Сабақтың тақырыбы С.Торайғыров. Шәкірт ойы

Әдебиет сабағы бізді шығармашылыққа, өткен тарихымызды білуге, әдебиет саласында еңбегі сіңген ақын- жазушылар туралы білуге үйретеді.

Қалың елім, қазағым, қайран жұртым, Ұстарасыз аузыңа түсті мұртың. Жақсы менен жаманды айырмадың Бірі қан, бірі май боп енді екі ұртың Абай Найзамен қанша түртсе де, Жатырсың, қазақ оянбай. Мұнша қалың ұйқыны Бердің бізге, ой, алла-ай... Өткен сағым, келер алдым бір мұнар Қызылшылсың қыздырғанға тым құмар Сақтан деген сөзді жан жоқ шын ұғар Жемге шапқан, қармақ құрса, елім-ай! М.Дулатұлы Жуаны қылады зорлық Момынның көргені қорлық Теп-тегіс қулық пен зорлық Ал енді қайтіп ел болдық? Шәкәрім Қазағым – елім, Қайқайып белің, Сынуға тұр таянып. Талауда малың, Қамауда жаның, Аш көзіңді оянып. Қанған жоқ па әлі ұйқың, Ұйықтайтын бар не сиқың! А.Байтұрсынов

Сұлтанмахмұт Торайғыров – қазақ халқының перзенті, ақын, лирик, болашақты болжаушы, сатирик, ойшыл, талант иесі, дара тұлға.

С.Торайғыров – қазақ тарихында ой санасы ең қырағы, ең қанатты, ең қазыналы қайраткерлердің бірі. Темірғали Нұртазин Темірғали Нұртазин

1893ж Көкшетау облысы, Қызылту ауданында өмірге келді ж. Әкесі ауыл молдаларына (Әлі, Тортай, Мұқан) оқуға береді ж. Баянауылда Әбдірахман молданың медресесінде 2 жылдай оқиды. 1911ж. Нұрғали Бекбауов деген мұғалімнен сабақ алады. 1912ж. Троицкідегі Ахун Рахманқұли медресесіне түседі ж. Өлеңдерін, Зарландым атты очерк жазды, Қамар сұлу романын жазуды бастады. 1913ж. Айқап журналында жауапты хатшы болып жұмыс істейді. 1914ж. Баянауылға оралады. 1914ж. Оқу іздеп Семейге барады, бірақ діттеген оқуына түсе алмайды. 1915ж. Кім жазықты? атты өлеңмен жазылған романын дүниеге әкелді жж. Тарбағатайдағы Терісарық болысындағы Құрбан қажының ауылында бала оқытады. 1916ж. Томскіге барады, Әлімхан Ермековтер ашқан дайындық курсына түсіп, орысша білім алады. 1917ж. Ақпан төңкерісінен кейін Семейде құрылған Алаш партиясы мен Алашорда үкіметінің жұмыстарына қатынасып, Алаш ұранын жариялайды. 1918ж ауруы асқынып, оқуды да, жұмысты да тастап, еліне біржола оралады жж. Адасқан өмір, Кедей поэмаларын жазды. 1920ж. 21 мамырда аурудан қайтыс болды.

ІІ топ С. Торайғыровтың шығармаларын ата. Бір адамға Дін Соқыр сопы Оқып жүрген жастарға Оқудағы мақсат не? Ендігі бет алыс Анау-мынау Шығамын тірі болсам адам болып Қамар сұлу романы Кім жазықты? атты өлеңмен жазылған романы Адасқан өмір, Кедей поэмалары Шәкірт ойы т.б.

Әлеуметтік теңсіздік Діни ұғымды айыптау Абайға еліктеу Өнер-білімге шақыру Надандықты, кертартпа өмірді сынау Сауатсыздық Үстем тап өкілдерінің халыққа жасап отырған қиянаты, зорлығы

Шығамын тірі болсам адам болып, Жүрмеймін бұл дүниеде жаман болып... Жақсылық к ө рсем - ө зімнен, Жамандық к ө рсем - ө зімнен....Кесені қолыма алып қарай бердім, Ішінде нақақ к ө зден жас бар ма деп. Шындықтың аулын іздеп шықтым жолға, Разымын не к ө рсем де осы жолда...

Асқақ арман жетелеген ақын 1912 жылы қараша айында оқу іздеп Троицк қаласына барады. Троицк медресесіне түскен, білімге ш ө ліркей жеткен ынталы ш ә кірт іздегенім табылды, енді дегеніме жетем, халқыма жұлдыз емес, ай емес, Күн болам деген ойға келеді. Ш ә кірт ойы ө леңі осы кезеңде туған. Бейсембай Кенжебаев

Қараңғы қазақ көгіне Өрмелеп шығып, күн болам. Қараңғылықтың кегіне Күн болмағанда кім болам? Мұздаған елдің жүрегін Жылытуға мен кірермін. Еңбек, бейнет тарауы Рақатқа сарқырар. Қыздырып күннің қарауы, Надандық теңізі тартылар. Орны отайып көгерер, Қызығын жайлап ел көрер. Тұрмыс, тағдыр – бірі де Бұл мақсаттан бұра алмас Қаһарман, Рүстем, Әлі де Бұрам деп жолда тұра алмас. Сыланған жардың күлкісі, Алдандырмас бір ісі.....

Ш ә кірт ойы Б1 авторы Б2 тақырыбы Б7 құрылысы Б6 тәрбиелік мәні Б5 маңызы Б3 идеясы Б4 ақын көзқарасы

Ш ә кірт ойы не үйренеміз? мейірімділік Еңбекқорлық Ө нер- білімге ұмтылу Адамгер шілік Жақсы мен жаманды айыра білу Кішіпейілділік Ақылдылық

Шәкірт ойы Шәкірт ойы XX ғ. басыXXI ғ. басы

Кейіпкерлер Ө мірге қызығушылығы Адамгершілік қасиеті Кейіпкерге берілетін баға

Семантикалық карта Жылдары С.Торайғыров ө міріндегі елеулі оқиғалар Троицкідегі Ахун Рахманқұли медресесіне түседі 2. Айқап журналына жауапты хатшы 3. Томскіде орысша оқыған жылдары 4. Семейде жаңа құрылған Алаш партиясы мен Алашорда үкіметінің жұмыстарына қатынасып, Алаш ұранын жариялауы 5. Біржола ө з еліне оралуы.

____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________

С.Торайғыров Ақын Ә р түрлі жанрға қалам тартқан қаламгер Бірнеше шығармалар жинағының авторы Нағыз жыр перзенті 27-ақ жыл ө мір сүрді Өзіндік өлең өрнегімен танылды Дара тұлға

Сөз сапалары Тілі таза Ойы жүйелі Сөзі мазмұнды Сөзі түсінікті Сөзі бай Сөзі анық Сөзі дұрыс Сөзі дәл

Ақын – поэт – poet Ағартушы – просветитель – education Қараңғы – темный – dark Күн – солнце – sun Еңбек – труд – lab our, work Тағдыр – судьба –fate, destiny

____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________

Ә дебиеттер тізімі 1. Ұ. Асыл., Т. Жұмажанова Қазақ ә дебиеті. Алматы «Мектеп» 2006ж. 2. ХІХ ғасырдағы қазақ поэзиясы. Алматы. «Ғалым» 1995ж 3. Тарихи тұлғалар Алматыкітап 2009ж