Mehmet YORULMAZ Konya-2010 Konya Sağlık ve Sağlık Hizmetleri

2 Sağlık kavramı Yalnızca hastalık veya sakatlık durumunun olmayışı değil, bedensel, ruhsal ve toplumsal bakımdan tam bir iyilik halidir.

3 Sağlığın Girdileri ä çevre ä davranış ä genetik ä sağlık hizmetleri Fizik. Biyolojik ve kültürel çevre Sigara, alkol, tehlikeli araç kullanma, kişisel hijyen, sağlığa özen Doğuştan kazanılan aileden aktarılan özellikler Koruyucu, tedavi edici rehabilitasyon sağlığın yükseltilmesi

4 Çevre ä Fizik çevre ä Biyolojik çevre ä Sosyal kültürel çevre Doğal koşullar, iklim, toprak yapısı, su kay- nakları, yeşil alanlar. Mikro organizmalar, vektörler, hayvanlar bitkiler, Toplumsal kültür, değerler, eğitim olanakları kültürel etkinlikler

5 Genetik Koroner kalp hastalıkları felç diyabet bazı kanserler İskelet ve kas sistemi hastalıkları endokrin ve sindirim sistemi hastalıkları

6 Davranış (yaşam tarzı) Sigara içme Alkol kullanma Uyuşturucu kullanma Tehlikeli araç kullanma Spor alışkanlıkları

7 Eğer sağlıklı davranışlar gösterilirse Akut hastalıklar % 30u Kronik hastalıkların % 60ı Yeni doğan ölümlerinin % 40-70i önlenebilir

8 Sağlık hizmetleri Sağlığın korunması, yükseltilmesi ve hastalıkların tedavisi için yapılan çalışmalardır.

9 Sağlık hizmetlerinin iyi olması, toplumun sağlık düzeyinin iyi olacağı anlamına gelir mi ?

10 Sağlığın Girdileri KALITIM SAĞLIK BAKIM HİZMETLERİ DAVRANIŞ ÇEVRE DOĞAL KAYNAKLAR EKOLOJİK DENGE RUH SAĞLIĞI NÜFUS KÜLTÜREL SİSTEMLER

11 Sağlık Sistemi ve Alt Sistemleri üretim uyum varlık koruma yönetim Girdileri işleyerek çıktıya dönüştüren faaliyetler veya kurumlar kümesidir. Çevresel değişiklikleri izleme, değerlendirme ve bunlara uyum sağlama faaliyetleridir. Üretim faaliyetlerinin düzenliliğini sağlamaya yönelik faaliyetler bütünü. Diğer alt sistemlerin birbiriyle uyumlu çalışmasını sağlayan faaliyetler bütünüdür.

12 Sağlık Eğitim Birimler, Fitness Merkezleri Sağlığın Yükseltilmesi Hizmetleri Rehabilitasyon Merkezleri Rehabilitasyon klinikleri Özel Muayenehaneler Hemşirelik Bakım Hizmetleri Evde Bakım Rehabilitasyon Hizmetleri Özel Muayenehaneler Hastaneler Ayaktan Cerrahi Bakım Merkezleri Tedavi Edici Sağlık Hizmetleri Sağlık Ocağı Ana Çocuk Sağlığı Merkezleri Halk Sağlığı Laboratuarları Gezici Sağlık Ekipleri Çevre Sağlığı Birimleri Koruyucu Sağlık Hizmetleri KURUMLARHİZMET TÜRÜ ÜRETİM ALT SİSTEMİ

13 VARLIK KORUMA Maliye Bakanlığı Emekli Sandığı SSK Bağkur Özel Sigorta Kurumları Finansman Kurumları Hizmet İçi Eğitim Programları Sertifika Programları Hizmet İçi Eğitim Türk Tabipler Birliği Eczacılar Odası Diş Hekimleri Birliği Sağlık İdarecileri Deneği Meslek Odaları Tıp Fakültesi Eczacılık Fakültesi Hemşirelik Programı Sağlık Kurumları İşletmeciliği Fizik Tedavi Rehabilitasyon Üniversiteler ÖRNEKLERKURUMLAR

14 Sağlık hizmetleri ä Koruyucu ä Tedavi edici ä Rehabilite edici ä Sağlığın geliştirilmesi Kişiye ve çevreye yönelik hizmetler Hastalık durumunun Giderilmesi. Bedensel ve zihinsel Becerilerin yeniden kazandırılması Bireyin maksimum sağlılık durumunun yükseltilmesi

15 Çevreye dönük koruyucu hizmetler Su kaynaklarının sağlanması ve denetimi Katı atıkların denetimi Zararlı canlılarla (haşere) mücadele Besin sanitasyonu Hava kirliliğinin denetimi Gürültü kirliliğinin denetimi Radyolojik zararlıların denetimi İş sağlığı

16 Kişiye yönelik koruyucu hizmetler Bağışıklama Beslenmeyi düzenleme Hastalıkların erken tanı ve tedavisi Ana çocuk sağlığı hizmetleri Aşırı doğurganlığın denetimi İlaçla koruma Kişisel hijyen Sağlık eğitimi.

17 Tedavi edici sağlık hizmetleri Birinci basamak İkinci basamak Üçüncü basamak

18 Basamaklar arası farklar BİRİNCİ BASAMAK İKİNCİ BASAMAK ÜÇÜNCÜ BASAMAK HİZMET KAPSAMI ULAŞILABİLİRİK MALİYETLER

19 Rehabilitasyon hizmetleri Bedensel rehabilitasyon Sosyal rehabilitasyon

20 Sağlığın yükseltilmesi Ulusal ve uluslar arası boyutludur Sorumluluk bireye aittir Sağlık eğitimini içerir

21 Sağlık Kurumları

22 Koruyucu sağlık hizmeti veren kurumlar Sağlık evi İşyeri revirleri Sağlık Ocağı AÇSAP Dispanserler Laboratuvarlar Çevre sağlığı birimleri

23 Sağlık evi Ana çocuk sağlığı hizmetleri (gebe ve çocuk izleme) Sıtma eradikasyon hizmetleri Hasta takibi ve eğitimi Aşılama Aile planlaması hizmetleri Çevrenin düzenlenmesi ve korunması Sağlık eğitimi hizmetleri İlk yardım ve acil tedavi hizmetleri Sosyal yardım hizmetleri

24 Sağlık Ocağı Ana çocuk sağlığı hizmetleri Bulaşıcı hastalıklarla mücadele Aile planlaması hizmetleri Çevre sağlığı hizmetleri Bağışıklama Okul sağlığı hizmetleri Laboratuvar hizmetleri Sağlık eğitimi hizmetleri Hasta bakım ve sevk hizmetleri İlk yardım ve acil tedavi hizmetleri Sağlık evi hizmetlerinin eşgüdümü ve desteklenmesi

25 AÇSAP Aile sağlığı hizmetleri Çocuk ve adölesan sağlığı hizmetleri Kadın ve erkek üreme sağlığı hizmetleri (Aile planlaması hizmetleri dahil) Poliklinik hizmetleri Laboratuar hizmetleri Eğitim hizmetleri Erken teşhis hizmetleri Danışmanlık hizmetleri Kayıt bildirim ve değerlendirme hizmetleri.

26 Tedavi Hizmetleri Günübirlik (outpatient) Yataklı tedavi (inpatient)

27 Tedavi hizmeti veren kurumlar Hastaneler (hospitals) Özel Muayenehaneler Günübirlik Cerrahi Tedavi Merkezleri Evde Bakım (homecare) Hemşirelik Bakım Merkezleri (Nursing homes) Terminal Dönem Bakım Merkezleri (Hospice)

28 Özel Muayenehane Solo uygulama (solo practice) Grup uygulaması Tek uzmanlık dalı (single specialty group) Çok uzmanlık dalı (multi-specialty gruop)

29 Günübirlik cerrahi merkezleri Outpatient surgery centers Emergicenters

30 Evde bakım Acaba hastaları, hastanede yatırmadan evlerinde tedavi edebilir miyiz ?

31 Hemşirelik bakım merkezleri TEMEL HİZMET PAKETİÖZEL HİZMETLERÖZEL PROGRAMLAR Kişisel bakım Beslenme ve diyet danışmanlığı İlaç (medication) sağlama ve takibi Sosyal hizmet danışmanlığı Diş sağlığı Eğlence ve sosyal etkinlikler Hatalı tedavi sonuçlarının giderilmesi Solunum Tedavisi Alzheimer tedavisi Rehabilitasyon Yara tedavisi Yapay besleme Manevi bakım Solunum Terminal dönem hasta bakımı Yaşlı bakımı Desteklenmiş yaşam Toplu yaşam Evde bakım Rehabilitasyon polikliniği

32 Sağlık Yönetim Sistemi (Managed Care) Sağlık yönetim sistemi, sağlık hizmeti üretemi, sunumu, sigortası ve finansmanının bir arada bulunduğu bir örgütlenmedir.

33 Sağlık yönetim sistemleri Sağlığın korunması örgütleri (Health Maintanence Organizations -HMO) Tercihli Hizmet Organizasyonları (Preferred Provider Organizations –PPO) Hekim Hastane Organizasyonu (Physician Hospital Organization –PHO)

34 HMO Tedavi hizmeti yanında koruyucu hizmetler Koordineli bakım Prim esası Kalite standartları

35 PPO Hizmet sunma yerine, hizmet kaynakları ile anlaşarak, üyelerine hizmet satın alan örgütlenmedir.

36 PHO Hekim ve hastanelerin ittifak ederek çalıştıkları örgütlenmedir.

37 Hekim-Hastane Organizasyonu Bu örgütlenme modeli yönetilen bakım gelişmelerinin her iki grup için ortaya çıkardığı problemlerin çözümünde ve problemleri basitleştirmede daha uygundur. PHO modelini kullanarak, hem hekimler hem de hastaneler kendi aralarında yaptıkları anlaşmaları değerlendirir ve pazarlık yapabilirler. Ancak daha önceleri yönetilen bakım örgütleri öncelikle hastaneyle anlaşmakta ardından da hastanelerin doktorlarla anlaşmasını istemekte yada her iki grupla ayrı ayrı anlaşma yoluna gitmekteydiler. Geleneksel tıbbi personel yapısı (son derece demokratik) ekonomik bir işbirliği söz konusu olduğu zaman son derece yetersiz kalmaktadır. Hastaneler arasında daha büyük sinerji yaratma ihtiyacı hekim ve sigorta kuruluşlarını daha da önemli bir konuma getirmektedir. Daha açık bir şekilde söylemek gerekirse, hastane yöneticileri kaynakları hekimlerle paylaşmak ve onlarla birlikte kontrol etmek konusunda daha istekli davranırlarken, hekimler de kurumsal kararlara daha fazla katılmak yönünde bir eğilim göstermektedirler. Daha fazla başarılı olabilmek için her iki grup da iş yapma şekillerinde bazı değişikliklere gitme yolunda istekli olmalıdırlar.

38 Hekim-Hastane Organizasyonu İki grup arasında birlik yönündeki ilk adım bir hastanenin PHO şeklinde örgütlenmeyi kabul etmesidir. PHO tipi örgütlenme hekimlere daha büyük bir kurumda kararlara katılma imkanı sağlamaktadır. Çünkü bu örgütlenme tipi hem hekimlere hem de hastanelere bir ortak gibi hareket etme imkanı vermektedir. PHO formal ve hukuki bir yapı olup hekimlerin ve hastanelerin ekonomik bir birlik kurmalarına imkan sağlamaktadır. Yeni bazı PHOlar sigorta kuruluşları ve devlet ile de anlaşma yapabilmektedirler. PHO hekim ve hastaneleri mali olarak bir arada tutar, ve ayrıca yönetilen bakım daha yaygın hale geldikçe PHO tipi örgütlenmeler de giderek artacaktır.