Egri soliqlarning iqtisodiy mohiyati va byudjet tizimida tutgan orni.

Reja: 1. Soliqlarning guruhlarga ajralishi. 2. Egri soliqlarning tarkibi va ularning byudjet daromadlaridagi ahamiyati. 3. Bazi egri (qoshilgan qiymat soligI va aksiz) soliqlar.

SOLIQ SOLISH OBYEKTI Oborordan Olinadigan Soliq Daromaddan olinadigan soliq Y er maydoniga qarab olinadigan soliqlar Mol-mulk qiymatidan olinadigan soliqlar

SOLIQLARNING IJTIMOIY MOHIYATI EGRI SOLIQ (BILVOSITA) TOGRI SOLIQ (BEVOSITA) Egri soliqlarning ijobiy tomoni ular respublikada ishlab chiqarilgan tovarlar respublikadan tashqariga chiqib ketishini chegaralaydi,mamlakat ichida tovarlarning serob boshiga yordam beradi hamda inflatsiya darajasini (muomaladigi ortiqcha pul massasini) bir muncha saqlab turadi yillarda egri soliqning mamlakatimiz davlat byudjeti daromadlarining umumiy hajmidagi salmogI kamayish tendentsiyasiga ega bolishiga qarmay mamlakatimizda byudjet daromadlarini shakllantirshning asosiy manbayi hisoblanadi.Egri soliqlar tarkibiga qoshilgan qiymat soligI,aktsiz soligI, bojhona boji, jismoniy shahslarning transport vositalari uchun bezin,dizel yoqilgisi va gaz ishlatganlik uchun soliqlari kiradi.

Qoshilgan qiymat soligi Qoshilgan qiymat soligi har bir ishlab chiqarish bosqichida va realizatsiya jarayonida undiriladigan kop qirrali soliq. Qoshilgan qiymat soligI davlat byudjetining daromad qismiga jalb qilish goyasi dastlab xx asrning boshlarida yuzaga keldi. Bu taklifni birinchi martta Germaniya byudjet amaliyotida joriy etishni 1919-yilda Vilgelm fon Simens ilgari surdi.

Ozbekiston soliq tizimida qoshilgan qiymat soligI yildan buyon amal qilmoqda. Ushbu soliq aborotdan olinadigan vasotuvdan olinadigan soliqlar orniga aktsiz soligI bilan birgalikda kiritilgan. Bu soliq oborot soligidan farqli ravishda faqat qoshilgan qiymatdan unidriladi.Oborot soligI esa bir marotaba umumiy oborotdan olinar edi. QOSHILGAN QIYMAT SOLIGI OBYEKTI SOLIQ SOLINADI GAN OBOROT SOLIQ SOLINADI GAN IMPORT

Qoshilgan qiymat soligI quyidagi formula yordamida hisoblanadi: SQQS=SAY*S/100 SQQS- istemoldan undirilgan saliq summasi; SAY- soliqqa tortiladigan aylanma; S- qoshilgan qiymat soligistavkasi.

Aksiz soligi Ozbekistonda aktiz soligI 1992-yilda joriy qilingan.Uning qoshilgan qiymat soligidan farqli tomoni shundaki, u ayrim tovarlar va mahsulotlarni chegaralab olgan va bajarilgan ish, korsatilgan hizmatlarga nisbatan qollanilmaydi. Aktsiz soligI individual harakterga ega bolib, faqat aktsiz tolanadigan tovarlarga nisbatan qollaniladi.

Aksiz fransuz tilidan kelib chiqqan bolib, chopib tashlash, ornini qoplash manolarini bildiradi. Aksiz soliq tolovchilari bolib, aktsiz osti tovarlarini ishlab chiqarib sotuvchi, shuningdek Ozbekiston hududiga olib kiruvchi yurijdik va jismonioy shaxslar tolaydi.

AKTSIZ SOLIGI IMTIYOZLARI Salomas va Ozbekiston yogini ishlab chiqarishda foydalaniladigan Paxta yogini yetkazib berish Aktsiz tolanadigan Tovarlarni eksportga Yetkazib berish, bundan Ozbekiston Respublikasi Vazirlar Mazkamasi Belgilaydigan Ayrim tovarlar royxati mustasno

Aksiz soligI quyidagi formula yordamida hisoblanadi: AS=O*A/100 AS- soliq summasi; O-oz ichiga aktsiz soligini oladigan narx; A- soliq stavkasi.