và lm phát. Môn hc cũng đi sâu phân tích hiu qu kinh t - xã hi trong các chương trình chi tiêu công cơ bn như: kt cu h tng, giáo dc, y t, tr cp và chính sách xã hi.

NI DUNG CHƯƠNG 1 III PHƯƠNG PHÁP LUN TRONG PHÂN TÍCH CHI TIÊU CÔNG I. CHI TIÊU CÔNG VÀ QUY TRÌNH NGÂN SÁCH II. NHNG VN Đ CƠ BN TRONG CHI TIÊU CÔNG

I. CHI TIÊU CÔNG VÀ QUY TRÌNH NGÂN SÁCH I.1. Chính ph trong nn kinh t th trưng Khi nào xut hin Chính ph? Chính ph là gì? Vai trò ca Chính ph trong nn kinh t th trưng Chc năng ca Chính ph I.2 Ngân sách nhà nưc và quy trình NSNN Khái nim H thng NSNN Quy trình NSNN

I.1 Chính ph trong nn kinh t th trưng 1. Khái nim và đc đim ca Chính ph * Khái nim: Chính ph là mt t chc đưc thit lp đ thc thi nhng quyn lc nht đnh, điu tit hành vi ca các cá nhân sng trong xã hi nhm phc v cho li ích chung ca xã hi đó và tài tr cho vic cung cp nhng hàng hoá, dch v thit yu mà xã hi đó có nhu cu. * Đc đim: -Chính ph đưc thành lp thông qua bu c -Chính ph đưc giao mt s quyn hn nht đnh có tính cưng ch hoc bt buc mà các t chc tư nhân không có

I.1 Chính ph trong nn kinh t th trưng 2. Quan đim ca các nhà kinh t hc v vai trò ca Chính ph * Trưng phái trng thương: Nhà nưc có vai trò kinh t, điu tit hot đng kinh t ca mt quc gia. + Nhà nưc thông qua cơ ch thu sut đ điu tit hot đng xut nhp khu + Nhà nưc thông qua cơ ch pháp lut đ ngăn chn s tht thoát vàng bc ra nưc ngoài. + Nhà nưc khuyn khích nhng ngưi th lành ngh t nưc ngoài nhp cư vào trong nưc và tìm cách ngăn cm nhng ngưi th lành ngh trong nưc xut cư ra nưc ngoài. + Nhà nưc khuyn khích thành lp các công ty đc quyn xut nhp khu hàng hóa. + Nhà nưc khuyn khích c đc quyn v lĩnh vc vn chuyn hàng hóa xut nhp khu. + Nhà nưc khuyn khích tìm kim nhng vùng đt mi nưc ngoài

I.1 Chính ph trong nn kinh t th trưng 2. Quan đim ca các nhà kinh t hc v vai trò ca Chính ph * Trưng phái trng nông: + Nhà nưc không can thip vào nn kinh t mà đ nn kinh t t hot đng. Nhà nưc ch có vai trò ti thiu như: qun lí, quc phòng.. + Đưa ra ý nim v trt t t nhiên ng ý ch dưi nhng điu kin t nhiên con ngưi mi đưc tha mãn và ti đa hóa hnh phúc ca mình thì có th gii quyt ht các vn đ kinh t.

I.1 Chính ph trong nn kinh t th trưng 2. Quan đim ca các nhà kinh t hc v vai trò ca Chính ph * Trưng phái kinh t hc C đin: Adam Smith (1776) + Theo Adam Smith, con ngưi luôn luôn chu s chi phi ca 2 trt t đó là: Trt t t nhiên và trt t kinh t. Hai trt t này đưc điu hành bi bàn tay vô hình ca đc chúa tri, vì th nhà nưc không cn can thip vào. + Cho rng nn kinh t luôn luôn đt đn trng thái toàn dng, mi yu t tài nguyên đu đưc s dng. H tin rng nn kinh t t điu chnh đn trng thái toàn dng không cn s can thip ca nhà nưc.

I.1 Chính ph trong nn kinh t th trưng 2. Quan đim ca các nhà kinh t hc v vai trò ca Chính ph * Hc thuyt Marx Lênin -Chính ph làm thay th trưng bng vic t quyt đnh sn xut cái gì? và t phân phi cho ngưi dân * Trưng phái Keynes: + Keynes bác b quan đim ca trưng phái c đin cho rng th trưng có kh năng t cân bng và điu chnh + Keynes ch trương Chính ph có vai trò rt quan trng trong vic tăng trưng kinh t thông qua chi tiêu công và ngân sách. Chi tiêu ca Chính ph làm tăng tng cu * * Mt s lý thuyt hin đi - Kinh t hn hp: kt hp gia nhà nưc và th trưng

I.1 Chính ph trong nn kinh t th trưng 3. Chính ph trong vòng tun hoàn kinh t * Chính ph trong nn kinh t đóng CÁC H GIA ĐÌNH CÁC HÃNG CHÍNH PH Th trưng vn Th trưng yu t sn xut Th trưng hàng hoá

I.1 Chính ph trong nn kinh t th trưng C: là chi tiêu tiêu dùng ca khu vc tư nhân bên ngoài Sp: là tit kim ca khu vc tư nhân I : đu tư gp ca nn kinh t T : ngun thu chính ph t thu G : chi tiêu tiêu dùng ca chính ph X : xut khu ca nn kinh t M : nhp khu ca nn kinh t NFA: đu tư ròng nưc ngoài (bao gm đu tư trc tip, đu tư gián tip và tín dng) NIA: thu nhp yu t ròng bên ngoài FR : thay đi trong d tr ngoi t * Chính ph trong nn kinh t m GDP = C+I+G+X-M GNP = C+I+G+X-M+NIA

I.1 Chính ph trong nn kinh t th trưng 4. Cơ s khách quan cho vic can thip ca Chính ph vào nn kinh t Tht bi th trưng - cơ s đ Chính ph can thip vào nn kinh t + Th trưng chưa đt hiu qu Pareto + Đc quyn th trưng + Ngoi ng. + Hàng hoá công cng + Thông tin không hoàn ho. + Bt n đnh kinh t Nhng cơ s khác cho s can thip ca Chính ph vào nn kinh t + Phân phi li thu nhp và cơ hi kinh t cho mi ngưi + Hàng hoá khuyn dng

I.1 Chính ph trong nn kinh t th trưng 5. Chc năng ca Chính ph - Phân b ngun lc - Phân phi li thu nhp - n đnh kinh t vĩ mô - Đi din cho quc gia trên trưng quc t 6. Nhng tht bi ca Chính ph khi can thip -Thiu thông tin -Thiu kh năng kim soát phn ng ca cá nhân -Thiu kh năng kim soát b máy hành chính quan liêu -Hn ch do các quá trình chính tr gây ra

I.2 NSNN và quy trình NSNN 1. Khái nim NSNN NSNN là toàn b các khon thu chi ca Nhà nưc trong d toán đã đưc cơ quan nhà nưc có thm quyn quyt đnh và đưc thc hin trong mt năm đ đm bo thc hin các chc năng và nhim v ca nhà nưc. Ngân sách nhà nưc là tài liu phn ánh các khon thu-chi bng tin ca nhà nưc

I.2 NSNN và quy trình NSNN 2. Vai trò NSNN -Ngân sách nhà nưc - công c huy đng ngun tài chính đ đm bo các nhu cu chi tiêu ca nhà nưc. -Ngân sách nhà nưc - công c điu tit vĩ mô nn kinh t - xã hi ca nhà nưc. + V mt kinh t: + V mt xã hi + V mt th trung

I.2 NSNN và quy trình NSNN 2. Đc đim ca NSNN - Th nht: To lp và s dng NSNN gn lin quyn lc vi vic thc hin các chc năng ca NN - Th hai: NSNN luôn gn cht vi NN cha đng li ích chung và công, hot đng thu chi NSNN là th hin các mt KT-XH ca NN - Th ba: Cũng như các qu tin t khác NSNN cũng có đc đim riêng ca mt qu tin t, nó tp chung ln nht ca NN là ngun tài chính nên NSNN là giá tr thng dư ca xã hi do đó nó mang đc đim khác bit. - Th tư: Hot đng thu cho ca NSNN đưc th hin theo nguyên tc không hoàn li trc tip đi vi ngưi có thu nhp cao nhm mc đích rút ngn khon thi gian gia ngưi giàu và nghèo đ công bng xã hi,

I.2 NSNN và quy trình NSNN 3. H thng t chc NSNN gm 4 cp: NS trung ương NS tnh, thành ph trc thuc trung ương NS huyn, thành ph trc thuc tnh NS xã, phưng

3. T chc h thng NSNN H thng NSNN Ngân sách trung ương Ngân sách đa phương Ngân sách cp tnh Ngân sách cp TP, huyn Ngân sách xã, phưng I.2 NSNN và quy trình NSNN

Phân cp ngân sách: Là các quy đnh pháp lut xác đnh quyn hn, nhim v ca các cp chính quyn nhà nưc trong vic qun lý, điu hành hot đng ca NSNN. Thc cht là gii quyt mi quan h gia chính quyn trung ương và chính quyn đa phương trong toàn b hot đng thu chi ca NSNN 3. T chc h thng NSNN I.2 NSNN và quy trình NSNN

Phân cp ngân sách bao gm: Phân cp v quyn lc ban hành các chính sách, ch đ, tiêu chun đnh mc tài chính Phân cp v vt cht (xác đnh mc thu, chi) Phân cp v chu trình ngân sách Trong nhng ni dung này, phân cp v vt cht là khó khăn và phc tp nht. 3. T chc h thng NSNN I.2 NSNN và quy trình NSNN

Phân cp thu ngân sách TWvà NS đa phương: Ngun thu đưc phân b hoàn toàn cho NSTW: vd: thu XNK, thu & thu khác t ngành du khí.. Ngun thu đưc phân b hoàn toàn cho NSĐP: vd: thu nhà đt, thu tài nguyên, phí, l phí… Ngun thu đưc phân chia theo t l phn trăm gia NSTW và NS đa phương, vd: thu VAT, thu TTĐB, l phí xăng du… 3. T chc h thng NSNN I.2 NSNN và quy trình NSNN

Phân cp chi ngân sách: Trên nguyên tc, chính quyn đa phương có trách nhim đi vi nhng dch v mà vùng hưng li nm trong biên gii đa lý ca h. Chính quyn trung ương ph trách các chương trình, d án và dch v quc gia và liên tnh mang li li ích cho ngưi dân nhiu tnh. Ví d: trong lĩnh vc giáo dc 3. T chc h thng NSNN I.2 NSNN và quy trình NSNN

Năm ngân sách là thi gian mà d toán ngân sách đã đưc phê duyt có hiu lc thc hin. Quy trình ngân sách là toàn b quá trình t khi hinh thành d toán cho ti khi quyt toán xong ngân sách. (Lp d toán -> chp hành t toán -> Quyt toán) Quy trình ngân sách đưc tính t khi cơ quan nhà nưc có thm quyn thc hin vic hưng dn lp d toán NSNN cho đn khi báo cáo quyt toán NSNN đưc Quc hi phê chun Năm NS – Chu trình ngân sách I.2 NSNN và quy trình NSNN

Lp d toán NSNN là quá trình xây dng và quyt đnh d toán thu chi ngân sách ca Nhà nưc trong thi hn 1 năm * Ý nghĩa lp d toán -Là khâu quan trng nht ca chu trình -Đánh giá đưc tng th kinh t xã hi * Căn c lp d toán (ch trương phương hưng, k hoch chính ph, kt qu phân tích, ch đ tiêu chun) 25 Son lp ngân sách (Lp d toán ngân sách) I.2 NSNN và quy trình NSNN

Phương pháp lp -T trên xung - T cơ s lên Trình t (1) Xây dng mt khuôn kh kinh t vĩ mô; (2) Son tho thông tư hay thông báo v ngân sách, trong đó quy đnh rõ các mc trn chi tiêu cho tng ngành và hưng dn vic son lp ngân sách ca ngành; (3) Các b, ngành và đa phương d tho ngân sách da trên văn bn hưng dn đó; (4) Đàm phán ngân sách gia các b, ngành và đa phương vi B Tài chính; (5) Chính ph và các cơ quan chc năng trung ương hoàn tt ln cui d tho ngân sách và trình Quc hi; (6) Quc hi thông qua ngân sách hàng năm. 26 Phương pháp và Trình t Son lp ngân sách (Lp d toán ngân sách) I.2 NSNN và quy trình NSNN

* Chp hành ngân sách là vic thc hin các quyt đnh phân b ngân sách đã đưc phê chun. Nguyên tc thc hin: - Ngân qu phi đưc gii ngân kp thi, đúng lúc - Vic thc hin ngân sách và k hoch tin mt phi đưc xây dng t trưc, căn c theo d toán ngân sách và nhng cam kt hin có, tránh trưng hp thiu tin mt dn đn vic cp ngân sách lúc thì nh git, lúc thì cp tp. - Vic điu chnh ngân sách phi đưc giám sát cht ch ht sc hn ch. - Vic hoán chuyn gia các mc chi phi có lý do chính đáng và không đưc làm thay đi mc tiêu ưu tiên ca Chính ph. Nguyên tc hoán chuyn phi đưc xây dng sao cho va đo bo tính linh hot trong qun lý va kim soát đưc các mc chi chính. - Khuyn khích tăng cưng kim soát ni b đi vi vic thc hin ngân sách đ tránh s can thip quá sâu ca các cơ quan trung ương trong vic qun lý ngân sách. Tuy nhiên, nu như vy thì phi có mt h thng giám sát và kim toán rt hu hiu. - Có th cho phép chuyn phn ngân sách chưa dùng ht sang năm sau, ít nht là đi vi chi đu tư, nhưng phi có s giám sát cht ch. 27 Chp hành NSNN I.2 NSNN và quy trình NSNN

* Quyt toán NSNN là vic tng kt, đánh giá vic thc hin ngân sách và chính sách tài chính ngân sách ca quc gia cũng như xem xét trách nhim pháp lý ca các cơ quan nhà nưc khi s dng ngun lc tài chính quc gia đ thc hin các chc năng nhim v ca nhà nưc trong mt thi gian nht đnh, đưc cơ quan có thm quyn phê chun. - Th nht, quyt toán NSNN phi gii quyt đưc vn đ v s liu ngân sách. - Th hai, quyt toán NSNN phi th hin đưc tính tuân th trong vic thu, chi ngân sách - Th ba, quyt toán NSNN phi báo cáo đưc tính hiu lc, hiu qu ca các khon thu, chi ngân sách - Th tư, quyt toán NSNN đưc xác đnh trong mt khong thi gian nht đnh, thưng là mt năm (12 tháng - Th năm, quyt toán NSNN phi trình cơ quan nhà nưc có thm quyn phê chun 28 Quyt toán NSNN I.2 NSNN và quy trình NSNN

II. NHNG VN Đ CƠ BN TRONG CHI TIÊU CÔNG II.1. Khái nim và đc đim chi tiêu công S xut hin ca Nhà nưc (Chính ph) s ra đi ca chi tiêu công Chi tiêu công c đin: phc v hot đng quân s, chính tr...,đng ngoài các hot đng kinh t. Chi tiêu công hin đi: Nhà nưc bt đu can thip vào các hot đng kinh t - xã hi. Ngày nay, chi tiêu công phn ánh s can thip sâu sc ca Nhà nưc vào nn kinh t.

II. NHNG VN Đ CƠ BN TRONG CHI TIÊU CÔNG Khái nim chi tiêu công -Chi tiêu công theo nghĩa hp: là các khon chi phí ca Chính trong vic cung cp hàng hoá và dch v thông qua ngân sách công cng, tc là khi lưng tin mà Chính ph chi ra t ngân sách đ đáp ng các khon chi tiêu này -Chi tiêu công theo nghĩa rng: chi tiêu công cng là tng hp các khon chi ca chính quyn trung ương, chính quyn đa phương, các doanh nghip Nhà nưc và ca toàn dân khi cùng trang tri kinh phí cho các hot đng do Chính ph qun lý.

II. NHNG VN Đ CƠ BN TRONG CHI TIÊU CÔNG Đc đim chi tiêu công Đc đim ni bt ca chi tiêu công là nhm phc v cho li ích chung ca cng đng dân cư các vùng hay phm vi quc gia. Chi tiêu công luôn gn lin vi các b máy Nhà nưc và nhng nhim v kinh t, chính tr, xã hi mà Nhà nưc thc hin ( gn vi quyn lc chính tr ca Nhà nưc) Các khon chi tiêu công hoàn toàn mang tính công cng (phc v li ích ca cng đng) Các khon chi tiêu công mang tính không hoàn tr hay hoàn tr không trc tip và th hin ch không phi mi khon thu vi mc đ và s lưng ca nhng đa ch c th đu đưc hoàn li dưi hình thc các khon chi tiêu công.

II.2 Phân loi chi tiêu công Phân loi theo tính cht -Chi tiêu hoàn toàn mang tính cht công cng -Chi chuyn nhưng Phân loi theo chc năng -Chi cho các dch v nói chung ca Chính ph (hay chi hành chính). -Chi cho các dch v kinh t -Chi cho các dch v cng đng và xã hi -Chi khác. Phân loi theo mc đích chi tiêu -Chi thưng xuyên -Chi đu tư II. NHNG VN Đ CƠ BN TRONG CHI TIÊU CÔNG

II.3 Vai trò ca chi tiêu công -Mc tiêu phân b ngun lc -Mc tiêu phân phi li thu nhp -Mc tiêu n đnh hoá nn kinh t II. NHNG VN Đ CƠ BN TRONG CHI TIÊU CÔNG

II.4 Các nhân t nh hưng ti chi tiêu công S phát trin v vai trò ca Chính ph trong nn kinh t th trưng hin đi. S phát trin ca lc lưng sn xut. Mô hình t chc b máy Nhà nưc và nhng nhim v kinh t - xã hi mà Nhà nưc phi đm nhn trong tng thi k. Các nhân t khác. 34 II. NHNG VN Đ CƠ BN TRONG CHI TIÊU CÔNG

II.5 Các lý thuyt tăng trưng chi tiêu công cng -Các lý thuyt c đin v tăng trưng ca chi tiêu: lý thuyt v s m rng Nhà nưc ca Wagner và hiu ng th ch ca Peacock và Wiseman. + S m rng không ngng vai trò ca Nhà nưc: khi xã hi ngày càng công nghip hoá thì h thng các mi quan h xã hi, thương mi, pháp lý trong nn kinh t đó càng tr nên phc tp -> tăng chi tiêu + Hiu ng th ch và vic chi tiêu trong các tình hung có bt kh n đnh xã hi (Peacock và Wiseman (1967 ) 35 II. NHNG VN Đ CƠ BN TRONG CHI TIÊU CÔNG

II.5 Các lý thuyt tăng trưng chi tiêu công cng -Các lý thuyt phía cu v tăng trưng chi tiêu công cng + Thu nhp bình quân đu ngưi tăng. + Thay đi công ngh + Thay đi dân s + Quá trình đô th hoá 36 II. NHNG VN Đ CƠ BN TRONG CHI TIÊU CÔNG

II.5 Các lý thuyt tăng trưng chi tiêu công cng -Các lý thuyt phía cung v tăng trưng chi tiêu công cng + Chi phí tương đi đ cung cp dch v công cng tăng dn. + S la chn ca các c tri + Hành vi ca viên chc Nhà nưc 37 II. NHNG VN Đ CƠ BN TRONG CHI TIÊU CÔNG

II.6 S cn thit ca vic phân tích chi tiêu công Khái niêm: Phân tích (đánh giá) chi tiêu công (PTCTC) là vic đánh giá công tác hoch đnh chính sách ngân sách và xây dng th ch. Phân tích chi tiêu công là mt công c ch yu trong phân tích các vn đ ca khu vc công cng và tác đng ca các khon chi tiêu công cng đn các đi tưng khác nhau trong xã hi. 38 II. NHNG VN Đ CƠ BN TRONG CHI TIÊU CÔNG

II.6 S cn thit ca vic phân tích chi tiêu công Nguyên nhân: + Th nht, ch thông qua PTCTC chúng ta mi có th bit đưc s can thip ca Chính ph bng các chương trình chi tiêu có cơ s lp lun vng chc hay không. + Th hai, PTCTC s giúp nâng cao năng lc ca Chính ph trong vic s dng hiu qu và hiu lc các ngun công qu đ thúc đy nhanh hơn na vic đt đưc các mc tiêu phát trin ca mình thông qua phân tích chi tiêu công + Th ba, qua nhng phát hin ca PTCTC, chúng ta có th tăng cưng hiu qu s dng ngun lc, mà điu này s có li cho phúc li nhân dân nói chung và ngưi nghèo nói riêng. + Th tư, mt quy trình PTCTC thc hin tt s thu hút đưc s tham gia ca đông đo các bên liên quan và các tng lp dân cư. Như vy, PTCTC thc s tr thành công c đ thc hin các tiêu chun ca qun lý chi tiêu công cng, đc bit là thu hút s tham gia ca xã hi. 39 II. NHNG VN Đ CƠ BN TRONG CHI TIÊU CÔNG

II.7 Ni dung phân tích chi tiêu công tng th Xác đnh và thc hin chin lưc phân tích chi tiêu công cng + Chúng ta bit gì v vic thc hin ngân sách nhà nưc? + Kh năng đánh giá đc lp ca bên ngoài như th nào? Đánh giá ngân sách nhà nưc + K lut tài khoá tng th + Xác đnh các ưu tiên chin lưc + Xác đnh hiu qu chi phí Cng c quy trình ngân sách: đánh giá quy trình ngân sách giúp làm rõ đim mnh và đim yu ca quy trình này, t đó đ xut nhng ci cách hoc tr giúp cn 40 II. NHNG VN Đ CƠ BN TRONG CHI TIÊU CÔNG

II.8 Ni dung phân tích chi tiêu công cp ngành -Nhng din bin kinh t vĩ mô gn đây. Đánh giá này nhm xác đnh li bi cnh kinh t vĩ mô ca ni dung đánh giá. -Quy mô ngành đưc đánh giá trong nn kinh t -Phân tích tình hình kinh t xã hi ngành đưc đánh giá -La chn mc đ và phm vi phân tích chi tiêu thích hp -Đánh giá cơ cu chi tiêu -Các ngun lc trong và ngoài nưc đưc huy đng vào ngành -Các vn đ bao trùm khác: tính minh bch, bn vng tài chính… 41 II. NHNG VN Đ CƠ BN TRONG CHI TIÊU CÔNG

III.1 Phương pháp phân tích chi tiêu công Phương pháp phân tích thc chng Phân tích thc chng là mt phương pháp phân tích khoa hc nhm tìm ra mi quan h nhân qu gia các bin s kinh t. Phương pháp này mang tính khách quan, ngưi phân tích không áp đt trưc quan đim ca mình v cái gì là tt hoc xu, hoc cái gì cn phi làm. Nó ch đơn thun là to ra nhng gi thuyt dưi dng "nu... thì....", mà nhng gi thuyt đó có th kim chng đưc bng thc t. 42 III. PHƯƠNG PHÁP LUN TRONG PHÂN TÍCH CHI TIÊU CÔNG

III.1 Phương pháp phân tích chi tiêu công Phương pháp phân tích chun tc Phân tích chun tc là phương pháp phân tích da trên nhng quy đnh ch quan cơ bn v điu gì đáng có hoc cn làm đ đt đưc nhng kt qu mong mun. Ngưi phân tích chun tc s da trên các tiêu chun, giá tr cho trưc đ lp lun xem có nhng chính sách nào tt nht có th đt các tiêu chun đó. Như vy, sn phm ca phân tích chun tc s là kin ngh v nhng chính sách hay gii pháp cn thc hin. Vì da trên nhng chun mc ch quan nên phân tích chun tc không có tính khách quan như phân tích thc chng. Mi cá nhân da trên nhng chun mc khác nhau có th đưa ra nhng nhn đnh chun tc không ging nhau, thm chí trái ngưc nhau. 43 III. PHƯƠNG PHÁP LUN TRONG PHÂN TÍCH CHI TIÊU CÔNG

III.2 Nhng khó khăn khi phân tích chính sách ca Chính ph -Không tìm thy toàn b hu qu chính sách ca Chính ph -Nhng đim khác nhau v hành vi ca nn kinh t -Nhng bt đng v giá tr 44 III. PHƯƠNG PHÁP LUN TRONG PHÂN TÍCH CHI TIÊU CÔNG

Quan đim v vai trò ca Chính ph trong nn kinh t th trưng đã thay đi rt nhiu qua thi gian. Có nhng lúc ngưi ta nhn mnh vai trò ca th trưng hoc ca Chính ph trong vic vn hành nn kinh t. Nhưng cho đn nay, v cơ bn các nưc đu chp nhn mô hình hn hp, có s đan xen ca th trưng và Chính ph. Các t chc thuc Chính ph khác các t chc tư nhân ít nht hai đim: ngưi lãnh đo đưc phát sinh trc tip hoc gián tip t quá trình bu c và Chính ph có quyn cưng ch. Có hai cơ s chính đ lun gii cho s can thip ca Chính ph vào nn kinh t. Th nht là các dng tht bi ca th trưng, tc là các trưng hp mà th trưng tư nhân không tn ti hoc không th đưa ra kt cc như xã hi mong mun. Nhng dng tht bi chính ca th trưng là đc quyn, ngoi ng, hàng hoá công cng, thông tin không đy đ và mt n đnh. Cơ s th hai cho s can thip ca Chính ph là công bng xã hi và hàng hoá khuyn dng. Trong nn kinh t th trưng, Chính ph có bn chc năng chính là phân b ngun lc, phân phi thu nhp, n đnh kinh t và đi din cho quc gia trên trưng quc t. Không ch s can thip nào ca Chính ph cũng có hiu qu, vì Chính ph cũng có nhng tht bi hay hn ch ca mình. Đó là thiu, thiu kh năng kim soát phn ng ca tư nhân, thiu kh năng kim soát b máy hành chính quan liêu và hn ch do quá trình chính tr gây ra. 45 TÓM TT CHƯƠNG 1

Vai trò ca Chính ph đã thay đi qua thi gian, bt đu t mt khu vc công cng rng ln vi s can thip sâu ca Chính ph vào quá trình phát trin ca nhng năm đn vic thu hp khu vc công cng và t do háo th trưng trong nhng năm 80 và cho đn nhng năm 90, các hc gi ngày càng nht trí v s cn thit phi có mt s phi hp hiu qu gia khu vc công cng và khu vc tư nhân đ phát trin kinh t và xoá đói gim nghèo. Môn Phân tích chi tiêu công ch yu tìm hiu v hot đng mà khu vc công cng tham gia, d đoán hiu qu ca chính sách và đánh giá các phương án chính sách khác nhau. Hai phương pháp phân tích thưng dùng là phân tích thc chng và phân tích chun tc. Phân tích thc chng nghiên cu v mi quan h nhân qu gia các bin s kinh t, vì vy mang tính khách quan. Còn phân tích chun tc tìm hiu nhng kt cc đáng có đi vi xã hi và nhng cách thc tt nht đ đt kt cc đó. Phân tích chun tc bao hàm s đánh giá ch quan v các giá tr, chun mc đánh giá. Phân tích kinh t thưng gây tranh cãi do nhng bt đng vì không thy ht hiu qu chính sách; bt đng v bn cht ca nn kinh t và v nhng giá tr cũng như mc tiêu phê chun 46 TÓM TT CHƯƠNG 1

HT CHƯƠNG 1!