Қазақстан тарихы. 8 сынып. Сабақ тақырыбы: жылдардағы Кенесары Қасымұлы бастаған көтеріліс

Әбілқайыр ( )

1726 жылы Ордабасындағы халық жиналысында қазақ жасақтарының қолбасшысы болып сайланады.

Абылай хан ( )

Сырым Датұлы ( )

Кенесары Қасымұлы ( ) Кенесары Қасымұлы – хан, қазақтардың патшалық Ресей мен Қоқан хандығына қарсы ұлт-азаттық қозғалысының басшысы.

Кенесары Қасымұлының Қоқан хандығымен күресі. Кенесары мен Қоқан хандығы қарым-қатысының шиеленісіп кетуінің өзіндік себебі де бар еді. Өйткені, Қоқан хандығының билеушілері 1836 жылы оның бірге туған бауыры Саржан сұлтанды, 1840 жылы әкесі Қасым төрені өлтірген болатын. Мұның өзі оның Қоқан хандығының билеушілеріне деген ыза-кегін өршіте түсті. Қоқан хандығына қарсы күресте Кенесары Жанқожа Нұрмұхамедұлы батырдың көмегіне сүйенді жылы Кенесары хан Қоқан хандығының Жаңақорған, Жүлек және Созақ сияқты бекіністерін тартып алды жылы Қоқанның және бір мықты бекінісі Меркіні де қолға қаратты. Содан бастап Қоқан хандығының қазақтарға озбырлық жасауы уақытша болса да тыйылды. Бірақ Кенесары өзіне Қоқан мемлекеті сияқты және бір қатерлі дұшпан тауып алды.

Тест тапсырмалары ж. Кенесарының ағасы Саржанды өлтіруге бұйрық берген хан: А) Қоқан ханы В) Хиуа ханы С) Бұқар әмірі D) Ташкент билеушісі Е) Ноғай ханы 2. Кекнесарының саяси көзқарастарының қалыптасына әсер еткен: А) Әкесі Қасым сұлтан В) Ағасы Саржан С) Исатай Тайманұлы D) Жоламан Тіленшіұлы Е) Сырым Датұлы 3. Кенесары Қасымұлы көтерілісі қамтыған аймақ: А) Орта жүз В) Ұлы жүз С) Кіші жүз бен Орта жүз D) Қазақстанның оңтүстігі Е) Бүкіл үш жүз жылғы Сырым басындағы ауыр жағдай: А) Балалары қайтыс болды В) Казактар тұтқынында болды С) Қақтығыс кезінде ауыр жарақат алды D) Мал-мүлкі өртеніп кетті Е) Көтеріліс талқандалды. 5. Сырым Датұлы 1775 ж. көтерілісшілер топтары жетекшілерінің бірі деп жазған: А) Нұралы хан В) Генерал Н. Рейнсдорф С) Генерал А. Суворов D) Инвалид газеті Е) жазушы В. Даль 6. Сырым 1791 ж. наурызда Табын және Кердері руларына қай жаққа көшуді ұсынды? А) Арал өңіріне В) Хиуа маңына С) Ыстықкөлге қарай D) Мұғалжар тауларына Е) Жайық бойына

Деңгейлік тапсырмалар

I деңгей 1.Кенесары қашан хан болып сайланды? 2. XIX ғасырдың жылдары Хиуа хандығы қандай руларға қысым көрсетті? 3. Отаршылдық қанауға қарсы, қазақтардың күресін кім басқарды? 4. Кенесары Қасымұлының көтерілісі қай уақытта, қай аймақты қамтыды? 5. Көкшетау өңірінен көтеріліске қатысқан сұлтандарды ата. Жауабы: 1841 жыл. Жауабы: Шекті, табыл, төртқара, байұлына Жауабы: Абылай ханның немерелерінің бірі сұлтан Саржан Қасымұлы басқарған. Жауабы: жылдары, бүкіл Қазақстанды қамтыды. Жауабы: Шеген, Қанқожа Уәлиұлы, Таны Тортайұлы, Айғаным ханым.

II деңгей. Даталар сөйлейді , 1805, 1841 жылдары – жылы – , 1842 жылдары – жылы тамыз айы – жылы шілденің 20-нан 21-не қараған түні - Жауабы: Кенесары қолы Ташкентке аттанды. Жауабы: Кенесары отрядтары Ақмола бекінісін тұтқиылдан шабұлдады. Жауабы: Сібір әскери шебінен жіберілген Сотников тобы Кенесары жасақтарына қарсы шабұлды бастады. Жауабы: 17 тамыз күні полковник Бизановтың қарұлы тобы көтерілісшілерге қарсы ешқандай тойтарыс бере алмай, Ор бекінісіне қайтып оралды. Жауабы: Кенесары Қасымұлы ірі жеңіске жетті.

Сөзжұмбақ Кенесары Абылай ханның ісін жалғастырушы ұлттық батыр тұлғаны ата. 2.Сырым батыр басқарған көтерілістің аумағы. 3.Кенесары көтерілісін қолдаған рулар. 4.Ақтабан шұбырынды, алқакөл сұлама, ақ мешін апаты қандай әнді туғызды? 5. Кенесары тобы Ұлы жүзге қай жақтан келді? 6. Көкшетау өңірінен көтеріліске қатысқан ханым. 7. Туған жерді азат етуге біріккен қазақ батырларының бірі. 8. Патша үкіметі отарлауды жалғастыру үшін, қай өзендердің бойына бекіністер салды?

жылдардағы Кенесары Қасымұлы бастаған көтеріліс Көтерілістің басталу себептері Көтерілістің мақсаты Көтерілістің басты қозғаушы күші Көтеріліс қамтылған аймақ Көтерілістің тарихы маңызы

Сырым Датұлы бастаған көтерілістің Кенесары Қасымұлы бастаған көтерілістің Сырым мен Кенесары көтерілісінің салыстырмалы сипаты. Венн диаграммасы Отаршылдық езгіге қарсы бағытталған Қазақ шаруалары, билер, старшындар Қазақ өлкесіндегі ең ұзақ көтерілістер Феодалдық топтардың Кенесарыны қолдамауы Кіші жүзді - Еділ-Арал теңізін қамтыған Еділдің шығысындағы ірі халықтық сипаттағы қозғалыс. Қоқандықтардың тепкісіндегі қазақтарды азат ету. Бүкіл Қазақстанды қамтыған ұлт-азаттық қозғалыс Қазақ феодалдарының арасындағы алауыздық және ру аралық қайшылықтар Қазақ өлкесіндегі ең ұзақ көтеріліс 14 жылға созылды. Қазақ өлкесіндегі ең ұзақ көтеріліс 10 жылға созылды

1847 ж. қырғыз манаптарының әскерімен Қорытынды