Kanserden Korunma ve Kanserin Erken Belirtileri Sigara ve Alkolden Kaçınma Sigarayı Bırakma Teknikleri Hazırlayan Dilek CİNGİL Hazırlayan Dilek CİNGİL 1

Kansere bağlı ölümler, ölüm nedenleri arasında kalp-damar hastalıklarından sonra ikinci sıradadır. 2

KANSER NEDİR? HÜCRELERİN KONTROLSÜZ OLARAK SÜREKLİ ÇOĞALMALARI SONUCU YAKINDAKİ VE UZAKTAKİ BAŞKA ORGANLARA YAYILARAK HASTAYI KISA ZAMANDA ÖLÜME GÖTÜREN BİR HASTALIKTIR. 3

Kanseri Yapan Nedenler İyonize Radyasyon Ultraviyole Işınları Kimyasal Karsinojenler Beslenme Alışkanlıkları Sigara ve Alkol Virüsler Genetik Faktörler 4

KANSERİN BELİRTİLERİ YUTKUNMA VE HAZIM BOZUKLUĞU UZUN SÜRE KAPANMAYAN YARALAR SES KISIKLIĞI VE SEBEPSİZ ÖKSÜRÜK BEN VE SİĞİLLERİN RENK VE ŞEKİL DEĞİŞTİRMELERİ 5

KANSERİN BELİRTİLERİ MEME VEYA HERHANGİ BİR YERDEKİ ŞİŞLİK VE SERTLİK VÜCUDUN HERHANGİ BİR YERİNDEN GELEN AKINTILAR VE NORMAL DIŞI KANAMALAR BÜYÜK VEYA KÜÇÜK ABDEST YAPMADAKİ DEĞİŞİKLİKLER 6

KADINLARDA EN SIK GÖRÜLEN KANSER TÜRLERİ Meme Kanseri Rahim-Yumurtalık Kanseri Mide-Bağırsak Kanseri Akciğer Kanseri 7

ERKEKLERDE EN SIK GÖRÜLEN KANSER TÜRLERİ Akciğer Kanseri Prostat Kanseri Mide-Bağırsak Kanseri 8

KANSERDE ERKEN TANI Erken tanı ile halen %50 olan kür oranları %95lere yükseltilebilir. 9

KANSERDE ERKEN TANI Meme Kanseri 20 yaşından sonra her kadın ayda bir kendi kendine meme muayenesi yaş arası 3 yılda bir 40 yaşından sonra yılda bir klinik meme muayenesi 40 yaşın üstünde yılda bir mamografi 10

KANSERDE ERKEN TANI Kalın Barsak Kanseri (50 yaşından sonra herkesin yaptırması gerekir) Yılda bir gaitada gizli kan bakılması 5 yılda bir parmakla rektal muayene ve fleksibl rektosigmoidoskopi veya Her 10 yılda bir kolonoskopi ve parmakla rektum muayenesi veya Her 5 yada 10 yılda bir çift kontrastlı baryum grafisi ve parmakla rektum muayenesi 11

KANSERDE ERKEN TANI Kalın Barsak Kanseri (Aşağıdaki risk faktörlerinden herhangibirisi varsa daha erken ve daha sık kontrol yapılmalıdır) Kalın barsak kanseri yada polibi öyküsü olanlar Birinci derece yakınlarında kalınbarsak kanseri yada polibi olanlar Kronik inflamatuvar barsak hastalığı olanlar Kalıtsal kalınbarsak kanseri sendromlu aileler 12

KANSERDE ERKEN TANI Rahim Ağzı Kanseri Seksüel olarak aktif olan her kadının ilk üç yıl yılda bir daha sonra her üç yılda bir jinekolojik muayene ve smear yaptırması gerekir. Rahim Kanseri Menapoz başladıktan sonra yüksek riskli kişilerde endometrial biopsi yapılması gerekir. 13

KANSERDE ERKEN TANI Prostat Kanseri 50 yaşından sonra her erkek yılda bir rektal muayene ve PSA baktırmalıdır. İki yada daha fazla birinci derece yakınında prostat kanseri öyküsü olanlar ve Benign prostat hipertrofi olan ancak PSA düzeyi 4.0 ng/mlden yüksek olanlar taramaya daha erken yaşlarda başlamalıdırlar. 14

KANSERDEN KORUNMA YOLLARI (Birincil korunma) Sağlıklı bireyler olabilmek için yılda bir chek-up yaptırılmalıdır. Sigara ve alkol kullanılmamalıdır. Meslek kanserlerini önlemek için iş sağlığına önem vermelidir. Dengeli beslenmeye önem vermeli, aşırı beslenmeden kaçınmalıdır. 15

Gıdaların hazırlanmasında uygun pişirme yöntemleri kullanılmalı,besinlerin yararlı maddeleri kaybolmayacak şekilde hazırlanmalıdır. Yüksek ateşte ve barbekü şeklinde hazırlanan gıdaları çok tüketilmemelidir. 16

Hamburger,salam,sosis ve bunlar gibi katkı maddesi bulunan gıdalar fazla tüketilmemelidir. Bol miktarda taze meyve ve sebze tüketilmelidir.Özellikle anti oksidan etkisi bulunan gıdalar fazlaca alınmalıdır.(soğan, tere,roka,çilek,v.b) 17

Hayvansal yağlar yerine bitkisel yağlar kullanılmalıdır.(zeytinyağı,soya yağı,v.b) Temiz havadan faydalanılmalı ve bol su tüketilmelidir. Düzenli egzersiz ve spor yapılmalıdır 18

Güneş ışığına devamlı ve aşırı maruz kalınmamalıdır. Düzenli uyku uyumalı ve istirahat edilmelidir. 19

BAĞIMLILIK NEDİR? Kontrolünü (öz güvenini) yitirip BİR MADDE ye bağlanma durumudur 20

BAĞIMLI KİMDİR? * Maddeyi artırma ( Tolerans) * Miktar ve Sürenin Aşılması * Yoksunluk Belirtisi (depresyon-kramp) * Madde Alınması ile Rahatlama * Zaman Kaybına Yol Açması * Ruhsal, Bedensel, Sosyal Zarar * Sorumluluklarının İhmali 21

Neden başlanır ? Stresli durumlarda geçici rahatlama Geçici zevk Utangaçlığı kaldırmak Cesaret almak Bir gruba ait olmak Farklı ve değişik gözükmek Merak 22

MADDE BAĞIMLILIĞINA BAŞLAMA YAŞI 23

SİGARA 24

Dünya üzerinde 1 milyar 360 milyon kişi sigara içiyor. Bu rakamın ¼ü sigaradan ölüyor (360 milyon). Bu ölümler genellikle yaş arası olmaktadır. Dünyada sigaradan ölüm: 12 milyon/yıl (2. Dünya Savaşında 80 milyon kişi ölmüştür). 25

. Ülkemizde en az 20 milyon kişi sigara içiyor. Pasif içici (çoğu çocuk): Sigaraya bağlı ölüm: Yılda 160, kişi başkasının içtiği sigaradan ölmektedir. Sigara ömrü 18 yıl kısaltıyor. 26

KOAH % 90 oranında sigaradan meydana gelen bir hastalıktır.Dünyada en çok ölüme neden olan hastalıklar arasındadır.Ülkemizde ölüm sebepleri arasında 4. Sırada yer alır.Her yıl bin kişi KOAH tan ölmektedir. (TRAFİK KAZALARINDAKİ ÖLÜMLERİN 5 KATI) 27

AKCİĞER KANSERİ Sigara içenlerin akciğer kanserinden ölüm riski, sigara içmeyenlere oranla, içilen sigara miktarına göre kat daha fazladır. Bu kanser türü çoğu zaman geç evrede fark edilir ve en ileri tedavi ile bile beklenen yaşan süresi birkaç yılı geçmez. Sigara akciğer kanserlerinin %87sinden sorumludur. Sigara içme ile akciğer kanserine yakalanma riski arasındaki ilişki bilimsel olarak kanıtlanmıştır. 28

Sigara içenlerin; % 70 i sigarayı bırakmayı düşünüyor % 20 si bırakmayı deniyor Sigarayı bırakmayı deneyenlerin 1 yıl sonunda ancak % i başarılı !!! 29

. Sigara firmalarının temel hedefi gençlerdir. 30

SİGARANIN NEDEN OLDUĞU HASTALIKLAR KALP VE KAN DOLAŞIMI HASTALIKLARI Kalp Krizi Damar Tıkanması Kangren Felç SOLUNUM YOLLARI Kronik Bronşit, amfizem Solunum yollarında hassasiyet (bronş hiperreaktivitesi) Astım 31

MİDE-BARSAK SİSTEMİ Ülser (Mide ve oniki parmak bağırsağı) Gastro-özofageal reflü KANSER Akciğer Yemek Borusu Ağız içi, Burun Boğaz Gırtlak Pankreas Böbrek Lösemi Mesane Tüm kanserlerin %30unun nedeni sadece sigaradır. 32

. DİĞER Erkek ve kadınlarda kısırlık Kadınlarda erken menopoz Prematüre Doğum / Düşük Cildin erken yaşlanması Katarakt Tat ve koku alma duyularında zayıflama 33

34

SİGARA İÇENİN AKCİĞERİ SAĞLAM AKCİĞER 35

Sigara, nefes borularını ve akciğerleri çalışamaz hale gelecek şekilde hasara uğratır Yaşamınızı nefes darlığı içinde, oksijen tüpüne bağımlı ve yatağa bağlı olarak tamamlamak ister misiniz ? 36

Sigara; Akciğer kanseri ölümlerinin % 90ından Tüm kanser ölümlerinin % 30undan, Bronşit ölümlerinin % 75inden, Kalp krizi ölümlerinin % 25inden sorumludur 37

Akciğer kanseri, kanser ölümlerinin birinci sırasında yer alır Akciğer kanserinin % 90 nedeni sigaradır Ülkemizde her yıl 40 bin kişide akciğer kanseri tespit edilmektedir. 38

Sigara içenler sadece kendilerine değil, çevrelerine de zarar verirler 39

Pasif sigara içmek ne demektir ? Başkalarının sigara dumanını solumaktır 40

Pasif sigara içiciler de sigara bağımlıları kadar zarar görürler Pasif sigara içimi; Akciğer kanserine Kalp hastalıklarına Çocuklarda akciğer ve solunum yolu hastalıklarına neden olur 41

Sigarayı bir kez deneyen her üç gençden biri bağımlı hale gelir Başlangıçda oyun gibi başlayan bu korkunç alışkanlık, ilerleyen yıllarda kişileri sigara bağımlısı ve hasta biri haline getirecektir Asla sigara içmeyi denemeyin 42

Sigarayı bir kez deneyen her üç gençden biri bağımlı hale gelir 40 yılın üzerinde sigara içen her 3-4 kişiden birinde akciğer kanseri ortaya çıkar Akciğer kanserleri genelde ileri evrede tanı alır ve bu aşamadan sonra ortalama yaşam süresi 6 ay-1 yıldır. 43

Sigara içenlerin % 70i sigarayı bırakmak ister. Ancak bunu çok azı başarabilir Sigaraya bağlanmak çok kolay, bırakmak zordur 44

Gelişmiş batı ülkelerinde sigara içenlerin sayısı azaldıkca, sigara şirketleri az gelişmiş olan ülkelerde reklam ve tanıtım kampanyaları yapmaktadırlar 45

Gelişmiş ülkelerde sigara salgını azalmaktadır. Buna karşılık gelişmekte olan ülkelerde salgın hızla artıyor Son 20 yılda sigara tüketimi; Türkiyede % 80 artmış, Amerikada % 30 azalmıştır 46

Dünya Sağlık Örgütüne göre; Dünyada en büyük sağlık sorunu sigaradır Önlenebilir en önemli hastalık ve ölüm etkeni sigaradır 47

SİGARAYA HAYIR demek için sebepler Gelişmiş ülkelerde gençler sigara içmiyor Sigara nefesin, saçın, elbiselerin kötü kokmasına neden oluyor Sigara parmakları ve dişleri sarartıyor Çevredeki insanların ve özellikle çocukların sağlığını bozuyor Sigara spor yapmaya engel oluyor Sigara içmek ve hastalıklarını tedavi etmek için çok para harcanıyor Sigara akciğeri, kalbi ve bütün vücudu harap ediyor, Sigara KANSER yapıyor 48

TÜRK TOPLUMUNUN % 33 ü SİGARA İÇMEKTEDİR EĞİTİM ve STATÜ ARTIKÇA SİGARA İÇME ORANI ARTMAKTATIR 49

GENÇLERDE ÜNİVERSİTE öğrencilerinin % 23-48i LİSE öğrencilerinin % 20si İLKÖĞRETİM öğrencilerinin % 11.7si SİGARA İÇMEKTEDİRLER 50

Gençleri Sigaraya Özendiren Faktörler Erişkinlerin (Anne-Baba, Öğretmen, Doktor, Sanatçı, Politikacı) Sigara kullanımı ve kötü model olmaları Ailenin Sigaraya Yönelik Tutumu Gurup Davranışı Bireysel Özellikler (düşük benlik saygısı, risk alma davranışından zevk alma) Sigara satışında denetimsizlik Sigara fiyatları Sigara reklamları 51

52

53

SOLUNUM YOLLARIMIZ ve SİGARA Sigara içenlerde öksürük, balgam çıkarma ve nefes darlığı görülmektedir. Ayrıca sigara içenlerin %40ında Kronik Bronşit gelişir. Günde 1-10 adet sigara içenlerde solunum yollarında bulunan silier epiter hücrelerinin bu tüylerinde hareket kısıtlılığı meydana gelir.Eğer kişi günde 10 adet sigaradan fazla içiyorsa bu tüylerde felç meydana geliyor. 54

Sigara İçen Bir Kişide Sırayla Şu Aşamalar Oluşur. 1- Sabah Öksürüğü 2- Kronik Bronşit 3- Kronik Obtrüktif Akciğer Hastalığı 4- Kor Pulmonale 5-ÖLÜM 55

Nikotin yoksunluk bulguları Tütün arayışı Huzursuzluk ve karamsarlık Uykusuzluk, Sinirlilik, öfkelenme Sıkıntı Düşüncelerini yoğunlaştırmama Kalp hızında azalma İştah artışı ve kilo alma (Bu yakınmalar 1-4 gün içinde çok yüksektir. 3-4 hafta sürer. 6 aya kadar uzayabilir.) 56

Sigarayı neden bırakmalıyım ? Her yıl sigara nedeniyle 417 bin kişi ölüyor Kalp krizi ve kalp damar hastalıklarına bağlı ölüm sigara içenlerde % 70 daha fazla Günde 1- 4 arasında sigara içilse bile riski anlamlı olarak artıyor Risk içilen sigara miktarına bağlı olarak giderek artıyor 57

Sigara Birden Bırakılmalıdır. 58

Sigarayı Bıraktıktan Sonra Kilo Artışı Beklenen 2,5-4,5 kg 13 kg üzeri nadiren (Kadınlarda, beyazlarda ve aşırı sigara içenlerde) Nikotin yoksunluk sendromunun erken dönemlerinde ek öneri yapılmaz. Diyet Egzersiz 59

Sigara Bırakma Süreci 1.Nikotin Yoksunluğu Sıkıntıları 2.Duygusal Yoksunluk 3.Alışkanlıklar 60

Nikotin Yoksunluğu Sıkıntıları Sigaranın bırakılmasından 20 dakika sonra başlayıp, birkaç hafta sürebilir. Sersemlik hali Sinirlilik Stres Uyku bozukluğu Anksiyete (Huzursuzluk) İrritasyon Tedirginlik İştah Açılması Konsantrasyon kaybı Ağır içicilerde (günde 20 adetten fazla) nikotin yoksunluğı sıkıntıları daha şiddetli olur. 61

Duygusal Yoksunluk Nikotin beyinde duygularımızın bulunduğu yeri etkiler. Dolayısıyla nikotinin duygular üzerinde doğrudan bir etkisi vardır. Kişi hoş olmayan bir duygu yaşarken sigara içtiğinde nikotin yoksunluğu sıkıntılarının ortadan kalkmasının getirdiği geçici bir rahatlama hissedeceğinden, sigaranın insanı keyifsiz bir anında rahatlattığı şeklinde bir inanç bilinçaltına güçlü bir şekilde kaydolmaktadır. Bu durumda sigara bir başa çıkma aracı olmaktadır. 62

Alışkanlıklar Sık tekrarladığımız eylem ve davranışlar bir süre sonra alışkanlığa, daha doğrusu otomatik davranışa dönüşür. Alışkanlıklar bizde istem dışı bir dürtü meydana getirir. O dürtüyü yerine getirmediğimiz zaman farkında olmadan gerginleşiriz. Bu gerginliği ortadan kaldırmak için alıştığımız şeyi yaparız. KISIR DÖNGÜ Alışkanlıklar 21 günde edinilir ve 21 günde unutulmaya başlanır. 63

Sigara Bıraktırma Polikliniği Zamanlama Görüşme İncelemeler -Solunum Fonksiyon Testi -Akciğer Grafisi -Hemogram, kan yağları -Karbonmonoksit ölçümü Danışmanlık+İlaç Tedavisi Takip 64

Sigara Bırakma Yöntemleri Nikotin Replasman Tedavisi -Nikotin Bantları -Nikotin sakızı -Nikotin nasal sprey -Nikotin inhaler Nikotin Dışı Tedaviler -Yavaş salınan bupropion -Nortriptilin -Klonidin 65

IQS Sigara Bırakma Programı Günümüzde, sigarayı bırakanların nikotin yoksunluğundan doğan fiziksel ve psikolojik sıkıntılarını gidermelerine yardımcı olan bilimsel yöntemlerden en etkini IQS Sigara Bırakma Programıdır. IQS Sigara Programı sayesinde nikotin yoksunluğunun yol açacağı sıkıntıları gidermeye yardımcı olmak için, vücudun doğal yoldan betaendorfin (mutluluk hormonu) salgılamasını sağlayacak biçimde kulağa mikro masaj ve psikolojik terapi programı uygulanmaktadır. Bir saatlik mikro masaj yoluyla vücuda salgılatılan betaendorfin, nikotin yoksunluğuna karşı direnci yükseltirken, 6 aylık psikolojik destek sayesinde, sigara içmeyi tetikleyen faktörleri ortadan kaldıracak bir tersine öğrenme süreci, bağımlılığı tümüyle ortadan kaldırır… 66

IQS SİGARA BIRAKMA MERKEZİ 67

68

69

IQS SİGARA BIRAKMA MERKEZİ 70

71

72

73