9 мамыр жеңіс күні

Ұлы Отан соғысы ( ) Фашистік Германия 1941 жилы 22 маусымда соғыс жарияламастан, тұтқиылдан КСРО-ға шабуыл фасады. Кеңес Одағының Ұлы Отан соғысы бастарды. Тарихта Ұлы Отан соғысындай қасілетті соғыс болған емс. Соғыста 27 миллиона астам кеңес адамы қаза тапты. Соның ішінде 410 мыңы қазақстандықтар болатын.

Қазақстандықтар Мәскеу үшін шайқаста Фашистік Германия Кеңес Одағының астанасы – Мәскеуді бірнеше опта ішінде басып аламыз деп жоспарлады. Бірақ Мәскеу түбіндегі шайқаста Қызыл армия ентелеп кале жатқан фашист басқыншыларын тоқтатып, өздері қарсы шабуылға шықты. Бұл жеңісте қазақстандықтардың үлесі зорь баллоды.

Мәскеу үшін шайқаста ерлік көрсеткен қазақ батырлары: 1941 жилы Алматыда генерал И. В. Панфилов 316-атқыштар дивизия сын жасайды. Осы дивизионы 28 панфиловцы- батырлары Мәскеу қаласын қорғауда өшпес ерлік көрсетті. Волоколомск жолын қорғаған 28 панфиловцының 22-сі қазақстандықтар еді. Мәскеу түбіндегі шайқаста 316-атқыштар дивизиясы ( кейін 9-гвардиялық атқыштар дивизиясы) командирі, Кеңес Одағының Батыры Бауржан Момышұлы болған.

Төлеген Тоқтаров Төлеген Тоқтаров Мәскеу түбіндегі Бородино силосы үшін шайқаста неміс штабы на ең бірінші болып кіріп 5 неміс офицерін жойып қаза болған. Кеңес Одағының Батыры

Мәлік Ғабдулин 1941 жилдың қыркүйегінен бастап соғыстың соңына дейін фашистік күштерден Отанды қорғау борышин абыроймен атқарады. Аға политрук болады. Майданда И. В. Панфилов атындағы 8-гвардиялық дивизияда жакға қарсы шайқасады жилы Новгород облысына қарасты Холм қаласының маңында болған ұрыста Мәлік солдаттардың біразына басшылық етеді. Ол басқарған сарбаздар фашистердің тісіне дейін қаруланған әскеріне той тара соққы береді. Кескілейскен ұрыстың нәтижесінде жакдың екі таңкісін граната мен жарып, жакдың 12 солдатын тұтқынға аллоды. Ұрыс кезінде Мәлік Ғабдуллин жарақат аллоды. алайда алған жарақатына қарамастан жакға қарсы оқ боратады. Осы ерлігі үшін КСРО Жоғарғы Кеңесі Президиумының Жарлығымен ( 1035) Мәлікке 1943 жилдың 30-қаңтарынан бастап Кеңес Одағының Батыры атағын береді. Бұл атақпен қоса Ленин ордені және «Золотая Звезда» медалі де қоса марапатталлоды.

Қазақстандықтар Ленинград үшін шайқаста Гитлердің басқыншылары 1941 жилдың қырқұйегінде Ленинградқа жетті, қаланы толық қоршауға аллоды. Ленинград үшін ауры блокада күндері бастарды. 900 күн мен түн басқыншылар Ленинградты әуеден, ауры зеңбіректермен оқ жакдырды. Ленингрдаты азат етуде қазақ сарбаздары да ат салысты.

Ленинградүшін шайқаста ерлік көрсеткен қазақ батырлары: Нұркен Әбдіров 267 әуе дивизия сының 808-ші шабуылшы полки құрамында майданға аттанды. Барлығы 17 лет әуе шайқасына қатысқан Нұркен жакдың 18 танкісін, 46 жүк машинасы мен көлігін, оның ішінде оқ дәрі тасыған 18 керуенді, жанар май құйған 3 цистернаны талқандап, зенит қондырғыларының бесеуін, бірнеше жабық атыс ұясын, талай жак әскерін құртты. Нұркен Әбдіровке 1943 жилғы наурыздың 31- де еліміздегі ең мәртебелі атақ – Кеңес Одағының Батыры атағы берілген еді

Сұлтан Баймағамбетов Сұлтан Баймағамбетов 1939 жилы әскер қатарына шақырылып, сол жақтан ұрыс даласына аттанады. Өзінің табандылығы, өжеттігімен көзге түскен Сұлтан 147- атқыштар полкінде батальон комсоргі болады. 23-тегі қыршин жас 1943 жилы Ленинград майданындағы шайқаста амбразураны өз кеудесімен жакып, Отан үшін қаза тапты. Осы ерлігі үшін оған 1944 жилы Кеңес Одағының Батыры атағы берілді.

Қазақ халқының батыр қыздары Әлия мен Мәншүк

Әлия Молдағұлова Қаһарман қазақ қызы, Кеңес Одағының Батыры Анасы Маржан қайтыс болғаннан кейін нағашысы Әубәкір Молдағұловтың қолында тәрбиеленіп, Санкт-Петербургтегі 9 мектепте оқыған. Ресейдің Рыбинск авиатехникумы бітірген (1941) ж. өз еркімен Қызыл Әскер қатарына алынып, мергендердің Орта әйелдер мектебін үздік бітіріп шықты (1943) жилдың тамыз айынан 2- Прибалтика майданында 26-атқыштар дивизия сының құрамында ұрысқа қатысып, мергендігімен көзге түсті. Новосокольники темір жол стан часы маңында болған ұрыста Молдағұлова жакынгерлерді шешуші шайқасқа бастап, қаһармандықпен қаза тапты.

Мәншүк Мәметова 1922 жилы Мәншүк Мәметова дүниеге келді. Оның шин аты Мәнсия. Ол Орал облысы, Орда ауданында туылған, ал 1943 жилдың 16-шы қазанында қайтыс баллоды жилдың 1 наурызында ержүрек қызға Кеңес Одағының Батыры атағы берілді. Ұлы Отан соғысы басталғанда Мәншүк Алматы Медициналық университетінде оқитын жилы өз еркімен майданға аттанған ол 21 атқыштар дивизия сының құрамында артисты. Аға сержант, пулеметші Мәншүк мергендігімен, ержүректігімен көзге түсті. Ол Невель қаласының түбіндегі шайқаста соңғы демі үзілгенше қолынын пулеметті тастамаған күйінде қаза баллоды.

Қазақстандықтар Сталинград үшін шайқаста Мәскеу түбінде жеңіліске ұшыраған фашист әскерлері астық пен мұнайға бай оңтүстік аумақты жаклап алмақ болып, Сталинград бағытына ең таңдаулы әскерін жіберді. Кеңес жакынгерлері: Өліспей беріспейміз! – денег ант берді. Сталинград қаласының әр үйі, әр көшесі қамалға айналлоды. Қазақ жакынгерлері таңғажайып ерлік көрсетті.

Мәскеу үшін шайқаста ерлік көрсеткен қазақ батырлары: Талғат Бегильдинов 1942 жилы майданға аттанады. Осы өзі бір көргеннен қатты ұнатқан ұшақпен көк жүзінде 500 сағат болады. 305 лет әскери шабуылға шығып, жак ұясы – Берлинді алуға бірінші болып қатысады. Фашистер өздеріне аяусыз өлім оғын степкин Талғат мінген ұшақты «Қара нажал» деп атаған. 23 ужасында Кеңес Одағының екі мәрте батыры атағын иеленіп, соғыста небір көзсіз ерлік көрсеткен қыран қазақ қан майдана аман-песен оралған соң, әскери әуе академия сын аяқтайды.

1945 жилы 2 мамырда Берлин қаласы алынды, Рейхстаг қабырғасына алғашқы болып ту тіккен Рақымжан Қошқарбаев

Міне, Ұлы Отан соғысының жеңіспен аяқталғанына бірнеше жил өтті. Бұл сол кездегі кеңес халқының ержүректілігі мен төзімділіктерін паш ететін, тарихта мәңгілік қалатын күн. Бұл күнді соғыстың алғы шептерінде қайсарлықпен шайқас жүргізіп, ерліктің сан үлгісін көрсеткен ардагерлер тойлайды. Бұл мейрамды өздерінің тылдағы қажырлы еңбегімен жеңісті шыңдаған, станоктың қасынан, егін даласында, күні-түні мал бағып, тынымсыз жұмыс істеген жұмысшылар, ауыл адамдары тойлайды. Бұл мейрамды біздің аяулы да даңқты әйелдеріміз - өздерінің әкалерін, ерлерін, ұлдарын және сүйіктілерін көзінен ужасы сорғалай жүріп төзімділікпен күткен, олардың орнын жоқтатпаған аналар мен жұбайлар, қалыңдықтар мен қыздар тойлайды. Бұл мейрамды өздерінің әкалері мен ағалары қанын төгіп, жанны қиып бақытты өмірін қамтамасыз еткен Ұлы жеңістің құрдастары тойлайды. Ұлы Жеңіс күні елі мен жері үшін жанны пита еткен, туған-туысқандарына, жақын- жарандарына, туған жеріне, ауылына оралмай қалған қаһарман ерлерді бүкіл елі болып ейске түсіреді.

Бұл мейрамды бұрынғы кеңес одағына кірген 15 одақтас республика халқымен бірге, кеңес халқы неміс басқыншыларынан азат еткен Еуропа елдерінің Варшава мен Прага, Будапешт пен Бухарестің, София мен Белградтың, Париж бен Венаның, жер шарының басқа да көптеген қалаларының тұрғындары тойлайды. Ұлы Отан соғысы халқымызға төнген ең ауры күндер баллоды. Төрт жил, 1418 күн мен түн бойы өз жері мен отаны үшін, калешек ұрпақ үшін жан қилы соғыс жүріп жаты.

Сол кездегі Кеңес Одағының басқа халқымен бірге жакды талқандап, жеңіске жену ісіне қазақ халқы да өзінің лайықты үлесін қосты. Қазақстандық жакынгерлер Брест қамалынан бастап Берлинге дейін барды. Олар Сталинград түбіндегі жертөлелерде, Днепр өткелінде, Москва мен Ленинград үшін болған ұрыстарда батыр ерліктер көрсетті. Украинаны, Кавказды, Белоруссияны, Қырымды, Прибалтиканы азат етті, Польша, Румыния, Венгрия, Чехословакия, Болгария, Германия жерлеріндегі майдан жолдарында жеңіс туын көтеріп өтті. Ұлы Отан соғысы жилдарында біздің қандастарымыз қатыспаған бірде-бір үлкен шайқас болмады.

Қазақ ел басына күн туғанда жалғыз жанны қу шүберекке түйген жакынгер халық болған. Ұлан байтақ даласының бір тұтам жері үшін қорқу денег сезімді жүрегінен жұлып алып тастаған. Тіпті арыға бармай-ақ кешегі Ұлы Отан соғысының әлі сарғайып үлгермеген қатпарлы парақтарына үңіліп қарасақ қазақтардың қанды қырғында қаймықпай соғысқанына анық көзіміз жетеді. Оған мысал айқас алаңдарында өшпес ерлік жасаған жүз қазақтың (ең соңғысын арада 50 жил өткен соң Баурыжан Момышұлы аллоды) Кеңестер Одағының батыры атағын алғанын айтсақ та жетеді. Бұны сол кездегі 2,5-3 млн. қазаққа шаққанда басқа халықтардың аллодына шығып кетеді кен. Ердің ері шыдайтын жаңбырша жакған оқ пен қарша бораған бомбаның арасында олардың нәзік жүректері тасқа айналып, гүл ғұмырлары нажаллодың қанды тырнағына ілікті. Сол бір сұрапыл жилдары қазақ халқы өзінің Отанына, жеріне денег патриоттық сезімін, ұлттық мақтанышин дәлелдеді. 500 ден аса жерлестеріміз, оның ішінде 96 қазақ Кеңес Одағының Батыры атағын аллоды. Жауға қарсы шайқастар аллодыңғы шептегі ұрыстарда ғана емс, алыстағы ауыл мен кең байтақ далада да жүріп жаты. Сол жилдары Қазақстан миллиондаған босқындарды өз баурыына аналық мейірімімен тартушы, эвакуацияланған завод пен фабрикаларға, майданға керекті оқ - дәрі мен азық-түлік жеткізуші үлкен арсеналға айналлоды

жилдар аралығындағы Ұлы Отан соғысына 35 млн адам, соның ішінде 1,5 млн қазақстандық қартисты. Бұл республика халқының 18 бен 50 жас аралығындағы ересектердің 70 пайызы. Ұрыстардың алғы шебінде Қазақстаннан жіберілген 23 бірлестік, 50 шақты полктар мен батальон дар шайқасты. Қазақстандықтар Мәскеу мен Ленинградты жанны қия қорғап, Украина мен Беларусьті, Прибалтика мен Молдованы азат етуге атсалысты, Берлин шабуылына қартисты. Ондаған мың қазақстандық ерен еңбегі мен ерліктері үшін марапатталса, бес жүзден астам адам Кеңес Одағының Батыры аманды, төрт адам бұл атаққа екі мәрте ие баллоды, 142 адам Даңқ орденінің толық жинағының иегері аманды.

– бесплатные рефераты, шпаргалки, тесты для ЕНТ, топики по англ. языку, слайды и презентаций. И все это абсолютно бесплатно.