Mehmet YORULMAZ Konya-2010 Konya Hastanelerin Tarihsel Gelişimi

TIP TARİHİ: M. Ö. 2000…… Al bu otu ye. M. S. 1000…… O ot kötü, gel bu duayı oku. M. S. 1250…… O dua batıl inanç, al bu iksiri iç. M. S. 1500…… O iksirin ne faydası var, al bu hapı yut. M. S. 1750…… O hap etkisiz, al bu antibiyotiği iç. M. S. 2000…… O antibiyotik kimyasal, al bu otu ye!

3 POLİTİK BİR ETMEN OLARAK TIP VE HASTANE Geleneksel olarak tıp tarihçileri ve eğitimcileri tıbbın sosyal yönleri ve tıpla ilgili gelişmeler üzerinde odaklaşırken genelde hastane ve tıp ilişkisini, ekonomik ve politik yönlerini göz ardı etmişlerdir. Hastalıklar insanları insanlar var olduklarından bu yana etkilediği için tıp ve cerrahinin tarihi medenileşmenin başlangıcına kadar gider. İlk zamanlardaki tıbbi tedavi daima dini hizmetler ve törenlerle bir arada anılmıştır. Papazlar aynı zamanda ruhu, aklı ve vücudu tedavi eden hekimler veya tıp adamları idi. Bunun yanı sıra papaz doktorlar önemli ölçüde politik güce sahip yönetici sınıfın bir üyesiydiler, ve ayrıca tapınak/hastane insanların toplandığı bir buluşma mekanıydı Papaz doktorların rolü ve sonradan hasta ve zayıfların barınağı ve doktorların eğitim merkezleri olarak tapınakların rolü politik gelişmenin medenileşme seviyesi ile çok yakından ilişkilidir. İyi bir sağlık bakım sistemi medeniyet seviyesinin iyi olduğunu göstermede bir politik propoganda aracı olarak sürekli olarak kullanılmaktadır. Putperest Yunan tapınakları, Hıristiyan imparator Constatine Aesculapia dönemini kapatana kadar politik rollerini devam ettirmişlerdir. Benzer politik role yedinci yüzyılda İslam kuralları altında Müslüman hastanelerinde ve Küba örneğinde olduğu gibi sağlık sisteminin başarısını kanıtlamak adına yanlış sağlık istatistikleri yayınlamak gibi eski sosyalist ülkelerde de görülebilir. Aynı zamanda ABDde olduğu kadar çoğu Batı Avrupa ülkesi ve eski Sovyetleri Birliği ülkelerindeki sağlık reformları sürecinde yaşanan olaylar sağlık bakım sistemi ve siyaset, ekonomi ve sosyal değerler arasındaki ilişkiyi çok iyi yansıtmaktadır.

4 MEZOPOTOMYA Bilinen ilk yazılı doktor reçetesi eski Babil kralı Hammurabi dönemine aittir (MÖ ). Hammurabi Kanunları doktorların çalışma kurallarının yanısıra onların ücretlerini de düzenlemektedir. Daha sonra da Mezopotomya Medeniyeti Mısır, Yahudi, İran ve Hindistanın gelişiminde politik, eğitim ve tıbbi katkılarda bulunmuştur.

5 YUNAN HASTANELERİ Yüzyıllar boyunca Yunanlılar, antik dönemde diğer uluslarla, özellikle Mısırlılarla, sürekli olarak etkileşim içinde olduklarından dolayı farklı firikirleri paylaşmanın avantajlarından faydalanmışlardır. Hastalar mucize ve ilahi olaylarla çok yakından ilgili sihirli ayinler ve tedavilerle tedavi edilmelerine rağmen, Yunanlılar hastalıkların doğal sebeplerinin ve rasyonel iyileştirme yöntemlerinin önemli olduğununun farkına varmışlardır. İnsan anatomisi hakkında bilinen şeyler batıl inançlar ve dinsel olaylardan daha çok rasyonel temellere dayanmaktaydı. Hipokrat genellikle tıbta dinsel olmaktan ziyade rasyonel yaklaşımı kullanan kişi olarak bilinir. M.Ö. 480li yıllarda Hipokrat steteskopu kullanmaya, küçük cerrahi işlemleri yapmaya- tedavi ettiği hastalarının detaylı bilgilerini tutmaya başlamış ve tüberkülozdan ülsere varan bir çok hastalığın tanımını yapmıştır.

6 HİNDİSTAN HASTANELERİ Tarihi belgeler Hindistanda etkili hastanelerin MÖ 600 yıllarında inşa edildiğini göstermektedir. Kral Asokanın (MÖ ) muhteşem saltanatı boyunca, Hindistan hastaneleri sanki modern hastanelermiş gibi görünmeye başlamışlardır. Hastaneler sanitasyon ilkelerini uygulamışlar, ve anne ve bebeği kurtarmak için sezeryan ameliyatları iyi bir şekilde yapılmıştır. Nüfusun sağlık ihtiyaçlarını karşılamak için her on köye bir hekim tayin edilmiş, ve Buddha tarafından kimsesiz ve yoksullar için bölge hastaneleri kurulmuştur.

7 ROMA HASTANELERİ Romanın muhteşem örgütlenme yeteneği maalasef hasta ve yaralıların kurumsal bakımını sağlamak için kullanılmamıştır. Hasta köleler için revirler kurulmasına rağmen, hastane sisteminin geliştirilmesi sadece ordu mensupları için olmuştur. Yaralılar savaş alanındaki çadırlarda temel bakımı aldıktan sonra, sınır boyunca kurulan ve bir tür hastane olan binalara taşınmışlardır. Elde edilen kalıntılar bu taş ve tahta yapıların dikkatli bir şekilde planlandığını, ve gerekli araç-gereç, malzeme ve ilaçlarla donatıldığını göstermektedir. MS 335 yılında İmparator Constantine Aesculapiaları kapatmış ve hristiyan hastanelerin yapımına ön ayak olmuştur. Ancak zengin Romalıların hristiyanlığı kabul ettiği MS 369 yılına kadar hastanelerin inşaası fazla rağbet görmemiş ancak bu yıldan sonra hastane inşaasında artışlar olmuştur

8 İSLAM HASTANELERİ Yeni hak dini İslam, yedinci yüzyıl boyunca ve daha sonra Avrupaya da yayılan ve halen mevcut olan klasik öğrenme şeklini ortaya koymuştur. Oldukça etkili hastanelerin ortaya çıkması İslam medeniyetinin en önemli katkılarından birisidir. Roma asker hastaneleri ve hristiyan hastaneleri Arap hastanelerinin sayısı, organizasyonu ve mükemmeliyetiyle karşılaştırılamaz bile. Arapların tıp alanındaki mükemmeliyetleri altıncı yüzyılda Anadoluda kurulan İran hastanesinden kaynaklanmaktadır. Çünkü arap tıp adamlarının çoğunluğu burada eğitim almışlardır. Hz.Muhammed zamanında ise gerçek anlamda hastane sistemi geliştirilmiştir. Akıl sağlığı bozuk olanlar için inşa edilen akıl hastaneleri ancak 10 yüzyıl sonra Avrupada ilk defa inşa edilmiştir. Bunun yanı sıra İslami doktorlar bir bilim olarak ilaç ve kimyanın da bir bilim olarak geliştirilmesinden sorumlu tutulmuşlardır Orta çağ boyunca en iyi İslam hastanelerinden bazıları Bağdat, Şam ve Kahirede kurulmuşlardır. Özellikle Şamda bulunan hastane ve tıp okulu çok zarif odalara, iyi bir kütüphaneye ve ünlü bir mutfağa sahipti. Arap hastanelerinde ateş, göz rahatsızlıkları, ishal, yaralanma ve jinekolojik rahatsızlıklar gibi hastalıklar için ayrı ayrı koğuşlar inşa edilmiştir. İyileşmek üzere olan hastalar durumu çok daha ağır olan hastalardan tecrit edilmiş, ve poliklinik hastalarına yönelik hizmetlerde bulunulmuştur. Hastalık ve hastalara ilişkin kayıtlar tutulmuş ve eğitim amaçlı olarak kullanılmıştır.

9 ORTA ÇAĞ HASTANELERİ -1 Orta çağların ilk yıllarından orta çağın sonu olan on beşinci yüzyılın son yıllarına kadar tıp alanında yaşanan gelişmeler neredeyse tersine dönmüş yani çok daha kötüye doğru gitmiş Dini kurumların hasta bakımından sorumlu oldukları kabul edilmiştir. Hipokrat döneminde başlayan tıbba dinsel olmaktan ziyade rasyonel bakış açısını yansıtan Yunan tarzı orta çağ boyunca kullanılmamış, hastaneler de tıbbi kurumlar olmaktan çok dini kurumlar haline gelmişlerdir. Sadece yardımsız ve umutsuz hastaların yolu hastanelere düşmüş, hastalılarına göre hastaları ayırma sistemi ortadan kalkmış, tek bir yatağa 3-5 hasta yatırılmış, ve ayrıca sanitasyon ilkelerine uyulmamıştır. Amputason haricinde vücudu rahatsız etmeme ve kiliseyi kana bulamama adına papazların ameliyat yapmaları yasaklanarak cerrahi işlemlerden uzak durulmuştur Dini kurallar hemşirelik bakımında baskın bir rol oynamıştır Bütün bunlara rağmen orta çağ boyunca Avrupada hastane sayısında bir artış vardır ve bununda temel iki nedeni vardır. Birincisi, Papa III. Innocent 1198 yılında varlıklı hristiyanlardan her kasabada bir hastane yapmalarını istemiştir, İkincisi ise, haçlılarla yapılan ticaretten elde edilen gelirlerdeki artıştır. Şu anda bile varlığı devam eden en eski hastaneler Lyon ve Pariste bulunan Hotels-Dieulardır. Hotel-Dieu kelimesi kamu hastanesi anlamına gelmektedir.

10 ORTA ÇAĞ HASTANELERİ - 2 Aynı dönemde Avrupada yaşanan gelişmelerin aksine Asya ve Afrikada etkili hastanelerin inşası İslami kurallar ve haçlı seferlerinden etkilenmiştir. Bu iki farklı kurala göre işleyen iki farklı hastane sistemi sanitasyon kurallarını mecbur kılmış, cerrahi müdahaleleri gerçekleştirmiş, ve hastalıklarına göre hastaları tecrit etmiştir: Bu dönemde İslami hastaneler halen Yunan ve ilk Roma tıp geleneğini devam ettirirken, Haçlılar tarafından inşa edilen hastaneler ciddi yaralanmalardan dolayı cerrahi işlemleri gerekli kılmış, böcek ve bulaşıcı hastalıkların varlığı sanitasyon önlemlerine ağırlık vermeyi ve hastaların kesin olarak birbirlerinden ayrılmasını gerektirmiştir. Haçlı seferleri dönemi boyunca ( ), hastaların bakımını temel görev olarak kabul eden dini emirlerden dolayı Akdeniz bölgesinde pek çok sayıda hastane inşa edilmiştir. Ağır bir şekilde yaralananların tedavi edilmesi gerektiğinden dolayı 2000 yatağa kadar varan büyük hastaneler yapılmıştır. Yıllar boyunca, İslam hastaneleri bir tarafa bırakıldığında, bu hastaneler ileri hastane uygulamalarını yerine getiren aktif kurumlar olarak görev yapmışlardır. Tarih boyunca ilk defa bu dönemde Doğu ve Batı tıbbi bakım alanında daha iyi olma açısından rekabet etmişlerdir.

11 RÖNESANS DÖNEMİ BOYUNCA HASTANELER Bu döneme doğum adı verilmesinin temel nedeni ise eski Roma ve Yunan kültürlerinin yeniden değer kazanmaya başlamasıdır. Tedavi etme sanatı yeniden bilimsel ve rasyonel yaklaşımla yan yana gitmeye başlamıştır. Kuzey doğu İtalya akademik dünyası yeni kozmopolitan fikirlere hoşgörülü davranmaya bu dönemde başlamıştır. 15. Yüzyılın ortalarında Avrupanın bütün önemli şehirleri ve kentleri en iyi doktorlarını ileri eğitim için İtalyaya göndermişlerdir. Orta çağ önemli hastanelerin inşa edildiği bir dönem olarak karakterize edilirse eğer rönesans dönemi de gerçek anlamda önemli tıp fakültelerinin dönemi olarak karakterize edilebilir. Bir bilim alanı olarak insan anatomisi bilimi hayvan vücutlarının parçalara ayrılmasıyla gelişmeye başlamıştır yılında İngilterede Kraliyet Cerrahlar Akademisi kurulmuş ve bunu 1528 yılında Kraliyet Hekimler Akademisi izlemiştir. Rönesans döneminin hastanelerin gelişmesindeki en büyük katkısı hastane yönetimi konusunda ve hastalıklarına göre hastaların ayrılması ve de hastane içinde yüksek kalitede sağlık hizmeti verilmesinde olmuştur. Bu dönemde sadece İtalyada değil Fransada da klinik cerrahi önemli aşamalar kaydetmiştir. Özellikle Fransada kanamayı durdurmada kan damarlarının bağlanması gibi modern yöntemi kullanan Ambrose Pare önemli katkılarda bulunmuş ve vahşi bir yöntem olan kızgın demirle yara bölgesinin dağlanması yöntemi terkedilmiştir. Frengi halen önemli bir hastalık olarak devam ederken chorea salgını, terleme hastalığı ve cüzzam hemen hemen yok edilmiştir yılları arasında İngiliz Reformu ile hastaneler Kral Henry tarafından yağmalanmış ve bu hastaneler ya yok edilmiş ya da laik olmaları yönünde emirler verilmiştir. Özellikle kırsal alanda yer alan hastanelerin kapılarına kilit vurulmuş ve yaklaşık iki yüz yıl boyunca kapılarını kapalı tutmuşlardır. Yalnızca Londradaki St. Bartholomew, St. Thomas, ve St. Mary Bethelem gibi kuvvetli hastaneler, vatandaşların bu hastanelere bağışta bulunacakları yönünde Krala dilekçe vermeleri sonucunda hayatta kalmışlardır.

12 AMERİKAN KITASINDA HASTANELER - 1 Yeni dünyanın ilk hastaneleri İspanya, Fransa ve İngiltere koloni bölgelerinde kurulmuştur. Yeni dünyada kurulan ilk hastane denizaşırı bölgeleri istila etme sisteminin bir parçası olarak kurulmuşlardır. Kaynaklar, 1494 yılında Bari St. Nicholasta bir hastane inşa edildiğini ve buranın yerlilerle savaşta yaralanan 40 İspanyola hizmet ettiğini göstermektedir Meksikada 1524 yılında Mexico Cityde ve halen aktif olan Immeculate Conception Hastanesi yapılmıştır yılında ise İspanyol hükümdarlığı Yeni Dünyada bütün İspanyol ve yerli kasabalarında bir hastane yapımını zorunlu kılan bir kararnameyi kabul etmiştir. Kanada Quebecte 1639 yılında Duchess dAquilon tarafından ilk hastane (Hotel Dieu du Precieux Sanz) inşa edilmiştir yılında ise Montrealde Hotel Dieu de St. Joseph kurulmuştur. İngiliz kolonilerde yapılan en eski hastane ise New Amsterdam kentinde bir kilise tarafından desteklenen fakirler için küçük bir aşevi olarak inşa edilmiştir. West Indian Şirketi tarafından 1658 yılında inşa edilen bu küçük ev ve sınırlı hastane daha sonra gelişerek New York şehrindeki Bellevue Şehir Hastanesi haline gelmiştir. Amerikan hastaneleri 1751 yılında Pensilvenyada kurulan hastaneyi kendilerine model almışlardır. Bu hastanenin duvarlarında yazılı olan bilgilere göre hastanenin temel amacı hastaları bireysel saygıyı esas alarak tedavi etmek ve hastalardan belirli bir ücret alarak hastanenin gereksiz yere kullanılmasını azaltmaktır. Philadelphia hekimlerinin özel hastalarını kabul ettikleri bir bina olarak bu hastanenin yapımasına Benjamin Franklin yardım etmiştir. Fanklin bu hastanede yılları arasında başkan olarak görevde bulunmuştur.

13 AMERİKAN KITASINDA HASTANELER - 2 Eski geleneğe aykırı olarak kurulan bir başka hastane ise 1771 yılında New York Hastanesi derneğini kuran ve hastane inşa etmek için gerekli parayı toplayan sivil vatandaşlar tarafından kurulan New York hastanesidir. Bu hastane öğrenme ve araştırma ruhu ile karakterize edilebilir. Büyük sermayedarlar çağından önce kurulan diğer hastaneler gibi New York hastanesi de küçük çaplı tacir ve çiftçilerin katkılarıyla inşa edilmiştir. Diğer önemli bir yenilikte sadece kadınlar tarafından bir hastane inşa edilmesidir. ABDde ilk defa tıp diploması alan bir kadın olan Elizabeth Blackwell ve kız kardeşi tarafından 1853 yılında New York Kadın ve Çocuk hastanesi açılmıştır. Bu hastanede özellikle hekim ihtiyaçlarının karşılanması için kurulan bir başka özel hastanedir. Hastane bakımına devlet ilk olarak katılımı sakatlanmış denizcilere hastane bakımı vermeyi imkan dahiline getiren 1798 yılında çıkarılmış ABD Deniz Hastanesi Hizmeti Kanunu ile olmuştur. 20. yüzyılın başlangıcında hemen hemen bütün ABD hastaneleri ya gönüllü ya da özel işletme kuralları altında faaliyet gösteren bağımsız hastanelerdi. Ancak 1926 yılından sonra vergi gelirleriyle desteklenen hastane sayısı önemli derecede artış gösterdi ve vergi gelirleri kar amaçlı olmayan hastanelerde tedavi gören fakir hastaların tedavi masraflarını karşılamak için kullanıldı. ABDde ilk psikiyatri hastanesi 1773 yılında Virginia Villiamsburgda kurulmuştur. Bu ülke çapında büyük psikiyatri hastaneleri yapımının başlangıcıdır ve 1950 yılına gelindiğinde 628,300 yataklı 557 hastaneye ulaşılmıştır.

14 AMERİKAN KITASINDA HASTANELER - 3 Ancak bu ivme 1955 yılında psikoterapik ilaçların keşfi ve bu türden hastaların artık hastane dışında başka kurumlarda tedavi edilmeye başlanması sonucunda tersine dönmüştür yılına gelindiğinde ise ülke çapında 157,600 yatağa sahip sadece 275 psikiyatri hastanesi vardı. Allah ve komşu sevgisi ve kimsesiz vatandaşlara hükümetin hizmet etme sorumluluğu gibi kavramlara dayanan Avrupa ve Latin Amerika hayırsever hastaneler geleneği ABD hastane geleneğinin hiç bir zaman bir parçası olmamıştır. Bunun bir sonucu olarak çok sayıda rekabet halinde olan hastanenin yanısıra genel sağlık sisteminde az da olsa vergilerle desteklenen ve bazen de dini hastanelere rastlamak mümkündür. Ancak hastane sektörüne devletin aktif olarak katılımı Birinci Dünya Savaşı bittikten ve gaziler ülkeye döndüktem sonra 1926 yılında başlamıştır. Eski sistemde görülen belki de en önemli hatalardan birinin 1870 yılında gereksiz yere hastaneyi kullananlardan normal fiyatın iki katı kadar fazla bir ücret talep edilmesi gösterilmektedir. Ancak bu sistemin önemli bir avantajı da hizmet için ödeme yapanların ve yapmayanların yan yana yatmalarını engellemesi, ödeme yapmayan hastaların borçlarını da hastane temizliği ve basit hemşirelik görevleri yaparak ödemeleridir.

15 ONYEDİ, ONSEKİZ VE ONDOKUZUNCU YÜZYILDA HASTANELER yüzyıl hastane ve tıp tarihinin bir dönüm noktasıdır ve bilimsel yenilikler çağıdır. Bu dönemde yapılan çalışmalar olayların niye olduğu ile değil, olayların nasıl olduğu üzerinde odaklaşmaktaydı. Bu dönemde artık varsayım ve spekülasyonlar rağbet görmemekte ancak deneyler bilimsel çalışmaların en önemli parçası olarak görülmektedir. William Harveyin ( ) kanın bir kapalı sistem içinde sürekli olarak dolaştığını kanıtlaması onyedici yüzyılda fizyoloji ve tıpta yaşanan en önemli buluştur. Tıp ve genel olarak bilimin gelişmesinde en önemli yeniliklerden birisi de mikroskopun icadıdır. 17. Yüzyılın mikroskop icadının iki devi Marcello Malpighi ( ) ve Anthony van Leeuwenhoekdir ( ) yılındaİngilterede John Gaunt tarafından yayınlanan Doğal ve politik gözlemler….. ölüm faturası üzerine görüşler adlı kitapta aslında fazla nüfusun bir ülkenin en önemli varlıklarından birisi olduğu ve halk sağlığı önlemelerinin alınması gerektiği üzerinde durulmaktadır. Kitap, özellikle annelik gibi özel ihtisas gerektiren hastalıklar için ayrı hastanelerin yapılması, işçi sorunlarına hükümetin ilgisini arttırması, ve halk sağlığı önlemlerini organize etmede merkezi bir konseyin kurulması gerektiği gibi sağlığı koruma ve iyileştirme çabalarını önermektedir. Ancak bu türden öneriler 17. Yüzyıl için çok daha ileri seviyede ve çağdaş öneriler olduğu için maalasef bu yüzyılda bu türden öneriler göz ardı edilmiştir. 17. yüzyılda yeni hastaneler sadece ABDye yeni koloni bölgelerinde kurulmuştur. Avrupadaki eski hastaneler ise ya İtalyada olduğu gibi kilisenin etkisi altında kalmış, ya da Fransa ve Almanyada olduğu gibi ulusal hükümet veya belediyelerin kontrolu altına alınmakta, ya da Danimarka, Almanya, ve Avusturyada olduğu gibi yeni hastaneler aydın hükümdarlar tarafından kurulmaktaydı.

16 ONYEDİ, ONSEKİZ VE ONDOKUZUNCU YÜZYILDA HASTANELER - 2 Aşının bulunması 18.yüzyılda en temel buluş olarak göze çarpmaktadır Lady Mary Wortley Montagu ( ), Türkiyede gözlemlediği Asya usulu aşı tekniğini İngiltereye taşımıştır. Bu teknikte çiçek hastalığı olan bir insandan alınan numuneden elde edilen serum sağlam insanlara çiçek hastalığına bağışıklık kazanmaları amacıyla enjekte edilmekteydi. 18. yüzyıl sadece çok büyük hastanelerin inşası ile karakterize edilmeyip bunun yanısıra yaşanan en son gelişmelerin pekiştirilmesi ve sistematik hale getirilmesi ile de karakterize edilebilir. Daha önceki yüzyıllarda yaşanan yeni buluşları kullanan hekim ve hastaneler pek çoğu yeni sayılan teknikleri kullanma ve kabul etmekte oldukça cesur davranmışlardır. 19. yüzyıl hastaneler tarihinde dönüm noktasıdır ve modern tıbbın başlangıcı olarak kabul edilmektedir. Bu yüzyılda modern hastanelerin kurulmasında pek çok olay birlikte kullanılmıştır. Sanayi Devrimi döneminde ( ) fabrikalarda çalışan işçilerin sağlığı işçilerin verimli olarak çalışmaları için son derece önemli olarak kabul edilmeye başlamıştır, çünkü salgın hastalıklar sadece bu hastalığa yakalananlar için değil bütün toplum için bir tehlike oluşturmakta idi, ve radikal önlemlerin alınması gerektiği çok açıktı. Yaşanan bu gelişmelerin bir sonucu olarak bütün önemli şehirlerde hastaneler inşa edilmiştir. Amerikan iç savaşı sırasında her iki tarafta zamanla etkili ambulans ve hastane sistemini kurmuşlar, uygun tıbbi malzeme desteğine önem vermişler, ve iyi eğitimli cerrahları yetiştirmişlerdir. 19. yüzyılın Florence Nightingale mirası hastane devrimine bu yüzyılın belki de en büyük katkısıdır. Temiz bir çevreye önem ve hastaların nezaketle tedavisini öngören profesyonel hemşirelik hizmetlerinin gelişmesi kurumsal hasta bakımının gelişmesinde dev bir adımdır. Hastane tarihinde diğer önemli bir gelişme ise hastalıkların nedeni olarak bakterilerin kabul edilmeye başlanmasıdır. Bu buluştan önce temel halk sağlığı uygulamaları ve enfeksiyonları engellemenin tek yolu olarak temizlik üzerinde durulmuştur.

17 ONYEDİ, ONSEKİZ VE ONDOKUZUNCU YÜZYILDA HASTANELER yılları arasında yaşayan Ignaz Semmelweis ise özellikle kadın hastalıkları ve doğum servisi hastalarına ait verileri kullanarak istatistiksel analizeler yaparak sağlık izmetlerinde istatistiğin kullanılma dönemini başlatmıştır. Bu analizleri sonucu doğum sonrası enfesksiyonların önelnmesinde sabun kullanmanın önemini ortaya koymuş ve kendi denetimi altında çalışan hekim ve öğrencilerden müdahale öncesi ve sonrası sabun kullanmalarını ve ellerini solusyonlu suyla yakamalarını istemiştir. Bu uygulama sonucu üç ay içerisinde kadın hastalıkları ve doğum hastalıklarından dolayı %18 olan ölüm oranı %1.5 seviyesine düşmüştür. Bir kaç yıl sonra Louis Pasteur ( ) bakterileri yeniden üretim yoluyla tekrar üreterek eskiden inanıldığı gibi bakterilerin kendiliğinden oluşmadığını kanıtlamıştır. Hastalıkların nedenleri, anestezi ve buharla sterilizasyon yöntemlerinin bulunması gibi üç önemli buluş modern hastanelerin gelişmesine imkan sağlamıştır yılına gelindiğinde modern hastanelerin ortaya çıkması Wilhelm Konrad Roentgen ( ) tarafından rontgen görüntüleme yönteminin bulunmasıyla en son aşamasına gelmiştir (Ancak son yıllarda tıp ve teknoloji alanında yaşanan gelişmeler bu ifadeden hariç tutulmalıdır). Artık hastaneler hasta ve kimsesizlerin bakıldıkları yerer değil teknolojiye dayalı teşhis ve tedavi yöntemlerinin uygulandığı merkezler haline gelmişlerdir. Aynı zamanda hastane maliyetleri de önemli ölçüde artmış, ve hastaneler genelde çok pahalı malzemeleri alma imkanı olmayan özel muayenehanelerle direkt olarak rekabete girişmişlerdir yılında Dr Nathan Smith Davisin ( ) önderliğinde American Medical Association kurulmuştur 1864 yılında ise 16 ülkenin katılımıyla savaşlarda yaralanan hastaların tedavisini üstlenen hastanelere saldırılmaması konusunda özel düzenlemeleri içeren bir anlaşma ve ayrıca Uluslarrası Kızıl Haç anlaşması imzalanmıştır. Hastaneler tarihinde 19. Yüzyılda yaşanan en önemi gelişmelerden birisi ise uzun bir mücadeleden sonra artık kadınların da tıp uygulamalarında aktif bir rol oynamaya başlamalarının kabul edilmesidir. Tıbbın gelişmesinde mantıki bir diğer gelişme ise uzmanlaşmanın başlamasıdır. 19. Yüzyılın sonlarında ve 20. Yüzyılın başlarında herhangi bir alt uzmanlık alanı olmayan hiç bir genel tıp alanı kalmamıştır.

18 MODERN HASTANELER VE SAĞLIK SİSTEMLERİ İdeal anlamında modern hastaneler hekim ve hemşirenin yanı sıra diğer tıpla ilgili bütün meslek mensuplarının eğitimlerinin verildiği aynı zamanda hastaların bakım ve tedavi aldıkları yerlerdir. Hastaneler hekimler için sürekli eğitimin verildiği temel merkezler olup aynı zamanda yüksek öğrenimli personelin çalıştığı bir kurum olarak bulunduğu alandaki bütün nüfusa, topluma ve bölgeye hizmet eder. Hastaneler eğitim fonksiyonlarının yanı sıra, hem hasta ve kliniklerde toplanan verileri kullanan hem de bilim, fizik ve kimyadaki temel araştırmaları uygulayan bilimsel çalışmaların yürütüldüğü yerlerdir. Modern bir hastanenin kuruşması federal yasalardan, eyaletlerdeki sağlık birimlerinden, şehir yönetiminden, ve bağımsız kuruluşların (JCAHO gibi) belirledikleri standartlardan önemli ölçüde etkilenir ve bazen onlar tarafından düzenlenir. Aslında bütün bu düzenlemeler ve öngereklilikler çalışan ve hastaların kişiselliklerini, güvenliklerini korumak, ve hastane enfeksiyonlarını önlemek içindir. 19. Yüzyılda geçlerli olan koğuş kavramı artık yerini yarı özel veya özel hastane odalarına bırakmıştır. Yatarak hasta tedavisinden poliklinikte hasta tedavidine yönelik gelişmelerin önem kazanması ve tıp teknolojisinde yaşanan hızlı gelişmelerin sonucu olarak yardımcı tıp merkezleri ve bağımsız poliklinik departmanlarının kurulması yönünde hastane bina planlamasında da bazı değişiklikler yaşanmaktadır. Ayrı ve bağımsız birimlerin kurulması hastanelere finansal maliyetleri minimize etme imkanı sağlamaktadır. 1990lı yılların başlangıcı ve sonrasında yaşanan gelişmeler hastaneleri sağlık sisteminde yalnız başlarına en önemli unsur olmak pozisyonundan çıkarmış bunun yerine dikey olarak birleşik hastaneler ve diğer hastaneler networku sistemini devreye sokmuştur. Buna paralel olarak poliklinik ve doktor muayenehanelerinin sayısında da bir artış olmuştur. Geçmişle karşılaştırıldığı zaman hastaneler gelecekte sağlık hizmet vericilerini bir araya getiren ve bakımı veren bir kurum olarak çok farklı rollere sahip olacaklardır.