Муса Җәлил 15 февраль 1906 – 25 август февраль 1906 – 25 август 1944

15 (2) февраль 1906 – Муса Мостафа улы Җәлилов элекке Оренбург губернасы (хәзерге Оренбург олкәсе Шарлык районы) Мостафа авылында крестьян гаиләсендә туа нче елда авыл мәктәбенә йөри башлый еллларда Хөсәения мәдрәсендә укуын дәвам итә Оренбургтагы фронт гәҗитләрендә басылып чыккан беренче шигырьләре «Бәхет», «Ирек бәйрәмендә» «Кисәк», «Үлем алдыннан» дигән шигырьләр яза «Авыру комсомолец» поэмасын яза Мәскәү дәүләт университетында укыганда ВКП(б) сафларына алына «Хат ташучы» поэмасы, «Алтынчәч» либреттосы сугыш алды еллары әдәбиятының күренекле әсәрләреннән урын алды Хәрби-сәяси курсны тәмамлаганнан соң, Җәлил өлкән политрук исеме ала һәм Волхов фронтына җибәрелә. «Отвага» газетасында эшли Җәендә Волхов фронтында барган каты сугышлар вакытында ул каты яраланып, дошман кулына төшеп, лагерьга озатыла «Катыйльгә», «Дуска», «Батырлык турында» кебек лирик шигырьләр яза Җәлилчеләр кулга алына һәм төрмәгә ябыла августында Плетцензее тормәсендә улем җазасына хөкем ителә.

М.Җәлил турында төрле милләт шагыйрьләре менә нәрсәләр яза: - Рус шагыйре Константин Симонов "Минем өчен М.Җәлил сынаулар һәм үлем каршында гражданлык һәм язучылык батырлыгы күрсәткән кешеләрнең бер үрнәге булды һәм шулай булып калачак - Рус язучысы Николай Тихонов "Аның "Моабит дәфтәре – кешенең рухи батырлыгына һәйкәл, бу шигырьләр киләчәк буыннарны дулкынландырыр һәм аларда да аңа охшарга тырышу хисе тудырыр. - Башкорт шагыйре Мостай Кәрим "Без шуңа горурбыз: аның ялкынлы шигырьләре, үзен үтерүчеләргә һәм дөньяны яңадан канга батырырга теләүчеләргә гаепләү акты булып, озак еллар буена яңгырап торачак.

Муса Җәлилнең шигырьләре: Җилләр Сандугач һәм Чишмә Вәхшәт Имән Аерылу Бакчачы Гашыйк һәм сыер Егет көче Иптәшкә Сагыну Тик булса иде ирек Хат Бәла Бәхет Гөл кабере Еларгамы, көләргәме? Ике йөзле дуска Җырларым Кошчык Кыз җыры Кызыл ромашка Тау елгасы Соңгы хатирә Соңгы җыр Серле йомгак Яз Ышанма Шатлыкны каршылап Юллар Сөеклемә Сөю Студент көндәлегеннән

Әсирлектә күрсәткән батырлыгы һәм туган илгә тугры калганы өчен Муса Җәлилгә 1956 елның 2 феврале Указы белән Советлар Союзы Герое исеме бирелә, ул Ленин ордены белән бүләкләнә. Моабит дәфтәре шигырьләр циклы өчен – Ленин премиясе лауреаты исеменә лаек була.

Муса Җәлилнең гаиләсе

1. Муса Җәлил гаиләдә ничәнче бала булып туа? (Алтынчы.) 2. Шагыйрьнең балачак дусты кем? (Зариф). 3. Мусаның балачактагы кушаматы ничек була? (Кәтүк.) 4. Муса Җәлилнең беренче шигыре ничек дип атала? ("Бәхет). 5. Муса Җәлилнең туган көне кайчан? (15 февраль, 1906 ел) 6. Муса Җәлил кайчан үлә? ( 25 август, 1944 ел)

1.Алтынчы 2.Зариф 3.Кәтүк 4.Бәхет 5.15 февраль, 1906 ел 6.25 август, 1944 ел