М.Әуезов атындағы орта мектебі

Химия пәні мұғалімі ІІ санатты

Пәні : Химия Сыныбы: 10 сынып Тақырыбы: Галогендерге жалпы сипаттама

Сабақтың мақсаты: Білімділік: Оқушыларға галогендер туралы толық мағлұмат беріп, олардың физикалық және химиялық қасиеттерін, қолданылуын меңгерту. Білімділік: Оқушыларға галогендер туралы толық мағлұмат беріп, олардың физикалық және химиялық қасиеттерін, қолданылуын меңгерту. Тәрбиелік: Оқушыларды қоршаған ортаны қорғауға,ұжымдық жұмыс істеу қабілетіне,ізденімпаздыққа, жауапкершілікке тәрбиелеу. Тәрбиелік: Оқушыларды қоршаған ортаны қорғауға,ұжымдық жұмыс істеу қабілетіне,ізденімпаздыққа, жауапкершілікке тәрбиелеу. Дамытушылық: Оқушылардың галогендермен жұмыс істеу қабілеттерін арттыру. Танымдық біліктерін, пәнге деген қызығушылықтарын дамыту. Дамытушылық: Оқушылардың галогендермен жұмыс істеу қабілеттерін арттыру. Танымдық біліктерін, пәнге деген қызығушылықтарын дамыту.

Сабақтың Түрі: Жаңа ұғым қалыптастыру Түрі: Жаңа ұғым қалыптастыру Көрнекілігі: Периодтық жүйе, интерактивті тақта, слайдтар,реактивтер Көрнекілігі: Периодтық жүйе, интерактивті тақта, слайдтар,реактивтер Әдісі: Сұрақ-жауап, жеке,топтық жұмыстар Әдісі: Сұрақ-жауап, жеке,топтық жұмыстар

Ұйымдастыру Үй тапсырмасын тексеру -Т-Толықтыру,сәйкестік тесті -Ш-Шығармашылық тапсырма -Ой қозғау сұрақтары Жаңа сабақ баяндау Білімді тексеру,сабақты бекіту -Р-Реакция теңдеуін аяқта -С-Сызбанұсқамен жұмыс -Х-Химиялық домино -Т-Тәжірибеге қарап реакция теңдеуін жаз. -Е-Есептер сыры -Г-Графикалық диктант Үйге тапсырма Бағалау

Толықтыру тесті. 1.Күкірт қатты зат иісі шіріген жұмыртқа тәрізді. 3.Күкірттің аллотропиялық түр өзгерісі бар. 4.Күкірт қышқылын араластыру үшін, суға аздап тамшылатып құю керек. Керекті сөздер: Сары, суға, күкірт – сутек, кристалды, қышқылды, үш.

Сәйкестендіру тесті. 1.H 2 SO 4 а) күкірт(ІV) оксиді 2.SO 2 ә) күкірт сутек 3.SO 3 б) күкірт қышқылы 4.Na 2 SO 4 в) күкірт (VІ) оксиді 5.H 2 S г) натрий сульфаты

S SO 2 SO 3

Ой қозғау сұрақтары: -Күкірттің периодтық жүйедегі орнына сипаттама беріңіз? -Жер қыртысында күкірттің мөлшері қандай? -Күкіртсутекке қандай байланыс тән? -Күкірт оксидтерінің түрлері? -Күкіртқышқылын алу неше сатыда жүреді? - Күкіртқышқылының тұздарын қалай атайды? - VI топ элементтерін қалай атайды? 3 период,3 қатар,6 топ,негізгі,рет.н.16 0,1 % Полюсті ков. байланыс SО 2, SО 3 3 сатыда сульфаттар халькогендер

1. Галогендердің периодтық жүйедегі орны 2. Галогендердің физикалық қасиеті 3. Галогендердің химиялық қасиеті 4. Галогендердің ашылуы 5.Галогендердің қолданылуы Жоспар: Br 2 I2I2 Cl 2 F2F2 At

Д.И.Менделеевтің периодтық жүйесі Элементтердің тобы I III IIVIIIIVVVIVII II I III VII VI V IV Li Литий 3 6,939 Периоды қатары K Калий Na Натрий 11 22,9898 Cu Медь В Бор Ne Неон ,18 Be Вериллий 4 9,012 Ca Кальций 20 40,08 Ag Серебро Ra Радий 88 [226] La Лантан Al Алюминий 13 26,9815 O оттегі N Азот Ge Германий C Углерод 6 12,011 F фтор Br Бром H сутегі Se Селен I Иод Cl Хлор ,453 As Мышьяк He Гелий 2 4,003 Ar Аргон ,948 Xe Ксенон ,3 Kr Криптон 36 83,8 Te Теллур Fe Железо Mg Магний ,312 S Сера ,064 P Фосфор ,9738 Si Кремний ,086 Ti Титан Mo Молибден TсTс Технеций V Ванадий Cr Хром Mn Марганец SсSс Скандий Ga Галлий Re Рений Rh Родий Ir Иридий Ru Рутений Os Осмий Pt Платина Pd Палладий At Астат Rn Радон 8686 [222] Mt Мейтнерий 109 [266 ] Hs Хассий 108 [265 ] Ba Барий Sr Стронций Rb Рубидий In Индий Cs Цезий Fr Франций 87 [223] 9 8 Zn Цинк W Вольфрам Po Полоний Zr Цирконий Nb Ниобий Ta Тантал Cd Кадмий Sb Сурьма Hf Гафний Sn қалайы Pb Свинец Bi Висмут Co Кобальт Ni Никель Y Иттрий Au Золото Tl Таллий Hg Ртуть Ac Актиний Bh Борий 107 [262] Sg Сиборгий 106 [263] Db Дубний 105 [262] Rf Резерфордий 104 [261] Галогены

Периодтық жүйе Группы элементов IIIIIIVIIIIVVVIVII II I III VII VI V IV Периоды Ряды Фтор/Fluorum (F) Жай заттың сыртқы түрі Ашық сары түсті улы газ Электрондық құрылысы [He] 2s 2 2p 5 Тотығу дәрежесі1 тығыздығы1,108 г/см ³ Балқу температурасы 53,53К Қайнау температурасы 85,01 К

Периодтық жүйе Элементтің топтары IIIIIIVIIIIVVVIVII II I III VII VI V IV Периоды Ряды Хлор / Chlorum (Cl) Жай заттың сыртқы түрі Сары жасыл түсті,өткір иісті. Электрондық құрылысы [Ne] 3s 2 3p 5 Тотығу дәрежесі7, 6, 5, 4, 3, 1, 1 Тығыздығы1,56 г/см ³ Балқу температурасы К Қайнау температурасы К

Периодтық жүйе Элементтердің топтары IIIIIIVIIIIVVVIVII II I III VII VI V IV Периоды қатары Бром / Bromum (Br) Жай заттардың сыртқы түрі Қою қызыл түсті сұйықтық, өткір иісті Электрондық құрылысы [Ar] 3d 10 4s 2 4p 5 Тотығу дәрежесі7, 5, 3, 1, -1 Тығыздығы3,12 г/см³ Балқу температурасы 265,9 К Қайнау температурасы 331,9 К

Периодтық жүйе Элементтердің топтары IIIIIIVIIIIVVVIVII II I III VII VI V IV Периоды қатары Ио́д / Iodum (I) Жай заттардың сыртқы түрі Металдық жылтыры бар қара күлгін түсті кристалл Электрондық формуласы [Kr] 4d 10 5s 2 5p 5 Тотығу дәрежесі7, 5, 3, 1, -1 Тығыздығы4,93г/см³ Балқу температурасы 386,7 К Қайнау температурасы 457,5 К

Периодтық жүйе Элементтердің топтары IIIIIIVIIIIVVVIVII II I III VII VI V IV Периоды қатары Аста́т / Astatium (At) Жай заттардың сыртқы түрі Қара көк түсті кристалды зат Радиоактивті элемент Электрондық формуласы [Xe] 4f 14 5d 10 6s 2 6 p 5 Тотығу дәрежесі7, 5, 3, 1, 1 Балқу температурасы 517 К Қайнау температурасы 582 К

Металдармен Күрделі заттармен Бейметалдармен 2Au + 3F = 2AuF F + 2H O =HF +O H +F = 2HF 2Na +F = 2NaF Cl + 2KBr = 2KCl + Br Xe + 2F = XeF Mg +I = MgI KI + Br = 2KBr +I 2P + 5F = 2PF Химиялық қасиеттері

1886 жылы французский химигі А. Муассан электролиз әдісімен фторсутектен фтор газын бөліп алды. Фтор элементінің ашылуы Анри Муассан (1852 – 1907) Қолданылуы органикалық қосылыстар синтездеуде, шыны өңдеуде, ағашты шіруден сақтауда, т.б. мақсаттарда да қолданылады. Өсімдіктер мен жануарлар, адам өмірінде де елеулі рөл атқарады. Ауыз суда жетіспесе тістеріңіз ауыратын болады. Тіс пастасы құрамында

1774жылы швед оқымыстысы К. Шееле хлор газын алған жылы Гей-Люсеок газге хлор деген ат берді. Хлор элементінің ашылуы Карл Вильгельм Шееле (1742 – 1786) Қолданылуы 1 Пластмассалар, бояулар алуда 2. Мата мен қағаздарды ағарту. 3. Ауыз суын зарарсыздандыруда

1825 жылы французский химигі А.Ж.Балар бром элементін ашты. Бром элементінің ашылуы Антуан Жером Балар (1802 – 1876) Өнеркәсіпте сурет, кино материалдарын жасауда, медицинада дәрі-дәрмектер алуда, іштен жанатын двигательдердің (автокөлік, авиация) бензин сапасын жақсартып, этилдеуде қолданылады. Нерв жүйесін реттейді. Қолданылуы

1811 жылы французский химигі Бернар Куртуа йод элементін ашты жылы Ж.Л.Гей-Люссак алынған элементті йод деп атады. Йод элементінің ашылуы Бернар Куртуа (1777 – 1838 ) Қолданылуы Теңіз орман- жапырағы деп аталатын ламинария балдырының қ ұрамында 0,1-0,6 %. Организмде йод жетіспесе бақшаңкөз ауруына шалдығады, сондықтан құрамында йоды бар асты пайдаланыңыздар. Медицинада дәрілер даярлайды, тамақ өнеркәсібінде, фото, кино ісінде, лабораториялық реактив ретінде де қолданылады.

1869 Д.И.Мендеелеев астат элементін,болашақта алынатынын қарастырды. Алғаш рет 1940 ж жасанды жолмен астат алынды Радиоактивті элемент болғандықтан қолданылмайды. Астат элементінің ашылуы Қолданылуы

Реакция теңдеуін сәйкесінше аяқта Xe + 2F 2 = H 2 + F 2 = 2Au + 3Cl 2 = 2NaCl + 2H 2 O = 2NaI + Cl 2 = 2H 2 O + 2F 2 = 2NaOH + H 2 +Cl 2 2NaCl + I 2 XeF 4 4 HF + O 2 2HF 2AuCl 3

1. СІ NaСІNаОНNаСІНСІ 2. Ғ НҒ КҒ КОН 3. Вr НВr СаВr 2 Са(ОН) 2

Химиялық домино 1Күміс хлориді АNaCl 2Ас тұзыГBr 2 3Бромсутек қышқылы Д AgCl 4Кальций хлориді БHBr 5БромВCaCl 2 1Д 2А 3Б 4В 5Г тапсырма жауабы

Химиялық домино 1Дала шпатыАНІ 2Йодсутек қышқылы БHCl 3Тұз қышқылы ВKClO 3 4Бертолле тұзы ГKCl 5СильвинДCaF 2 1Д 2А 3Б 4В 5Г тапсырма жауап

Тәжірибеге қарай отырып реакция теңдеуін жазу

1.Есеп құрастырып, оны шығарыңыз; 43,5 т x л MnO +HCl = MnCl +H O + Cl 2. Көлемі 2 л сутектен және 3 л хлордан тұратын қоспа жабық ыдыста қопарылады. Нәтижесінде жабық ыдыста қандай газ және қандай көлемде түзіледі. 3. Көлемі 80 мл, 10% тұз қышқылының ерітіндісі (ρ = 1,05 г/мл) мен көлемі 100 мл, 6% (ρ =1,0 г/мл) күміс нитратының ерітіндісі әрекеттескенде түзілген тұнбаның массасын анықтаңыздар. Есептер сыры

1. Фтор күшті тотықтырғыш: 2. Бром суда нашар ериді: 3. Йод сұйық газ: 4. Хлордың атомдық массасы 35,5г. : 5. Фтор қосылыстарда бір валентті: 6. Йодтың белсенділігі жоғары: 7. Бромды су бромның судағы ерітіндісі: 8. Галогендер 7 топта орналасқан: Графикалық диктант ( иә - +, жоқ - -)

Үйге тапсырма Галогендер Фтор,йод,хлор элементтерінің биологиялық рөлі. ( шығармашылық жұмыс)

Бағалау

Салыстыру стратегиясы. Венн диаграммасы