ЊУЌУЌИ ИНСОН Мавзӯи 14. Мафњум ва хусусиятњои њуќуќ ва озодињои сиёсї

Мањфумњои асосї Њангоме, ки дар сатњи конститутсионї халќ баёнгари соњибихтиёрї ва сарчашмаи ягонаи њокимияти давлатї пазируфта шудааст ва њокимияти давлатї бевосита аз љониби халќ ва ё ба воситаи вакилони онњо ташкил ва амалї сохта мешавад, тањким бахшидани њуќуќњои сиёсї хеле зарур аст. Зиёда аз ин, дар шароити давлатњои демократї ва њуќуќї бидуни кафолати ин зумраи њуќуќњо, рушди устувори љомеа халалдор мегардад. Ин зарурият ба инобат гирифта шуда, дар ЉТ ба эътироф, њимоя ва кафолати њуќуќу озодињои сиёсї диќќати љиддї дода мешавад.

Мањфумњои асосї Њуќуќ ва озодињои сиёсї гуфта, маљмўи њуќуќ ва озодињои ба шањрванди давлат мутаалиќбударо меноманд, ки ба шахс имконияти иштироки озодонаю васеъро дар њаёти љамъияти - сиёсии мамлакат ва амалисозии њокимияти давлатї фароњам меоваранд. Таъйиноти асосии ин гурўњи њуќуќњо дар он зоњир мегардад, ки иштироки фаъоли шањрвандро дар равандњои сиёсї таъмин намуда, дар ин замина робитањо миёни шањрванд, љомеа ва давлатро тањким бахшад.

Моњияти њуќуќи мазкур Њуќуќњои сиёсї аслан дорои ду хусусият мебошанд, ки онњоро аз њуќуќњои шахсї фарќ мекунонанд. Аввал ин, ки онњо мисли њуќуќњои шахсї на ба њар як инсон, балки дар бештари мавридњо ба шањрвандони давлат мутаалиќанд ( истисно аз ин ќоида њуќуќи овардани шикоят ба маќомоти давлатї, њуќуќи муттањид шудан дар ташкилотњои ѓайрисиёсї ва ѓ. мебошанд, ки аз онњо дар баробари шањрвандони ЉТ, шањрвандони хориљї ва ашхоси бешањрвандї низ истифода менамоянд ). Ин хусусият бо он асоснок карда мешавад, ки амалисозии њуќуќ ва озодињои сиёсї ба пешбурди њокимияти сиёсї дар давлат алоќаманд аст. Ба кї таалуќ доштани ин њокимият бошад, барои давлат беањамият буда наметавонад.

Моњияти њуќуќи мазкур Сониян ин, ки дар таносуб аз њуќуќњои шахсї, расидан ба сину соли муайян шарти асосии амалї намудани њуќуќњои сиёсї ба шумор меравад. Масалан, њуќуќи интихоб шудан ва интихоб намудан аз сини 18 – солагї фаро мерасад.

Моњияти њуќуќи мазкур Њуќуќњои сиёсї чун ќоида танњо ба шањрвандони давлат пешнињод гашта, амалисозии онњо бошанд, ба иштироки бевоситаи шањрвандон дар њаёти сиёсїю љамъиятии мамалакат, инчунин идоракунии давлат њамбаста аст. Агар бо тарзи дигар ифода намоем, њуќуќњои сиёсї ба робитаи устувори сиёсию њуќуќии шахс бо давлат алоќамандї доранд.

Моњияти њуќуќи мазкур Њамин тавр, андешањои дар боло овардашударо љамъбаст намуда, гуфта метавонем, ки њуќуќњои сиёсї иштироки бевосита ва ё бавоситаи шањрвандонро дар ташкилу фаъолияти маќомоти давлатї, инчунин ширкати фаъолонаи онњоро дар љомеаи шањрвандї таъмин намуда, њамчун яке аз унсурњои асосии љомеаи мутамаддин шинохта мешаванд. Мањз тавассути онњо намуди режими сиёсї ва сатњи демократия дар ин ва ё он мамлакат муайян карда мешавад.