Ж ә нібек пен Жиренше

а) білімділік - 9 ссыныпта алған білімдерінен өткендерді ейске түсіру, жаңа мәтінмен танныса отырып, білімдерін әрі қрай ұштастыру. Антоним турали мысалдар арқыли түсінік беру, жасалу жолина тоқталу. ә) тәрбиелік – қазақ халқсының би, шешендердің сөздерімен танныса отырып, тапқырлиққа, әділ, отбасын құрметтеуге тәрбиелеу. б) дамытушылиқ - оқушыларды өз ойын еркін жеткізуге, тіл байлиғын дамытуға, шығармашылиққа баулу. 1

Шешендік сөздер Шешендік арнау Шешендік толғау Шешендік доу 3

Шешендік өпердің ерекшеліктері Ауызда, халиқ жадында сақталған. Авторы халиқ. 1

Адам сөзді тыңдай білген жағыдайда шешен бола аллоды. (Қайқауыс) Не қажет бокса, соның бәрін айту, артық сөз айтпау – нағыз шешендік денег сол. (Ф.Ларошфуко) 3

Ұли жүздің төбе биі Орта жүздің төбе биі Кіші жүздің төбе биі Төле би Қаз доуысты Қазыбек би Әйтеке би Атақты шешендер Мемлекет және қоғам қайраткерлері Тәуке ханның кеңесшілері «Жеті жарғы» әдет-ғұрып заң жинағын шығаруға үлес қосқан белер Ұлт тәуелсіздігі мен бостандығын, татулиқ пен бірлігін насихаттаушылар 5

Бір үйдің балансы волма, Көп үйдің балансы бол. Бір елдің атласы волма, Бар елдің данасы бол. Өзіңе-өзің әміл волма, Халқыңа әділ бол. Жауыңа қатал волма, Досыңа падал бол. (Төле би) Алтын ұяң - әйелің қымбат, Құт-береке – атаң қымбат. Аймалойтын – анаң қымбат, Мейірімді – апаң қымбат. (Қазыбек би) Арадан шыққан жак қиын, Таусылмайтын доу қиын. Шаннышқыласа сөз қиын, Жазылмаса дерт қиын, Іске спаса сорт қиын. (Әйтеке би) 7

* Ө тірік, танны қ * Айырылады * Аны қ * Т ұ там * Шешкен кен * шешен * Ложь * Различается * Достоверный * мера длины равная ширине ладони * Разрешил вопрос * оратор

Жәнібек пен Жиренше. Жәнібек хан уазірлеріне: Маған өтірік пен шинның расы неман айырылады, соны тауып беріңдер, - дейді. Ханның қырық уәзірлері қырық күн ойланнып, таба алмайды. Мұны естіген Жиренше шешен үйіне келіп, Қарашашқа: - Жәнібек ханнымыз қырық уәзіріне: Өтірік шинның расын айырыңдар,-деп қысым жасап жатыр,-дейді Өтірік пен шинның расы- бір-ақ тұтам жер.Оның мәнісі: көзбен көрген – шин, құлақпен естіген - өтірік.Құлақ пен көздің расы бір – ақ тұтам ғой.Көзбен көрген – аннық, құлақпен естіген – таннық емс пе? – дейді. 8

Дұрыс, бұрыс кенін аннықтаңдар. Мәтін сөйлемдері Мәтін сөйлемдеріДұрысБұрыс 1 Қырық уәзірі қырық күн ойланнып жакабын тапты. 2 «Өтірік пен шинның расын айырыңдар» 3 «Өтірік пен шинның расы екі тұтам» 4 «Көзбен көрген - шин, құлақпен естіген - өтірік» 5 Көзбен көрген - аннық, құлақпен естіген таннық емс пе?» -дейді Жиренше. 3

1. Мәтінді диологқа бөліп оқу. (25 бет) 2. Өтірік пен шинның айырмасын табыңдар. 3. Сөздердің антоним сыңарларын мәтіннен тауып джазыңдар. (26 бет) 4. Мәтінді өз сөздеріңмен айтып беру. 10

1.Шешендік с ө з нашего б ө лінеді? А.2 В.3 С.4 Д.5 Е.6 2. Ұ ли ж ү зді ң биін анны қ та А.Т ө ле би В. Ә йтеке би С.Жиренше Д. Қ азыбек би Е. Ж ә нібек би. 3. Зат есім құ романны қ рай қ алой б ө лінеді? А. жалпы,жал қ ы В. деректі,дерексіз С.Жанды, жансыз Д.дара, к ү рделі Е. сапали, қ артисты 4. Реторика денегіміз не? А. С ө з м ә пері В.шешендік С.Шешендік ө пер Д.Шешендік с ө з Е.Ма қ ал –м ә тендер. 5. Жеті жар ғ сыны джаз ғ нарды ң бірі-... А. Ә аль-Фараби А. Абай С. Қ азыбек би Д. Сырым би Е. Хали қ 6. Ашы қ буынды анны қ та. А. Ә деп В. Т ә рбие С. Білім Д. Ана Е. Шешен. 7. Т ұ ра қ ты с ө з тіркесін анны қ та А. Саба қ кестесі В. Су ж ү рек С. Дала жыли Д. Ж ү ріп келеді Е. Қ андрей тамаша! 8. Ү стеуді ң с ұ ра қ тарын анны қ та А. Қ алой? В. Кім? С. Не істеді? Д.не? Е. Қ андрей? 9. С ө йлемге тиісті есімдікті қ ой... кешке кітап о қ еды. А. Мен В. Сен С. Сіз Д.Олар Е. Оны ң 10. Қ аза қ тілінде нише с ө з табы бар? А.5. В.6 С.7 Д.8 Е.9

* 1. В * 2. А * 3. Д * 4. С * 5. С * 6. Д * 7. В * 8. А * 9. В * 10. Е * 5 – 0 * 4 – 1 * 3 – 2 * 2 – 3

Ей, перзентім, білгенің жөн адам үш түрлі болады. Адамның бірінші түрі - біледі және білген сайын білгісі келеді,бұлар ғалимдар тобина жатады. Бұлардың айтқаннынеа риза болу керек. Екінші түрі – біледі, біле тұра білмеймін дейді. Бұлар ұйқыдағы зұлимдар, олардан сақ болған жөн. Үшіншісі – білмейді және білгеннің тілін алмайды. Олар ессіз надандар. Бұлар аулақ жүру керек. (Қайқауыс)

* М ә тінні ң маз ұ ныне р ө лдерге б ө ліп айту. * 5 жаты ғ у 26 бет * Синонимдерді қ артистырып с ө з тіркесін джазу Мысали: Ө тірік айту, жал ғ ан с ө з, беккер колу....

Рахмет.