HASTA GÜVENLİĞİ HASTANE ENFEKSİYONLARI Hazırlayan Dilek CİNGİL 1

Hasta, sağlık bakımı alan kişi olarak; Sağlık bakımı ise, sağlığın düzeltilmesi, korunması, sürdürülmesi ve iyileştirilmesi için bireyler ve toplum tarafından alınan hizmetler olarak tanımlanmıştır. Güvenlik, tehlikeden uzak olma halidir. Tehlike ise, riske götürebilecek ya da riski artırabilecek hareket, etmen ya da koşuldur. 2

Hasta güvenliği, sağlık bakımı ile ilişkili olarak hastanın gereksiz zarar veya olası zarar görme durumundan uzak olması şeklinde tanımlanmıştır. Olay (hasta güvenliği olayı), hastanın zarar görmesine sebep olan veya zarar görmesi şeklinde sonuçlanan durumdur. 3

Hata, yanlış bir plan yapılması veya planlanmış bir eylemin yanlış yürütülmesidir. İhlal etme, bir işlemin sürecinden, standardından veya kurallarından kasıtlı olarak sapmadır. Hata ve ihlallerin her ikisi de gerçekte olay meydana gelmese de riski artıran durumlardır. 4

Risk, bir olayın meydana gelebilme ihtimalidir. Ters olay (advers event), hastada bir zararın meydana gelmesini doğuran olaydır. Zarar, vücudun işlevinin ya da yapısının bozulması veya bundan dolayı sağlığa zararlı bir etkinin olmasıdır. Zarar, hastalık, yaralanma, acı, sakatlık ve ölüm hallerini içerir ve fiziksel, sosyal veya psikolojik olabilir. Kılpayı (near-miss), çok yakın olduğu halde zarara sebep olmayan olaydır (WHO 2007c). 5

Institute of Medicine (IOM) 21inci yüzyıl için sağlık sisteminde iyileştirilmesi amaçlanan konuları şu şekilde sıralamıştır; 1. Güvenli bir sağlık hizmeti (hasta güvenliği): Hastalara yardım ederken zarar vermekten kaçınma, 2. Etkili bir sağlık hizmeti: Bilimsel bilgiler ve kanıta dayalı tıp uygulamalarına dayalı hizmet sunumu, sağlık hizmetinin az veya gereksiz kullanımının önlenmesi, 3. Hasta-odaklı sağlık hizmeti: Hastanın ihtiyaç, değer yargıları ve tercihleri doğrultusunda ve klinik karar verme mekanizmalarına ortak edilerek sunulan bir sağlık hizmeti, 6

4. Zamanında verilen sağlık hizmeti: Beklemelerin sağlığa zarar vermesinin önlendiği bir sistem (sağlığa ulaşılabilirlik), 5. Verimli sunulan sağlık hizmeti: İsrafın önlendiği, maliyet etkin bir sağlık hizmeti sunumu, 6. Eşit dağılım: Sunulan sağlık hizmetinin kalitesinin ırk, cinsiyet, renk, coğrafya ve sosyoekonomik farklılıklara bakılmaksızın eşit olması (IOM 2001). 7

Sağlık Hizmetleri ve Hasta Güvenliği İlaç Hataları Cerrahi Hatalar Hastane Enfeksiyonu ve El Hijyeni Hasta Güvenliğine Hastaların Katılımı ve Sorumluluğu Hekim ve Hemşirelerin Çalışma Koşulları 8

Bilgilendirme eksikliği Yanlış hasta kayıt bilgisi girilmesi (Hasta kimliği doğrulama ) Yanlış ilaç uygulaması, Laboratuar –Radyoloji Tıbbi cihazların ve diğer ölçüm cihazlarının kalibre olmaması Medikal cihaz altyapısının standart dışı kullanılması 9

Tesis Güvenliğinde yaşanan aksaklıklar İğne ucu yaralanmaları Yanlış taraf cerrahisi Hastane enfeksiyonları Hastaların transferinde yaşanılan olumsuz olaylar (Düşmeler ve yaralanmalar) Çalışanların tekrar kontrol alışkanlığı edinmemeleri 10

Koordinasyon eksikliği Bulguların atlanması, tetkiklerin eksik irdelenmesi sonucu teşhiste oluşan hatalar; Hastanın yeterli beslenememesi, 'Checklist' kullanma alışkanlığının olmaması (yatak başı bakımda vital bulgulardaki değişikliklerin atlanması) Hastanın taburcu olması sırasında yeterli bilgilendirilememesi 11

Tıbbi Hataların Yıllık maliyeti 17 Milyar USD Hastane yatışlarının % 2sinde istenmeyen (önlenebilir) ilaç hataları Bu hataların ortalama yatış süresini 4,6 gün uzattığı Hasta başına hastaneye USD ek maliyet getirdiği ifade edilmiştir. 12

Hasta güvenliği; sağlık hizmetlerinin kişilere vereceği zararı önlemek amacıyla sağlık kuruluşları ve bu kuruluşlardaki çalışanlar tarafından alınan önlemlerin tamamıdır. 13

Hasta güvenliğinde amaç; hasta ve yakınlarını, hastane çalışanlarını fiziki ve psikolojik olarak etkileyecek olumlu bir ortam yaratarak güvenliği sağlamaktır. 14

Sistemlerin hasta güvenliği ve hasta hakları odaklı olarak geliştirilmesi için; -organizasyon kültürü/ yapısı, -iletişim kanalları, -yönetim anlayışının hasta güvenliği ve hakları kavramları çerçevesinde oluşturulması ve çalıştırılması gerekmektedir. 15

Hasta güvenliği ve hasta hakları ile ilgili uygulamaları hayata geçirmek ve organizasyon kültürünün bir parçası haline getirmek -stratejik hedef olarak konulması -sürekli eğitimlerle desteklenmesi ile mümkündür. 16

Hasta güvenliğinde temel hedef; Süreçlerdeki basit hataların hastaya zarar verecek şekilde ortaya çıkmasını engelleyecek tasarımlar yapmak Hataların hastaya ulaşmadan önce belirlenmesini, raporlanmasını ve düzeltilmesini sağlayacak önlemleri almaktır. 17

Hasta hakkı; -hekimini özgürce seçme, -hiçbir etki altında kalmadan karar verebilen bir hekim tarafından bakılabilme, -bilgilendirilme, -önerilen tedaviyi kabul ya da reddedebilme, -bilgilerinin gizliliğine saygı duyulmasını bekleme, -onurlu bir şekilde ölme, -ruhi ve manevi teselliyi kabul ve reddetme haklarına sahip olmayı kapsamaktadır. 18

Hasta hakları: 1-Tıbbi bakım ve seçim hakkı 2-Bilgilendirilme hakkı 3-Onayının alınması hakkı 4-Mahremiyet, tıbbi kayıtların saklanması ve özel hayata saygı hakkı 5-Başvuru (şikayette bulunma) hakkı 19

Nosos: Hastalık Komein: To care for=bakmak Nosocomium: Hastane Nozokomiyal: Hastane kökenli veya kaynaklı 20

Hastalar hastaneye başvurduktan sonra gelişen ve başvuru anında inkübasyon döneminde olmayan veya hastanede gelişmesine rağmen bazen taburcu olduktan sonra ortaya çıkabilen enfeksiyonlar Genellikle hastaneye yattıktan saat sonra ve taburcu olduktan sonra ilk 10 gün içinde Am J Infect Control 1988;16:

Yenidoğanda nozokomiyal enfeksiyon kriterleri karmaşıktır ve hastanede kalış süresiyle ilişkilidir. Annede hastaneye yatış sırasında enfeksiyon yok, ama saat sonra doğan bebek enfekte ise bu enfeksiyon nozokomiyal kabul edilir. Transplasental yoldan geçen enfeksiyonlar bu kategoriye alınmaz. 22

Enfeksiyonun var olup olmadığını belirlemek veya saptanan enfeksiyonu sınıflandırmak Klinik ve laboratuvar bulguları, diğer tanısal testler: Hasta dosyası Laboratuvar: Klinik örneklerin mikroskopik incelemesi, kültür sonuçları ve antijen/antikor testleri, radyografiler, lökosit sayımı, vb. Doktorun enfeksiyon tanısı koyması 23

Üriner sistem enfeksiyonu Cerrahi alan enfeksiyonu Pnömoni Bakteremi Kardiyovasküler sistem enfeksiyonları Santral sinir sistemi enfeksiyonları Diğer (kemik-eklem, kulak-burun-boğaz, gastrointestinal sistem, vb.) 24

Sağlık hizmeti ile ilişkili enfeksiyonlar *Hastanelerde *Huzurevlerinde *Bakımevlerinde….v.b. sağlık kuruluşlarında – Hastalar – Çalışanlar – Ziyaretçiler – Öğrenciler sağlık hizmeti ile ilişkili her türlü enfeksiyonu kapsar. 25

Hastaneye yatan hastaların %5-15inde hastane infeksiyonu gelişiyor. YBÜ hastalarının %25-50sinde hastane infeksiyonu gelişiyor. Önlenebilir tıbbi hatalar nedeniyle ölen hasta sayısı = /yıl Institute of Medicine Report,

Nozokomiyal Enfeksiyonların Türkiyede Görülme Sıklığı %1.0- %16.5 Willke A, Gündeş S. Aktüel Tıp Dergisi(2001) 6:

Hastane Enfeksiyonu Sonuçları Hastanede kalış süresinde uzama Morbiditede artış Mortalitede artış Yaşam kalitesinde bozulma İş gücü ve üretkenlik kaybı Maliyette artış Am J Epidemiol 1985;121; Am J Infect Control 1985;13:

HEnin Mortaliteye Etkisi A.B.D de ; HE olanlarda mortalite %19.6 HE olmayanlarda %2.9 Türkiyede; HE olanlarda mortalite % HE olmayanlarda %0-2.9 Yalçın et al. J Chemother (1997) 9: Oncul et al. Burns (2002) 28:

HEnın Hastanede Kalış Süresi ve Maliyet Üzerine Etkisi A.B.Dde : 3-15 gün, $ Türkiyede : gün, 442 $ Khan and Celik. Health Serv Manage Res (2001) 14:45-54 Erbaydar et al. J Hosp Infect (1995) 30:

HEnin Mali Yükü- Dünya A.B.D: 7 milyar dolar/yıl İngiltere: 1milyar pound/yıl Türkiye: 1500 dolar/hasta Emerg Infect Dis 1998;4: J Chemother 1997;9: Lancet 2003;361:

Bulaşma; Enfekte materyalin bulaştığı sağlık personelinin eli yada aynı materyalin bulaştığı tıbbi malzemelerle olur. Ayrıca Enfeksiyon solunum yolu salgılarının damlacık yolu ile yayılması sonucu ortaya çıkar. 32

Hastane ortamındaki bakteriyel etkenlerin inhalasyonu Ciltten kateter enfeksiyonunun yayılması İv. uygulamada kullanılan sıvıların kontaminasyonu bulaş kaynağıdır. 33

1. Eksojen hastane enfeksiyonu 2. Endojen hastane enfeksiyonu 3. Mikst hastane enfeksiyonu 34

Personel Başka hastalar Hastanede solunan hava Besin maddeleri Su, ilaç, sıvılar 35

Hastanın kendisinin taşıdığı mikroorganizmalar yada flora elemanlarının hastanın savunma mekanizmalarında zayıflık olması sonucu gelişen enfeksiyonlardır. 36

Endojen HE + Eksojen HE 37

Cerrahi girişimler Yaygın yanık Ağır travmalar Sonda, kateter, kanül Greftler, valvül ve protezler 38

Prematürite Malnütrisyon İmmun yetersizlik Kronik hastalıklar Konjenital patolojiler 39

Aeroseller ile bulaşma Ellerle bulaşma Kontamine tıbbi ve bakım malzemeleri ile bulaşma Portörlerden bulaşma 40

1. Enjeksiyonlar ve intravenöz uygulamalarla oluşan enfeksiyonlar 2. İnhalasyon ve nebulizasyon tedavisine bağlı gelişen enfeksiyonlar 3. Kontamine tıbbi malzeme ile gelişen enfeksiyonlar 4. Yenidoğanın HEleri. 5. Post operetif hastane enfeksiyonları 41

3. yüzyılda bir hastanın doktoruna yazdığı Hasta oluyordum ve sen geldin Yanında yüz öğrenciyle, oh Simmakus Yüz soğuk el bana dokundu Hiç ateşim yoktu, oh Simmakus, şimdi var Töreci K. Hastane İnfeksiyonları, Ankara,

1847de Macar Dr.Philipp Semmelweis Tıp öğrencilerinin yaptırdığı doğumlarda mortalite oranlarının, ebelik öğrencilerine göre daha yüksek olduğunu saptamış. Neden: Otopsi sonrası muayene Otopsi sonrası klorlu kireç suyu ile el yıkama Sonuç; mortalite %18 den %1.3e gerilemiş. 43

Philipp Semmelweis Uterus kanserli bir kadının muayenesinden sonra muayene edilen 12 kadından 11inin ölümü Öneri; her hasta muayenesi öncesinde el yıkama 44

1860 Edinburg Üniv. Prof. James Simpson Sorun; – Büyük hastanelerde yapılan ampütasyon ameliyatlarının mortalitesinin (%41), küçük hastanelere (%10.8) göre oldukça yüksek olması Sebep; – yatak sayısının fazla olması nedeniyle hastalar arası bulaş Öneri; – Büyük hastanelerden vazgeçilip küçük birimlere geçilmesi 45

1860 Antisepsinin kurucusu Glaskow Üniv Cerrahi Prof. Joseph Lister Sorun; – Açık kırıkların kapalı kırıklara göre daha çok cerahatlanması Önlem; – Karbolik asitli sargı bezleri ile yaraların kapatılması – Daha sonra ameliyat öncesi ellerin ve malzemelerin karbolik asitle yıkanmasını önermiş – Karbolik asidi ameliyathane odalarına püskürtmüş 46

1854 Florence Nightingale Hastane hijyeni ve servisteki kalabalık ile ölümler arasındaki ilişkiyi Farr ile birlikte istatistiksel olarak göstermiş Öneri; – Hastanedeki ölümlerin kayıtlarının tutulması ve bildirilmesi 47

1908 Dr. Biernachi Boğmacanın yayılımını önlemek için yataklar arası mesafenin arttırılması gerektiğini (3.5m) 48

1900 lü yıllarda Cerahi maske ve eldiven kullanımı Ameliyat malzemeleri ve giysilerin sterilizasyonu Antibiyotiğin keşfi dirençli m.org. salgınları 49

Dünyada Hastane Enfeksiyon Kontrolü 1958 – Enfeksiyon Kontrol Komiteleri 1962 – Enfeksiyon kontrol hemşiresi 1970 – NNIS (Ulusal nozokomiyal enfeksiyon sürveyansı) – SENIC (Nozokomiyal enfeksiyon kontrolünün etkinliğini belirleme çalışması) 50

Hastane Enfeksiyon Kontrolü SENIC verilerine göre; Enfeksiyon kontrol hemşiresi varlığında enfeksiyon oranında %18 azalma Hastane epidemiyoloğu varlığında %32 azalma Am J Epidemiol 1985;121;

Dünyada Hastane Enfeksiyon Kontrolü – Hastane geneli sürveyansın sonlandırılması ve hedefe yönelik sürveyansa geçilmesi 52

Hastane infeksiyonlarının yaklaşık %40ı önlenebilir. WHO Guidelines on Hand Hygiene in Healthcare,

Türkiyede Hastane Enfeksiyon Kontrolü /14893 sayılı Tababet Uzmanlık Yönetmeliği /17927 YTK işletme yönetmeliği İlk komite Hacettepe Üniv /21586 sayılı Tıbbi atık kontrolü yönetmeliği NosoLINE ulusal hastane enfeksiyonu izlem sist. 54

Kontrol yöntemleri ile Türkiyede; Çavuşlu ve arkadaşları; – YBÜ enfeksiyonlarını %60, Geyik ve arkadaşları; – %69 oranında azaltmışlardır. İnfeksiyon Dergisi 2002; 16:

Türkiyede Hastane Enfeksiyon Kontrolü /25903 sayılı YTK Enfeksiyon Kontrol Yönetmeliği /26350 sayılı Enfeksiyon kontrol hemşirelerinin eğitimine ve sertifikalandırılmasına dair tebliğ RSHM tarafından internet erişimli Ulusal hastane enfeksiyonları sürveyans sistemi 56

Yataklı Tedavi Kurumları Enfeksiyon Kontrol Yönetmeliği Resmi Gazete Tarih: ; Sayı:

Bu Yönetmeliğin amacı; *Yataklı tedavi kurumlarında sağlık hizmetleri ile ilişkili enfeksiyon hastalıklarını önlemek ve kontrol altına almak, *Konu ile ilgili sorunları tespit etmek, *Bu sorunların çözümüne yönelik faaliyetleri düzenleyip yürütmek ve *Yataklı tedavi kurumları düzeyinde alınması gereken kararları gerekli mercilere iletmek üzere, enfeksiyon kontrol komitesi teşkili ile bu komitenin çalışma şekline, görev, yetki ve sorumluluklarına ilişkin usûl ve esasları düzenlemektir. 58

Kapsam Bu Yönetmelik; kamu kurum ve kuruluşları ile özel sektöre ait bütün yataklı tedavi kurumlarını ve bu yataklı tedavi kurumlarında görev yapan tüm personeli kapsar. 59

Enfeksiyon kontrol komitesinin teşkili Başhekim yardımcısı veya dekan yardımcısı, Enfeksiyon hastalıkları ve klinik mikrobiyoloji kliniği veya anabilim dalı temsilcisi Dahili tıp bilim dallarından tercihen iç hastalıkları uzmanı Cerrahi tıp bilim dallarından tercihen genel cerrahi uzmanı Mikrobiyoloji ve klinik mikrobiyoloji laboratuvarı temsilcisi, Başhemşire veya hemşirelik hizmetleri müdürü, Enfeksiyon kontrol hekimi, Enfeksiyon kontrol hemşiresi, Eczane sorumlusu, Hastane müdürü, Gerekli görüldüğünde diğer ünite ya da birim sorumluları 60

Madde-5 Bütün yataklı tedavi kurumlarında enfeksiyon kontrol komitesi oluşturulması zorunludur. İki yüzden az yatağı olan yataklı tedavi kurumlarında enfeksiyon hastalıkları ve klinik mikrobiyoloji uzmanı yoksa, tam gün çalışmak üzere enfeksiyon kontrol hemşiresi görevlendirilmesi kaydıyla, diğer mevcut üyelerden oluşan bir enfeksiyon kontrol komitesi teşkil edilir. 61

Madde-6: Enfeksiyon kontrol komitesi başkanlığını, Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Kliniği veya Anabilim Dalı temsilcisi yürütür. Enfeksiyon hastalıkları ve klinik mikrobiyoloji kliniği veya anabilim dalı temsilcisinin katılamadığı toplantılarda başkanlık görevini komitede görevli başhekim yardımcısı veya dekan yardımcısı yürütür. 62

Çalışma şekli Enfeksiyon kontrol komitesinin üyeleri üç yıl süre ile görevlendirilir. Enfeksiyon kontrol komitesi, enfeksiyon kontrolünde en üst karar organı olarak çalışır ve düzenli olarak yılda en az üç defa toplanır. 63

Madde-6 Enfeksiyon kontrol komitesi, – Üye tam sayısının salt çoğunluğuyla toplanır – Katılanların oy çokluğu ile karar alır. – Oylarda eşitlik olması halinde, başkanın taraf olduğu görüş kararlaştırılmış sayılır. – Komite kararları, karar defterine yazılır ve toplantıya katılan üyelerce imzalanır. 64

Madde 9 Enfeksiyon kontrol komitesinin kararları *Enfeksiyon kontrol komitesince alınan kararlar uygulanmak üzere Yönetime iletilir. *Bu kararlar, Yönetim ve yataklı tedavi kurumunun bütün personeli için bağlayıcıdır. *Bu kararlara uyulmaması halinde doğacak sonuçlardan ilgililer sorumludur. 65

Enfeksiyon kontrol komitesinin görev, yetki ve sorumlulukları : Madde 7 a) Enfeksiyon kontrol programları oluşturarak uygulamak, *yönetime ve ilgili bölümlere bu konuda öneriler sunmak, b) Enfeksiyon kontrol standartlarını yazılı hale getirmek, bunları gerektikçe güncellemek, c) Devamlı hizmet içi eğitim verilmesi ve uygulamaları denetlemek, d) Uygun bir sürveyans programı geliştirmek ve çalışmalarının sürekliliğini sağlamak, e) HE yönünden öncelik taşıyan bölümleri saptamak ve hastane enfeksiyon kontrol programı için hedefler koymak, her yılın sonunda hedeflere ne ölçüde ulaşıldığını değerlendirmek ve yıllık çalışma raporunda bu değerlendirmelere yer vermek, 66

Madde-7 (devam) f) Antibiyotik, dezenfeksiyon, antisepsi, sterilizasyon araç ve gereç vb alımında, ilgili komisyonlara görüş bildirmek; inşaat ve tadilat kararları ile ilgili olarak gerektiğinde Yönetime görüş bildirmek, g) Herhangi bir enfeksiyon riski belirlendiğinde; * gerekli incelemeleri yapmak, * izolasyon tedbirlerini belirlemek, * izlemek ve böyle bir riskin varlığının saptanması durumunda; ilgili bölüme hasta alımının kısıtlanması veya durdurulması konusunda karar almak, h) Antibiyotik kullanım politikalarını belirlemek, uygulanmasını izlemek ve yönlendirmek, 67

Madde-7 (devam) ı) Sterilizasyon, antisepsi ve dezenfeksiyon işlemlerinin ilkelerini ve dezenfektanların seçimi ile ilgili standartları belirlemek, standartlara uygun kullanımını denetlemek, i) Üç ayda bir olmak üzere, hastane enfeksiyonu hızları, etkenleri ve direnç paternlerini içeren sürveyans raporunu hazırlamak ve ilgili bölümlere iletilmek üzere Yönetime bildirmek, j) Enfeksiyon kontrol ekibi tarafından hazırlanan yıllık faaliyet değerlendirme sonuçlarını Yönetime sunmak, k) Enfeksiyon kontrol ekibi tarafından iletilen sorunlar ve çözüm önerileri konusunda karar almak ve Yönetime iletmek 68

Madde-7 (devam) Enfeksiyon kontrol komitesi, görev alanı ile ilgili olarak, gerekli gördüğü durumlarda çalışma grupları oluşturabilir. 69

Enfeksiyon Kontrol Ekibi: – Enfeksiyon hastalıkları ve klinik mikrobiyoloji kliniği veya anabilim dalı temsilcisi, – Mikrobiyoloji ve klinik mikrobiyoloji laboratuarı temsilcisi, – Enfeksiyon kontrol hekimi – Enfeksiyon kontrol hemşirelerinden oluşan ekip 70

Madde 10 - Enfeksiyon kontrol ekibinin görev, yetki ve sorumlulukları : a) Sürveyans verilerini değerlendirmek ve sorunları saptayarak, üretilen çözüm önerilerini enfeksiyon kontrol komitesine sunmak, b) Personelin; *mesleğe bağlı enfeksiyon ile ilgili risklerini takip etmek, *koruyucu tıbbî önerilerde bulunmak, *bağışıklama ve profilaksi programlarını düzenlemek ve uygulamak üzere EKKya teklifte bulunmak, c)Yataklı tedavi kurumlarındaki antibiyotik kullanımını izlemek, yönlendirmek ve EKKya bilgi vermek; 71

Enfeksiyon kontrol ekibi Madde 10 (devam) d) Sterilizasyon, antisepsi ve dezenfeksiyon işlemlerini denetlemek, e) Hastane temizliği, mutfak, çamaşırhane ve atık yönetimi ilkelerini belirlemek ve denetimini yapmak, f) Yıllık çalışma ön raporunu hazırlamak EKKya sunmak, g) EKKnın gündemini belirlemek ve sekreteryasını yürütmek. 72

Bakteriyel HEden şüphekateter, iv. girişim malzemeleri, sıvılardan örnek alınmalı Sterilizasyon yöntemleri gözden geçirilmeli Yaraların yeterince temizlenmesi sağlanmalı Kimyasal dezenfektanların etkinliği, kontamine olup olmadığının saptanması 73

BOL SU, SIVI SABUN, KAĞIT HAVLU EN İYİ YÖNTEM 74

Ventilasyon LAMİNER AKIM yada TEK YÖNLÜ AKIM şeklinde olmalıdır. 75

El yıkama Portörlük araştırması Çamaşırlar dk süreyle 100 °Cde Aspiratör tüpleri, oksijen başlıkları, diğer materyaller her kullanımdan sonra uygun dezenfektanlarla steril edilmeli 76

Tanısı şüpheli ölümOtopsiKültür Materyalleri Deri temizliği!!! Göbek bakımı!!! (Yenidoğanda) 77

Suçiçeği gibi hastalıklarda tek kişilik odalar Maske Eldiven Kan değişimi ve açık yara ile ilgili uygulamalarda başlık 78

Prematüre birimlerinde galoş HBsAg (+) olan bir hastada alınan kanlar atılmadan önce otoklava konmalıdır. Tbc, salmonella, staf enfeksiyonlarında atılacak materyal dezenfekte edilip atılır. 79

El yıkama Eldiven kullanımı Koruyucu önlük Maske ve gözlük kullanımı Sterilizasyon, dezenfeksiyon, temizlik işlemleri 80

Etken mikroorganizmaların Hastalara Diğer hastalara Sağlık personeline Ziyaretçilere BULAŞI ÖNLEMEK 81

82

EL YIKAMADA ANA AMAÇ ELDE MEVCUT OLAN M. O LARIN ENFEKSİYON OLUŞTURMAYACAK DÜZEYLERE İNDİRİLMESİDİR.. 83

Kirli elde mikroorganizma üremesi Yıkanmış elde mikroorganizma üremesi 84

Hastane infeksiyonları kontrolünde uygulanabilecek; En kolay, En ucuz, En etkili yöntemdir. 85

SADECE EL YIKAMAYLA HASTANE ENFEKSİYONLARI % 30 ORANIN DA AZALTILABİLİR

Normal servislerde enfeksiyon oranı %1 iken, yoğun bakım ünitelerin de % oranındadır… 87

Sosyal el yıkama Hijyenik el yıkama Hijyenik el ovalama Cerrahi el yıkama 88

89

TANIMLAR : Sosyal el yıkama :Ellerin su ve sabun ile 30 sn. Yıkanmasıdır. Hijyenik el yıkama : Riskli durumlar için antiseptik kullanılarak yapılan el temizliğidir. Geçici florayı ortadan kaldırır. 90

Hijyenik el ovma : Antiseptik solüsyonla veya çabuk etkili alkolik çözeltilerle ellerin kuvvetlice ovuşturulmasıdır. Cerrahi el yıkama : Ameliyat öncesi ellerin ve dirseklere kadar kolların 3-5 d.k. süreyle antiseptik ajanlarla yıkanmasıdır. Geçici florayı ortadan kaldırır, kalıcı florayı azaltır. 91

92

93

1.Hastayla temas öncesi 2.Hastayla temas sonrası 3. Eldiven giymeden önce 4. Eldiven çıkarıldıktan sonra 5. Üriner katater, periferal venöz katater veya diğer invaziv aletlerin uygulanması öncesinde ( Tibbi işlemlerden önce ) ELLER YIKANMALIDIR. 94

6. Vücut sıvıları, mukoz membranlar, bütünlüğü bozulmuş deriye temas sonrası 7.Hasta bakımı sırasında kontamine bölgeden temiz bölgeye geçerken 8.Hasta yakının da bulunan malzemelerle temas sonrası 9. Tuvaletten önce ve sonra 10. Herhangi bir işe başlarken ve bitirirken. ELLER YIKANMALI

96

97

Unutulmamalıdır ki doğru el yıkama enfeksiyondan korunmada ve yayılmasını önlemede son derece önemlidir

*El antiseptiklerine bağlı deri iritasyonu ve kuruluk olması, *El antiseptiklerine kolay ulaşılamaması, *Lavaboların yetersiz oluşu, *Yatak başında sabun ve kağıt havlu eksikliği, *El hijyeni için zamanın yetersiz oluşu, *Hasta gereksinimlerinin öncelik alması, *Eleman sayısının yetersizliği, ünitenin kalabalık olması (hasta -hemşire oranı) 99

*Eldiven kullanımının el hijyenini gerektirmedi- diğini düşünme, *El hijyeni konusunda yetersiz bilgi, *İş yükünün fazla olması, *Unutkanlık, *Rol modelinin olmaması, *El hijyenine bireysel ve kurumsal düzeyde aktif katılımın olmaması. 100

Kan ve vücut sıvıları ile temas edilecekse (aspirasyon,kan alma,damaryolu açma v.b.) Hasta sekresyonları ile temas edilebilecek durumlarda, yaralarla temas edilecekse. (yara bakımı v.b. ) Sağlık personelinin elinde deri bütünlüğü bozulduğu zaman 101

Hastadan başka bir hastaya geçerken Tıbbi işlemlerden önce Hastaya bakım uygularken kirli bölgeden temiz bölgeye geçerken Her türlü hasta bakımında Hastanın çevresinde bulunan eşyalara dokunulacaksa Mutlaka ELDİVEN GİYİLMELDİR… 102

Ellerin veya elle tutulacak aletlerin steril vucut boşlukları ile teması durumunda İdrar katateri takarken Hastaya takılan subclavien yada femoral kat.,diyaliz kat., c.v.p. Katateri takılması sırasında Yanık pansumanları sırasında Steril malzeme kullanırken 103

Nelere dikkat edilmeli? -Eldivenler yıkanmamalı ve yeniden kullanılma- malıdır. -Enfeksiyon bulaşma riskinin olduğu durumlarda çift eldiven giyilmelidir. -Elde çizik, kesik olması halinde eldiven giyil- melidir. -Kanla kontaminasyon riskinin yüksek olduğu durumlarda eldiven giyilmelidir. 104

Hastaya bakım ve tıbbi müdahele yaparken kan, tükrük ve diğer sekresyonların sıçrama ihtimali olduğu durumlarda önlük giymelidir 105

Önlük giyerek vankomisine dirençli enterekok bulaşmasının engellendiği bilimsel çalışmalarla gösterilmiştir. 106

Koruyucu Önlük: Koruyucu Önlük: Ne zaman giyilmeli? -Kontamine vücut sıvıları ile temas durumunda sıvı geçirmeyen önlük giyilmelidir. -İshali, ileostomi ya da kolostomisi olan hastaların odasına girerken önlük giyilmelidir. -Önemli mikroorganizma ile kolonize ya da enfekte hastalara bakım verirken diğer hastalara organizma taşımamak için önlük giyilmelidir. 107

Koruyucu Önlük: Koruyucu Önlük: -Yenidoğan ünitelerinde önlük giymenin etkinliğini inceleyen çalışmalarda rutin olarak önlük kullanmaya bağlı enfeksiyon oranlarında azalma bulunmamıştır (Polak JD, et.al, 2004). -Amerikan Pediatri Akademisi yenidoğan yoğun bakım ünitelerinde rutin olarak önlük kullanılmasını önermemektedir. -Ancak kan ve vücut sıvıları ile kontaminasyon riski olan durumlarda ve bebekleri beslerken geçirgen olmayan bir önlük giyilmesi önerilmektedir. 108

Galoş Galoş -Galoş kullanımı ile hastane enfeksiyonlarının azaldığını gösteren bilimsel bir kanıt yoktur. -Ameliyathanede galoş giyimi hasta atıklarından cerrahi ekibi korumaya yöneliktir. 109

Maske Maske -Kan ya da vücut sıvılarının sıçrama olasılığı olan durumlarda ve hastaya bir metreden daha yakın çalışırken maske kullanılmalıdır. -Kan ya da vücut sıvılarının sıçrama olasılığı olan durumlarda ve hastaya bir metreden daha yakın çalışırken maske kullanılmalıdır. -Cerrahi maske yakın temasta partikül damlacıklarına karşı koruma sağlar. -Cerrahi maske yakın temasta partikül damlacıklarına karşı koruma sağlar. 110

Kan yada vücut sıvılarının sıçrama olasılığı olan durumlarda korunmak amacı ile kullanılır. 111

1. Kan, vücut sıvıları, sekresyonlar, kontamine materyalle direk temas sonrasında eller yıkanmalıdır. 2. Hastayla direkt temastan önce ve sonra eller yıkanmalıdır. 3. İnvaziv işlemlerde eldiven giymeden önce ve sonra eller yıkanmalıdır. 4. İki ayrı hastaya temas etme arasında ve aynı hastada kirli vücut bölgesine temastan temiz bölgeye temasa geçerken eller yıkanmalıdır. 112

5. Kan, vücut sıvıları, sekresyonlar, mukoza ve bütünlüğü bozulmuş ciltle temas sırasında eldiven giyilmelidir. 6. Eldiven çıkartılırken ellerde kontaminasyon meydana gelmesi kaçınılmaz olduğu için bir hastadan diğerine geçerken eldiven değiştirmenin yanısıra eldiven giymeden önce ve çıkardıktan sonra eller yıkanmalıdır. 7. El yıkama, el yıkama eldiven kullanma talimatına uygun olarak yapılmalıdır. 113

8. Kan ve diğer vücut sıvılarının sıçraması ihtimali bulunan durumlarda maske ve gözlük takılmalı, önlük giyilmelidir (önlükler su geçirmez nitelikte olmalıdır). 9. Delici ve kesici aletlerle yaralanmaya karşı korunulmalıdır. İğneler hiçbir zaman yeniden kılıfına geçirilmemeli, ucu bükülmemelidir. Kullandıktan sonra, delinmeye dayanıklı kaplar içinde biriktirilerek tıbbı atık torbasına konularak uzaklaştırılmalıdır. 114

10. Eksudatif deri lezyonu olan sağlık personeli iyileşene kadar doğrudan hasta bakımı veya araç-gereç bakımı ile ilgilenmemelidir. 11. Kan veya kanlı sıvılar ile kirlenen çarşaflar veya diğer materyaller özel torbalar içinde uzaklaştırılmalıdır. 115