8 нче сыйныфта М.Җәлилнең Сандугач һәм чишмә балладасын өйрәнү.

1) Укучылар, без 6,7нче сыйныфларда баллада жанрына караган нинди әсәрләр укыдык?

Жаваплар.И.ЮзеевЖирән кашка турында баллада.Бакчачы турында баллада.

2)Бу балладаларда сүз нәрсә турында бара?

3.) Баллада өчен хас үзенчәлекләрне санарга

Беренче төркем..Сандугач сүзен ишетүгә сездә нинди тәэсирләр кала?

Икенче төркем. Чишмә сүзенә карата сездә нинди фикерләр туа? Икенче төркем. Чишмә сүзенә карата сездә нинди фикерләр туа?

Жаваплар. Сандугач.Таң кошы. Матур сайрый.Мәхәббәт.Жырларда җырлана. Чишмә.Су башы. Челтерәп ага.Мәхәббәт.Саф сулы.Җир астыннан чыга.Җырларда җырлана. Жаваплар. Сандугач.Таң кошы. Матур сайрый.Мәхәббәт.Жырларда җырлана. Чишмә.Су башы. Челтерәп ага.Мәхәббәт.Саф сулы.Җир астыннан чыга.Җырларда җырлана.

Нәтиҗә.Сандугач һәм чишмә образлары мәхәббәт,тынычлык.җыр.

3.Балладада яңадан нинди образлар катнаша.?

Беренче төркем. Солдат. Икенче төркем. Дошман. Беренче төркем. Солдат. Икенче төркем. Дошман.

Алар өчен нинди сыйфатлар хас?

Солдат. (1.төркем.) Дошман.(2төркем)

Җавап. 1төркем. Батыр.Җиңүче.Кыю.Тырыш.Мә рхәмәтле. 2төркем.Куркак.Мәкерле.Җиңе лүче.Астыртын.Җиңелүче. Җавап. 1төркем. Батыр.Җиңүче.Кыю.Тырыш.Мә рхәмәтле. 2төркем.Куркак.Мәкерле.Җиңе лүче.Астыртын.Җиңелүче.

Җаваплар.Солдат батыр,дошманны җиңеп,чигендереп килә.Кыю,изге урынга-чишмәгә баш июче.

Җаваплар. Ә дошман куркак,куркуы аркасында җиңелеп бара.Башта батырланып җиребезнең эченә үк килеп керде,әмма каршылыкка очрады, җиңелеп чигенә.Чигенгәндә үз артыннан берни дә калдырмый,кыра,җимерә.Әсәрдә күрсәтелгәнчә,чишмә күлләргә,елгаларга,җиребезгә җәбер сала.Димәк,җирдә хыянәт,мәкер яши. Җаваплар. Ә дошман куркак,куркуы аркасында җиңелеп бара.Башта батырланып җиребезнең эченә үк килеп керде,әмма каршылыкка очрады, җиңелеп чигенә.Чигенгәндә үз артыннан берни дә калдырмый,кыра,җимерә.Әсәрдә күрсәтелгәнчә,чишмә күлләргә,елгаларга,җиребезгә җәбер сала.Димәк,җирдә хыянәт,мәкер яши.

Сорау. -Ни өчен дошман чишмә суын агулый? Сорау. -Ни өчен дошман чишмә суын агулый?

Җаваплар. Ул җиңеп килүче Ил батырын юк итәсе килә,шуның өчен чишмәне агулый.Агуланган суны ул эчәр һәм үләр дип уйлый.Ул моны астыртын,мәкерле рәвештә эшли. Җаваплар. Ул җиңеп килүче Ил батырын юк итәсе килә,шуның өчен чишмәне агулый.Агуланган суны ул эчәр һәм үләр дип уйлый.Ул моны астыртын,мәкерле рәвештә эшли.

Сорау.Кеше-кеше мөнәсәбәте арасындагы мондый хәлнең тормышта очравы мөмкинме? Бу очракта сез каршылык күрсәткән кеше белән нишләр идегез? Сорау.Кеше-кеше мөнәсәбәте арасындагы мондый хәлнең тормышта очравы мөмкинме? Бу очракта сез каршылык күрсәткән кеше белән нишләр идегез?

Җаваплар.(тест) а)Тик торам,берни эшләмим. ә)Ачуым килгән кешеләрне сугып егам,кыйныйм. б)дошман шикелле агулыйм,астыртын рәвештә зыян салам. в)Сүз,эш белән алдалыйм. г)Сөйләшәм, киңәшәм,уртак тел табарга тырышам. д)Начарлыкка начарлык белән җавап бирәм.

-Сорау.Сандугач һәм чишмә үзләрен нәрсә хакына харап иттеләр?

Җаваплар.(тест) а)Чишмә дә суымны башкалар килеп эчмәсен дип корыды. ә)Дошман хыянәтен кичерә алмады. б)Кеше гомере хакына үз- үзләрен харап иттеләр. в)Туган илне яклаучы хакына. Җаваплар.(тест) а)Чишмә дә суымны башкалар килеп эчмәсен дип корыды. ә)Дошман хыянәтен кичерә алмады. б)Кеше гомере хакына үз- үзләрен харап иттеләр. в)Туган илне яклаучы хакына.

-Сорау.Сез бу проблеманы сандугач һәм чишмә шикелле чишәр идегезме? Үз-үзегезне корбан итү хисабына бу эшне башкарып чыгар идегезме? -Сорау.Сез бу проблеманы сандугач һәм чишмә шикелле чишәр идегезме? Үз-үзегезне корбан итү хисабына бу эшне башкарып чыгар идегезме?

Җаваплар.(тест) а)Юк,үз-үземне корбан итмәс идем. ә)Кеше гомере- ул иң зур байлык. б)Авырлыкка калган кешегә ярдәмемнән ташламас идем. в)Дустым өчен үләргә дә әзер. г)Нәрсәләр хакына корбан кирәк.Мин башта шуны белер идем. д)Үлгән артыннан үлеп булмый. е)Сугыш үзе үк кеше гомерен корбан итүне күз алдында тотмыймы?

-Патриотизм хисе нәрсә ул? -Туган ил сезнең өчен нәрсә ул?

Җаваплар.(тест) а)Кирәк икән халкыңа,илеңә гомереңне дә бир. ә)Туган илеңне,әти-әниеңне,дусларыңны чын күңелеңнән ярат,алар өчен хезмәт ит. б)Җирдә,өйдә,илдә тынычлык урнаштыр. в)Яхшы укы,тырышып эшлә үзеңнен.илеңнең киләчәге матур булуы өчен тырыш.

Сораулар. 1.Кеше табигатьне үзгәртә аламы? 2.Табигать тә кешегә тәэсир ясыймы? Сораулар. 1.Кеше табигатьне үзгәртә аламы? 2.Табигать тә кешегә тәэсир ясыймы?

Җаваплар.тест) а)Кеше табигатьне үзгәртә ала,ул аннан файдалана. ә)Табигать кешегә тәэсир ясый. (Корылык,явым,җил,давыл) Җаваплар.тест) а)Кеше табигатьне үзгәртә ала,ул аннан файдалана. ә)Табигать кешегә тәэсир ясый. (Корылык,явым,җил,давыл)

IV Физкультминут. IV Физкультминут.

V Бүлекләргә исемнәр кую.

I. Сандугач һәм чишмә мөнәсәбәте. II. Доманның чишмәне агулавы. Ш Cандугачның ярдәм итәргә тырышуы. IV.Сандугачның үлеме- егетнең исән калуы.

VI Әсәрдәге бүлекләрдән сурәтләү чараларыннан сынландыру,чагыштыру,метаф ора,эпитетлар табарга.Төркемнәрдә укучылар тапкан сурәтләү чаралары белән чагыштырырга.

Җаваплар. 1 Төркем.(1-2бүлекләр) 2.Төркем.(3-4бүлекләр) Сынландырулар. -Таң нурлары үпкәндә кырларны. Чишмә чайкалып ярларга ташлана. -Кайгылы моң баса. -Чишмә көлми,тибрәнми,селкенми. -Сандугач җанланып чишмәгә эндәшә. Эпитетлар. -Канэчкеч юлбасар. Шат,мәгърүр,батыр сандугач. -Сихерле тормыш. -Таң кошы. -Зөбәрҗәт тамчылар. -Ялкынлы җыр. -Серле җыр. Чагыштырулар. -Болганып каралган көмештәй Йөрәге һәм анты корычтан каты. саф суы. Юлбарыс шикелле дошманга ташланды. Метафора. Яшь ачысын тату. Серле күренешкә таң калу. Хисләрнең кабарып үсүе.

VII. Нәтиҗә 1.Баллада өчен нинди үзенчәлекләр хас?. Баллада дип нәрсә атала?