( ) алга Татарстан Республикасы Мөслим муниципаль районы мәгариф идарәсе Тойгелде урта гомуми белем бирү мәктәбе Төзүче: Дәүләтова Рушания Фатих кызы татар теле һәм әдәбияты укытучысы

алга...Бирде дөнья кирәкне, Еламаска өйрәтте... Кайсыгызның кулы җылы? – Бәйлисе бар йөрәкне...

алга

Лермонтов, Хәйям, Тукай, Ибраһимов, Маяковский, Есенин, Багрицкий... Әдәби остазларыгыз – Лермонтов, Хәйям, Тукай, Ибраһимов, Маяковский, Есенин, Багрицкий... –Такташ, Твардовский Яраткан шагыйрьләрегез – Такташ, Твардовский – чәчәкләр үстерү, сәгать төзәтү Яраткан мавыгуыгыз – чәчәкләр үстерү, сәгать төзәтү – төнлә белән... Кайсы вакытта иҗат итәргә яратасыз – төнлә белән... – яшел белән Нинди кара белән язарга яратасыз – яшел белән – иҗади накалда яшәгән чак Җанның, күңелнең, йөрәкнең, бәгырьнең дөрләгән, кайнаган чагы, уй һәм хиснең аера алмаслык булып кушылып ташып торган чагы Иң бәхетле чагыгыз – иҗади накалда яшәгән чак Җанның, күңелнең, йөрәкнең, бәгырьнең дөрләгән, кайнаган чагы, уй һәм хиснең аера алмаслык булып кушылып ташып торган чагы – Укучыга әйтәсе сүзегез – Ничек икән синең йөрәк? дисәң, Ничек икән гомер көннәрең? – Кулыңдагы китабымда, чордаш, Шигырьләрдә – минем йөрәгем. кире

алга

1964 ел. Болгария укучысының шагыйрьгә язган хатыннан: «Бер китапханәдә рус телендәге китапларны актарганда, сезнең җыентыкка күзем төште. Нинди шигырьләр икән дип, берничәсен укып карамакчы булдым. Моңа кадәр сезнең шигырьләрне укыганым юк иде. Хәер, гафу итегез, татар халкының шундый яхшы язучылары барлыгын да белми идем. Нигә яшерергә, хәтта әдәбиятыгызның барлыгын да белми идем. Бәлки шуңа күрәдер дә, минем шатлыклы гаҗәпләнүем сезнең хөрмәтле халкыгызга – миңа таныш булмаган татар халкына – туганлык мәхәббәтенә әверелде. Янымда бер буш конверттан башка кәгазь юк иде. Шул конвертка Сиңа дигән шигырегезне күчереп алдым. Мәхәббәт турында шундый кыска һәм шундый үзенчәлекле итеп моңа кадәр әле берәүнең дә язганы юктыр дип уйлыйм.» алга

1970 ел. Әдип Гомәр Бәширов: «Шагыйрьләр хакында сүз чыкканда, гадәттә, поэзия өчен яши, диләр. Х.Туфанны исә мин ул үзе шигырь булып яши дияр идем. Чөнки Туфанны шигърияттән, шигырьне Туфаннан башка күз алдына китерү мөмкин түгел. Ул шигъри образга, шигърият дөньясына гашыйк кеше. Шигырьнең теләсә нинди киртәләрне җимерерлек тылсымлы көче барлыгына Туфан кебек чын күңелдән инанган башка кешене мин белмим.» 1978 ел. Рус совет шагыйре Михаил Дудин: «Хәсән Туфан – поэзиядәге сирәк очрый торган, гаҗәеп, уникаль күренешләрнең берсе. Ул – татар халкының горурлыгы. Кадерен белегез аның, саклагыз аны!» кире

Хәсән Туфан истәлекләреннән Әнисе язу яза белмәсә дә, шигъри җанлы кеше була. Шагыйрь аның турында болай дип искә ала: «Дөньяның, табигатьнең матурлыкларын күрергә иң әүвәл әнием өйрәтте мине. Белеп, максат итеп түгелдер, әлбәтттә, ә үзе шундый үтә нечкә күңелле, үтә шигъри җанлы булгангадыр, тормышның безне чолгап алган ямьсез якларын минем күздән яшерергә, күңел күземне табигатьтәге ямьлелекләргә юнәлтергә тырышкан булган күрәсең ул. Мине йортка яки бәрәңге бакчасына алып чыга да дөнья күрсәтеп йөри, кайткан яки киткән кыр казлары, торналар белән генә түгел, куаклар, үсемлекләр, иҗлләр, йолдызлар белән дә сөйләшә башлый иде. Йолдызларны танырга, табарга өйрәтә, аларның исемнәрен әкиятләргә кушып сөйли иде. Әни миндә табигатьтәге бар нәрсәнең җаны бар икән, чишмәләр генә түгел, йолдызлар да, җилләр дә сөйләшә икән дигән иман тудырды ». алга

Авыл малае нәрсәләр белергә һәм эшләргә тиеш булса, мин дә шуларның барысын башкардым: иген урдым; печән чаптым, чабатаны үзем үреп кидем, сәгатьләр төзәтеп, тәрәзәләргә пыялалар куеп йөрдем, алачыкка йөреп тимерче булырга өйрәнә башладым. алга

Тема: Яз җитә... (Х ә с ә н Туфанны ң Г ө лл ә р инде яфрак яралар шигырен ө йр ә н ү )

Яз- елның кыш бетеп җәй башына кадәр була торган вакыты, кыш белән җәй арасындагы ел фасылы. Яшьлек, матурлык, шат тормыш. Татар теленең аңлатмалы сүзлеге.

Сүзлек өстендә эш: Сугыш алласы –катюша. Ажда һ а - ә кият образы, кеше ашаучы, монда фашисть м ә гън ә сенд ә. Дар элм ә ге – асу м ә гън ә сенд ә. Җә ллад – ү тер ү че, палач.

А. Лактионнов Письмо с фронта