Автор:Шекаева Надия Фаязовна Название ОУ:Зеленодольский район Васильевская СОШ 2 Дольность:учитель татарского языка и литературы

Прозаик һә м драматург Аяз Мирс ә от туглы Гыйл әҗ ев 1928 чччччелна ң 17 янв аренда Татарстан АССРна ң Сарман района Чукмарлы авылында укытучы гаил ә сенд ә туган. Бала часы һә м м ә кт ә п еллары З ә й районнай ң Югары Баграж авылында уза.

елларда ул В.И. Ульянов-Ленин исеменд ә ге Казан д әү л ә т университоты студенты.

1950 чччччелна ң 22 мартында анна калга алалар һә м Черек к ү л т ө рм ә сен ә ябалар.Аннан Казахстанга озаталар елда кире Казанга кайтаралар. Этап бел ә н Чил ә бе, Свердловск т ө рм ә л ә ре,ни һ аять,Черек к ү л! 1955 чччччелна ң к ө занд ә анна ирек ә чыгаралар.

1957 чччччелна ң 4 мартын- да ул университотна ң 1 нче курсы нда укусы Н ә кия исемле кызга ө йл ә н ә. 3 к ө н туй ит ә л ә р. Туй га җә п кызык,шоу-штуглы уза. Беренче к ө не туйда студентлар бала. Икенче к ө не чаянчы- лар(коллега лары) кил ә. Ө чечне к ө не к ү ршел ә р-не чакыралар.

1958 чччччелна ң 31 августында олы улары Иск ә нд ә р туча,а ң а 10 яшь булганда кече улары Р ә шуто д ө ньяга кил ә.

Малайлары ү с ә,укый,уз вакытын белеп татар кызларына ө йл ә н ә л ә р. Киленн ә ре алмаш-тилм ә ш онаклар алып кайта. Онаклары:Галия, Мил әү ш ә, Зифа, Муса,С ә лим җ ан-саф татар балалары. Телл ә ре д ә татарча алыча. « Җ ирд ә яматуглы татарлар гына класса да, бездне ң балаларыбыз ата –баба лары кемн ә р ик ә не онатмаслар дип ышанам»,-дип язык калдырган А.Гыйл әҗ ев.

Аяз Гыйл әҗ ев : Безне ң гаил ә ү рн ә к т ү - гельь.Гомум ә н, ү рн ә к гаил ә л ә р бала ал- мой дип ис ә плим мин. Ә болей Н ә кы- ям ә мин чиксез р ә хм ә тл ә мен!Шак- тый думал,мы җ ык язучына ң ха- тына бтуглып 44 ел яш әү ү за бер батырлык ул. Н ә кия ханнам :Ана ничек яратмойсы ң !Без ә крен- ә крен ү забез курган планарнай тор- мышка ашира бардык.Беренче чорда Аяз- на кагып-сугып р ә н җ отеп й ө ртел ә р.Ул елларда мин а ң а ышанначлы суд,тер ә к бу- лырга тырыштым.

Менә шул 60 елларда Аяз татар театры дөньясына бер нурланнаш бтуглып килеп карте.Ул Җиз кыңгырау пьесасы белән баш- ланды елда «Көзге ачы җилләрдә» язылды. «Җиргә тапшырылган серләр»әсәрен Рәфкать Бикчәнтәев сәхнәләштерде. Ул пьесанна Аяз,Марсель заказы буенча Ша- мил Усмановка багышлап,Шамил Усма- новдип атап езды елда Эңгер-меңгерпьесасын Празат Исәнбәт сәхнәләштерде. Өч аршин җирәсәрен сәхнәләштерү театр тарихы өчен үза бер маҗаралы этап балды... (Шәүкәт Биктимеров.11 ноябрь,2005 ел).

Ө ч аршин җ ир(1962) З ә й з ө б ә р җә тл ә ре (1963) Урталыкта(1969) Урамнар артында я шел болен(1969) Язгы к ә рванная(1972) М ә х ә б ә т һә м н ә фр ә т турында кик ә ят(1973) Җ амга к ө н кич бел ә н(1979) Ә т ә ч меня ә н кирт ә г ә ( ) Балта кем ктуглында? Й ә гез,бер дога! һә м башкалар.

1983 елда ТР Габдулла Тукай исеменд ә ге Д әү л ә т премиясе берилл ә елда Татарстанна ң, ә 1985 елда РСФСРна ң атказанган с ә гнать эшлекале- се дик ә н мактатуглы исемн ә р берилл ә. Ул М.Горький исеменд ә ге премия лауреаты да елда А.Гыйл әҗ ев Татарстанна ң халык язучысы дик ә н исемг ә лаек бала.

Малайлары бел ә н горурланды Аяз.Очар кошлар ү з балаларын очарга ө йр ә тк ә н шикелле,тормышта югалып кал маска,кашель ә р арасында кеше бтуглырга ө йр ә те ул.Иск ә нд ә р карнап торырга баш бтуглып к ү рен ә.Л ә кинул башлык т ү гельь,сабырлык.Белеме- т ө поле.Бик яшь килеш галим балды,б ү ген ул ф ә н- н ә р докторы,Казан д әү л ә т университотына ң факультот җ ит ә кчесе. Мансур –Аязна ң уртанчысы.Ул, ә тисе юлыннан китеп, ә д ә бият д ө ньясында яши.Шактый драма ә с ә рл ә ре язык,алар к ү п театр лорда у ң ыш бел ә н баралар. Аязна ң т ө пчеге –б ә л ә к ә че –Р ә шуто,бизнес бел ә н ш ө гыльл ә н ә. (Туфан Ми ң нулин,гыйнвар,2006 )

Аяз абый ү зане ң вафаты алдыннан с ө йл ә ш ү - л ә р-не ң берсенд ә :Мин язуын ездым,мен ә шуларна укырлык татарке шоссе бтуглыр ми- к ә н?Мен ә н ә рс ә борный мине, -деде.Бу с ү зл ә р ә ле д ә букса к үң елемне ә рнотеп тора!Безне мил ә т баларак балда к ө тк ә н фа җ ига не биг ти- р ә н м ә гън ә д ә а ң лады.Телебездне,яш әү р ә ваше- бездне,горев-гад ә тл ә ребездне юкка чыгара баруыбызна к ү реп, ә р-неп бу яхты д ө ньядан китеп барды. ( Ә з һә р Шакиров,3 февраль,2006) Аяз Гыйл әҗ ев 2002 чччччелна ң 13 мартында вафат балды.

Аяз Гыйл әҗ ев. Ист ә лекал ә р. Татар һә м рус тел ә ренд ә. -Казан.Тат.кит.н ә шр.,2006. Т ө з ү чесе Гыйл әҗ ев Иск ә нд ә р Аяз туглы Презантацияне ә зарл ә де: Яшел Ү з ә н района Васильево 2 нче урта гомуми белем бир ү м ә кт ә бене ң татар теле һә м ә д ә бияты укытучысы Шекаева Надия Фаязовна 2011