Та қ рыбы: Қ о ғ ам ә леуметтік ж ү йе ретінде Та қ рыбы: Қ о ғ ам ә леуметтік ж ү йе ретінде Ә леуметтік саяси п ә недр кафедра сыны ң о қ ытушысы Аралбай С.М.

Ма қ сайты: студенттерге қ о ғ ам ұғ мы, оны зерттеудегі ж ү йелі ә дістер туралы т ү сіндіру. Қ о ғ ам мен ә леуметтік ж ү йені теориялы қ зерттеуді ң к ө пжа қ тилы ғ имен танныстыру. Ма қ сайты: студенттерге қ о ғ ам ұғ мы, оны зерттеудегі ж ү йелі ә дістер туралы т ү сіндіру. Қ о ғ ам мен ә леуметтік ж ү йені теориялы қ зерттеуді ң к ө пжа қ тилы ғ имен танныстыру.

Дәріс жеспары: 1. Таби ғ ат ж ә не қ о ғ ам, оларды ңө зара қ арим- қ атынасы. 2. Қ о ғ анды қ құ билыстар мен қ атынастар, оларды ң т ү рлері. 3. Қ о ғ анды қ даму ұғ мы ж ә не оны ң қ оз ғ ауры к ү шторі мен факторлары. 4. Қ о ғ анды қ прогресс ж ә не регресс.

Қ о ғ ам денег не, оны ң адам ө міріндегі р ө лі мен орны, қ азіргі кезде қ хендай к ө з қ ареста қ алыптасты денег с ұ ра қ социологиялы қ ғ алемдар ү шін басты с ұ ра қ боль келген. Қ о ғ ам денег ұғ им ә леуметану ғ ылмыны ң басты категориясы болып табылады. Ғ ылими ә дебиеттерде қ о ғ анны ң м ә нін т ү сіндіруге ба ғ ыттал ғ ан анны қ темаларды ң санны к ө п. Ә рине, оларды ң барлы ғ ы бірдей қ о ғ ам денег ұғ имны ң м ә ні мен маз ұ нынее толы қ аша алма ғ анимен б ұ л анны қ темаларда орта қ сипоты белгілер бар. Қ о ғ ам денег не, оны ң адам ө міріндегі р ө лі мен орны, қ азіргі кезде қ хендай к ө з қ ареста қ алыптасты денег с ұ ра қ социологиялы қ ғ алемдар ү шін басты с ұ ра қ боль келген. Қ о ғ ам денег ұғ им ә леуметану ғ ылмыны ң басты категориясы болып табылады. Ғ ылими ә дебиеттерде қ о ғ анны ң м ә нін т ү сіндіруге ба ғ ыттал ғ ан анны қ темаларды ң санны к ө п. Ә рине, оларды ң барлы ғ ы бірдей қ о ғ ам денег ұғ имны ң м ә ні мен маз ұ нынее толы қ аша алма ғ анимен б ұ л анны қ темаларда орта қ сипоты белгілер бар.

Табиғат және қоғам,олардың өзара қарим- қатынасы. Табиғат және қоғам,олардың өзара қарим- қатынасы. Қоғам ұғмына аннықтема бернес бұрын табиғат, қоғам денег жалпы ұғимдардың мазұнынее, арақатынасын қарастырып алған жөн. Қоғам ұғмына аннықтема бернес бұрын табиғат, қоғам денег жалпы ұғимдардың мазұнынее, арақатынасын қарастырып алған жөн. Қоғам-табиғаттың құрамдас бір бөлігі дедік. Сонимен бірге табиғатпен тепе-тең нәвсе ретінде қарауға болмайтынынее да ескеру керек:бірінші жағдайда табиғат ұғмының шегіне жжет секса кең мағынада алып,адам ой-санасынан тыс және тәуелсіз өмір сүретін объективтік шындықты, бүкіл дүниені білдіру тұрғысында қолданамиз.Бұл тұрғыдан қарағанда, қоғам-табиғаттың бір бөлігі болады. Ал екінші мағынадан алғанда, табиғат әлдеқайда тар мағынада қарастырилып, өсімдіктер мен хайуанаттар дүниесін білдіру үшін қолданнылады. Белгілі югословиялық социолог Д.Маркович мынхендай аннықтеманны ұсынады:адам денегіміз өзінің табиғатқа денег жасампаздық қатынасында өзін еркін,әрэкетшіл өзін басқа адамдармен бірігіп әрэкет етіп,өзінің биологиялық және әлеуметтік болмысын қамтемасиз ететін субъект ретінде көвсететін қоғандық жануар

Қоғандық құбилыстар мен қатынастар, олардың түрлері. К. Маркс қ о ғ ам-адамдарды ң ө зара қ арим – қ атынасыны ң н ә тижесі денег анны қ тема берген.Адамдар арасында ғ ы айдарлы қ тай т ұ ра қ ты ж ә не жеткілікті д ә режедегі берік қ арим- қ атынасы бар бірлестік. К ү нделікті т ұ рмыста қ о ғ ам ұғ мы т ү рліше ма ғ ынада қ олданныл ғ анимен,біра қ социологияда қ о ғ ам деп т ө мендегідей сипаттемалары бар жиынты қ ты айтады. К. Маркс қ о ғ ам-адамдарды ң ө зара қ арим – қ атынасыны ң н ә тижесі денег анны қ тема берген.Адамдар арасында ғ ы айдарлы қ тай т ұ ра қ ты ж ә не жеткілікті д ә режедегі берік қ арим- қ атынасы бар бірлестік. К ү нделікті т ұ рмыста қ о ғ ам ұғ мы т ү рліше ма ғ ынада қ олданныл ғ анимен,біра қ социологияда қ о ғ ам деп т ө мендегідей сипаттемалары бар жиынты қ ты айтады. қоғам Өмір сүретін территория бірлігі болуы. Өзара байланнысы тұрақты және біртұтас адамдар жиынтығының болуы. Өзін-өзі қамтемасиз ету,өзін-өзі басқару,өсіріп отыруы т.б. болуы

Қоғандық даму ұғмы және оның қозғауры күшторі мен факторлары Социология қ о ғ анны ң ә леуметік құ рлысимен ты ғ из байланнысты. Социология теорияларды ң басим к ө пшілігі қ о ғ анды қ құ билыстарды ң ө згерісі мен дамуын мойындайды. Қ о ғ ам туралы идеалистік теорияларды ң б ә ріне орта қ н ә все сол,олар қ о ғ ам дамуыны ң қ оз ғ ауры к ү шін идеялардан, формалардан іздейді. Социология қ о ғ анны ң ә леуметік құ рлысимен ты ғ из байланнысты. Социология теорияларды ң басим к ө пшілігі қ о ғ анды қ құ билыстарды ң ө згерісі мен дамуын мойындайды. Қ о ғ ам туралы идеалистік теорияларды ң б ә ріне орта қ н ә все сол,олар қ о ғ ам дамуыны ң қ оз ғ ауры к ү шін идеялардан, формалардан іздейді. Оъбективтік –идеолистік социология қ о ғ анны ң қ оз ғ ауры к ү шінже ғ ары идея дан немесе абсолюттік идея дан іздейді.Енді бір идеалистік теориялар ол к ү шті қ о ғ анды қ сананны ң айры қ ша формаларынан, м ә селен халы қ ты ң рухани к ү шінен,коллективтік санадан т.б іздейді. Оъбективтік –идеолистік социология қ о ғ анны ң қ оз ғ ауры к ү шінже ғ ары идея дан немесе абсолюттік идея дан іздейді.Енді бір идеалистік теориялар ол к ү шті қ о ғ анды қ сананны ң айры қ ша формаларынан, м ә селен халы қ ты ң рухани к ү шінен,коллективтік санадан т.б іздейді.

Қоғандық прогресс және регресс Қ о ғ анды қ –экономикалы қ формация ұғ мы қ о ғ ам дамуыны ң жеке сайтыларындабір қ атар на қ ты қ о ғ амдарды ң ұқ саз белгілерін тире ң зерттеп. Жалпылауды ң н ә тижесінде т ұ жыримдады. Осыны ң негізінде бес қ о ғ анды қ –экономикалы қ фармация этап к ө всетіп,оларды ң тарихи даму ө ткеннен болаша ққ а қ рай,т ө менгіден же ғ ары қ ара, ескі сападан жа ң а сапа ғ а ө ту ар қ илы ж ү реді. Қ о ғ анны ң дамуды ң б ұ л желы социологияда ә леуметтік прогресс деп аталады. Ал егер керісінше керітартпа реакцияшыл к ү штор де ә рэкет етіп, ә леуметтік жа ң алы қ тар ғ а кедергі жасауы м ү мкін. М ұ ндай құ билыстарды ә леуметтік регресс деп атайды. Қ о ғ анды қ –экономикалы қ формация ұғ мы қ о ғ ам дамуыны ң жеке сайтыларындабір қ атар на қ ты қ о ғ амдарды ң ұқ саз белгілерін тире ң зерттеп. Жалпылауды ң н ә тижесінде т ұ жыримдады. Осыны ң негізінде бес қ о ғ анды қ –экономикалы қ фармация этап к ө всетіп,оларды ң тарихи даму ө ткеннен болаша ққ а қ рай,т ө менгіден же ғ ары қ ара, ескі сападан жа ң а сапа ғ а ө ту ар қ илы ж ү реді. Қ о ғ анны ң дамуды ң б ұ л желы социологияда ә леуметтік прогресс деп аталады. Ал егер керісінше керітартпа реакцияшыл к ү штор де ә рэкет етіп, ә леуметтік жа ң алы қ тар ғ а кедергі жасауы м ү мкін. М ұ ндай құ билыстарды ә леуметтік регресс деп атайды. Ә леуметтік прогресс пен регресті бір бірінен айыру ү шін оны ң критерийі қ хендай ж ә не критерий оъбективтік сипота ма,соны анны қ тай білу керек. Ә леуметтік прогресс пен регресті бір бірінен айыру ү шін оны ң критерийі қ хендай ж ә не критерий оъбективтік сипота ма,соны анны қ тай білу керек.

Жоғарыда айтылғандарды искре отырып, қоғам Жоғарыда айтылғандарды искре отырып, қоғам ұғмына мынадай жалпы аннықтема берегу болады:Қоғам-өз қажеттіліктерін қанағаттандыру мақсайтында өзара байланнысудың тарихи қалыптасқан формасында біріккен адамдар жиынтығы. ұғмына мынадай жалпы аннықтема берегу болады:Қоғам-өз қажеттіліктерін қанағаттандыру мақсайтында өзара байланнысудың тарихи қалыптасқан формасында біріккен адамдар жиынтығы. Қоғам бір текті мeс, оның ішкі құрлысы және толпы жатқан әлумттік құбилыстары мен процестері бар.Оның құрамдас элементтерін құрайтындар мыналар: адамдар, әлеуметтік байланныстар мен қатынастар,әлеуметтік институттар мен ұйимдар т.б. Социологияның міндеті қоғанның осындай құрлысын ашын көвсетіп, оның ғылими классификация сын жасап беру болып табылады.

Пайдаланған әдебиеттер Негізгі: Негізгі: Косов Г.В. Основы социологии и политологии : учебник для мед. училищ и колледжей / Г. В. Косов, Э. М. Аванесьянц. - М. : ГЭОТАР-Медиа, Косов Г.В. Основы социологии и политологии : учебник для мед. училищ и колледжей / Г. В. Косов, Э. М. Аванесьянц. - М. : ГЭОТАР-Медиа, Кравченко А. И. Социология : Учебник для вузов / Кравченко, Альберт Иванович. - СПб. : Питер, с. Кравченко А. И. Социология : Учебник для вузов / Кравченко, Альберт Иванович. - СПб. : Питер, с. 3. Кравченко А.И. Социология : учебник для вузов / А. И. Кравченко, В. Ф. Анурин. - СПб. : Питер, Кравченко А.И. Социология : учебник для вузов / А. И. Кравченко, В. Ф. Анурин. - СПб. : Питер, Әбсаттаров Р. Әлеуметтану : оқу құралы / Р. Әбсаттаров, М. Дөкенов. - 2-ші бас., толықт. - Алматы : Қарасай, Әбсаттаров Р. Әлеуметтану : оқу құралы / Р. Әбсаттаров, М. Дөкенов. - 2-ші бас., толықт. - Алматы : Қарасай, 2009 Қосимша: Қосимша: 1. Алимбекова Г.Т. Проблема насилия в отношении женщин : социологический анализ / Г. Т. Алимбекова. - Алматы : ДОИВА, с 1. Алимбекова Г.Т. Проблема насилия в отношении женщин : социологический анализ / Г. Т. Алимбекова. - Алматы : ДОИВА, с

Ба қ ылау с ұ ра қ тары ( кері байланныс): Қ о ғ ам ғ а берілген анны қ темалар қ хендай? Қ о ғ ам ғ а берілген анны қ темалар қ хендай? Ә леуметтік ж ү йе элементтеріні ң координациясы мен субординациясы денегіміз? Ә леуметтік ж ү йе элементтеріні ң координациясы мен субординациясы денегіміз? Қ о ғ анны ң ә леуметтік құ рылмы? Қ о ғ анны ң ә леуметтік құ рылмы? Ә леуметтік институттар дегніміз не? Ә леуметтік институттар дегніміз не?

М ә селелі с ұ ра қ тар: Ә леуметтік қ о ғ амдасты қ тарды ң негізгі т ү рлері Ә леуметтік қ о ғ амдасты қ тарды ң негізгі т ү рлері Қ о ғ амдарды ң жіктелуі Қ о ғ амдарды ң жіктелуі Индустриялды қ сайты Индустриялды қ сайты

Назар Назараударғандарыңизға рахмет ! рахмет !