Алтын Орда
Ұлыс – ел деген мағынаны білдіреді. Шыңғыс хан жаулап алған жерлерін өзінің 4 баласына бөліп берді. Қазақстан жері оның 3 баласының қол астына қарады. Бөліп берілген жерлер ұлыс деп аталды.
Ордада ұлыстық жүйе қалыптасып, Батый хан тұсында мемлекет екіге бөлінді: Оң қанат - Батый хан билігі. Сол қанат - Орда Ежен хан билігі (Жошының үлкен баласы). Ордада ұлыстық жүйе қалыптасып, Батый хан тұсында мемлекет екіге бөлінді: Оң қанат - Батый хан билігі. Сол қанат - Орда Ежен хан билігі (Жошының үлкен баласы). Қазақстан жерінің көп бөлігі сол қанат кұрамына енді. Басқару құрылымы: Сұлтандар - ханнан кейінгі әлеуметтік басқарудың ең жоғарғы тобы. Құрылтай - ақсүйектердің жалпы империялық жиналысы. Құрылтайда хан жариялау жэне таққа отырғызу рэсімдері жасалды. Диуан - ең жоғарғы атқарушы орган. Қаржы, салық мэселесін, мемлекеттің ішкі істерін атқарды. Беклербек - эскери істерді басқарушы. Уәзір - азаматтық істі басқарушы Мәлік - азаматтық басқару билігін жүргізушілер (түрік эулетінен). Даруғалар - салық жинады, халық санағын өткізіп, эскер жинады, байланыс қатынасын ұйымдастырды. Басқақтар - басқару қызметін атқарды, эскери бақылау жүргізді, салық жинады. Білікшілер, хатшылар - іс қағаздарын жазушылар Нояндар, бектер, әмірлер, баһадүрлер -эскербасылар. Алтын Орда хандары ислам дінін қабылдағаннан кейін іс жүргізу жұмыстарын түрік (ұйғыр) жазуымен жүргізді. XIV ғ. - Алтын Орда мұсылмандық мемлекетке айнала бастады. Қазақстан жерінің көп бөлігі сол қанат кұрамына енді. Басқару құрылымы: Сұлтандар - ханнан кейінгі әлеуметтік басқарудың ең жоғарғы тобы. Құрылтай - ақсүйектердің жалпы империялық жиналысы. Құрылтайда хан жариялау жэне таққа отырғызу рэсімдері жасалды. Диуан - ең жоғарғы атқарушы орган. Қаржы, салық мэселесін, мемлекеттің ішкі істерін атқарды. Беклербек - эскери істерді басқарушы. Уәзір - азаматтық істі басқарушы Мәлік - азаматтық басқару билігін жүргізушілер (түрік эулетінен). Даруғалар - салық жинады, халық санағын өткізіп, эскер жинады, байланыс қатынасын ұйымдастырды. Басқақтар - басқару қызметін атқарды, эскери бақылау жүргізді, салық жинады. Білікшілер, хатшылар - іс қағаздарын жазушылар Нояндар, бектер, әмірлер, баһадүрлер -эскербасылар. Алтын Орда хандары ислам дінін қабылдағаннан кейін іс жүргізу жұмыстарын түрік (ұйғыр) жазуымен жүргізді. XIV ғ. - Алтын Орда мұсылмандық мемлекетке айнала бастады. Алтын орданың қоғамдық құрылымы.
Інжу – Шыңғыс әулетінен шыққан билеушілерге берілетін үлестік жер. Інжу – Шыңғыс әулетінен шыққан билеушілерге берілетін үлестік жер. Сойырғал - әскер немесе азаматтық қызмет атқарғаны үшін шартты түрде сыйға берілген үлестік жер. Сойырғал - әскер немесе азаматтық қызмет атқарғаны үшін шартты түрде сыйға берілген үлестік жер. Вакф – Мұсылман дінбасыларының жері Вакф – Мұсылман дінбасыларының жері Мильк – Жер иеленудің жеке меншік түрі. Мильк – Жер иеленудің жеке меншік түрі. Тархандық құқық – улестік жер иелерінің мемлекет пайдасына жиналатын салықтан босатылып, өз пайдасына салық жинауы. Тархандық құқық – улестік жер иелерінің мемлекет пайдасына жиналатын салықтан босатылып, өз пайдасына салық жинауы. Тағар - әскерді азық-түлікпен қамтамасыз ету үшін жиналатын егін және мал салығы. Тағар - әскерді азық-түлікпен қамтамасыз ету үшін жиналатын егін және мал салығы. Ұшыр – мал салығы Ұшыр – мал салығы Харадж – егіншілерден жиналатын салық Харадж – егіншілерден жиналатын салық Зекет – дін басыларына берілетін мал салығы, қолөнершілер мен Зекет – дін басыларына берілетін мал салығы, қолөнершілер мен Саудагерлерге де салынады Саудагерлерге де салынады Аваиз – төтенше салық Аваиз – төтенше салық Әскери міндеткерлік – 10 түтіннен 1 жауынгер алынады. Әскери міндеткерлік – 10 түтіннен 1 жауынгер алынады. Феодалдық жер иелену түрлері.
ХІІІ-ХІV ғ.-да Алтын Орда күшті мемлекет болды. ХІІІ-ХІV ғ.-да Алтын Орда күшті мемлекет болды. Батый хан тұсында ( ) Алтын орда Моңғол империясына тәуелді болды. Батый хан тұсында ( ) Алтын орда Моңғол империясына тәуелді болды. Берке хан ( ) тұсында тәуелсіздігін жариялады. Берке хан ( ) тұсында тәуелсіздігін жариялады. Мөңке хан ( ) өз атынан теңге шығарды. Мөңке хан ( ) өз атынан теңге шығарды. 1260ж. – Моңғол империясы бірнеше тәуелсіз ұлыстарға ыдырады. 1260ж. – Моңғол империясы бірнеше тәуелсіз ұлыстарға ыдырады. ХІV ғ.- ң бірінші жартысында Өзбек ( ) және Жәнібек ( ) хандар тұсында мемлекет күшейді. Батыс Еуропамен, Кіші Азия, Египет, Үндістан, Қытаймен сауда қатынасы дамыды. ХІV ғ.- ң бірінші жартысында Өзбек ( ) және Жәнібек ( ) хандар тұсында мемлекет күшейді. Батыс Еуропамен, Кіші Азия, Египет, Үндістан, Қытаймен сауда қатынасы дамыды Өзбек хан исламды мемлекеттік дін етіп жариялады Өзбек хан исламды мемлекеттік дін етіп жариялады. 50 ж.-дың ортасында Жәнібек ханды үлкен баласы Бердібек өлтіргеннен кейін ұлы дүрбелең басталды. 50 ж.-дың ортасында Жәнібек ханды үлкен баласы Бердібек өлтіргеннен кейін ұлы дүрбелең басталды жж 25 хан ауысты жж 25 хан ауысты 1380ж Куликова шайқасында түменбасы Мамай әскері Дмитрий Донской әскерінен жеңілді. 1380ж Куликова шайқасында түменбасы Мамай әскері Дмитрий Донской әскерінен жеңілді. Тоқтамыс( ) осыны пайдаланып хан болды. Тоқтамыс( ) осыны пайдаланып хан болды ж. Мәскеуді өртеді ж. Мәскеуді өртеді. 1389,1391,1395ж. Әмір Темір шабуылдап Алтын Орда әлсіреді. 1389,1391,1395ж. Әмір Темір шабуылдап Алтын Орда әлсіреді. Алтын орданың гүлденуі мен ыдырауы.
- Билік үшін өзара қырқыстар - Билік үшін өзара қырқыстар - Әмір Темірдің жаугершілік соғыстары - Әмір Темірдің жаугершілік соғыстары - Халық көтерілістері - Халық көтерілістері - Ұлыстардың дербестікке ұмтылуы - Ұлыстардың дербестікке ұмтылуы Алтын Орданың күйреуінің себептері: