محازه ره ی سێیه م تیشكی خۆر Solar Radiation

خۆر The Sun خۆر : ئه ستێره یه كی گڵپه داره كه له ته قینه وه یه كی به رده وام دایه ، وه سه رچاوه ی سه ره كی گه رما و رووناكی رووی زه وی و به رگی گازی یه. خۆر نزیكترین ئه ستێره یه له گۆی زه وی و ناوه ندی كۆمه ڵه ی خۆره. تیره كه ی له كم زیاتره. ماوه ی نێوان زه وی و خۆر تێكڕاییه كه ی 152 ملیۆن كیلۆمه تره، ئه و ماوه یه ش (8.33) خوله كی تیشكییه. له ئه نجامی كارلێكردنی گه ردیله یی نێوان گازه كانی پێكهێنه ری خۆر، كه وا كاربۆن و نایترۆجینی گه ردیله یی و هایدرۆجینن، گازی هیلیۆم دروست ده بێت و تیشك له خۆره وه ده رده چێت. بۆیه پله ی گه رمی جه رگه ی خۆر به 20 ملیۆن پله ی سه دی ده خه مڵێنرێ، به ڵام تێكڕایی پله ی گه رمی رووی خۆر نزیكه ی 5510 پله ی سه دییه.

چینه كانی خۆر خۆر له چوار چین پێك هاتووه كه بریتین له : 1. چینی كرۆك Core : كرۆك چینی ناوه وه ی خۆر پێك دێنێت. ئه م چینه 1.6% ی قه باره ی خۆر پێك دێنێت. گازه كانی ئه م چینه چڕیان زۆره و پله ی گه رمای ئه و چینه زۆر به رزه. 2. چینی ناوچه ی تیشك Radiation Zone : له م هه رێمه پله ی گه رمی 2.5 ملیۆن پله ی سه دییه و چڕی گازه كانی وه ك چڕی ئاوه. 3. چینی ناوچه ی هه ڵگرتن ( Convection Zone): پله ی گه رمای ئه م هه رێمه نزیكه ی (2) ملیۆن پله ی سه دییه و چڕیه كه ی نزیكه ی (0.1) ی چڕی ئاوه. 4. چینی هه رێمی رووی خۆر (Photosphere): ئه م چینه پله ی گه رماكه ی داده به زێ و چڕیه كه شی زۆر كه مه. ئه و تیشكه ی كه خۆر ده ینێرێت و ده گاته سه ر رووی زه وی له م چینه دا دروست ده بێت.

چینه كانی خۆر چینی رووی خۆر كڕۆك چینی هه ڵگرتن چینی تیشك

جۆره كانی تیشكی خۆر 1. تیشكی سه روو به نه وشه یی Ultraviolet Rays : به تیشكی زیندوش ناسراوه و نزیكه ی 8% ی تیشكی خۆری گه یشتوو به به رگی گازی پێك ده هێنێ. درێژی شه پۆڵه كانی له نێوان 0.01 – 0.4 میكرۆفۆن دایه. تیشكی گاما و ئێكس و سه روو به نه وشه یی ده گرێته وه. 2. تیشكی بینراو Visible Rays: تيشكى بينراو 41% ى تيشكى خۆری گه یشتوو به سه رووی به رگی گازی پێك ده هێنێ. درێژی شه پۆڵه كانی له نێوان 0.4 – 0.75 مایكرۆن دایه. له شه به نگی خۆری بینراوی ره نگ وه نه وشه یی تا ده گاته ره نگی سوور ده گرێته وه. 3. تیشكی خۆری ژێر سوور Intra Red Rays : هه روه ها پێشی ده گوترێ تیشكی گه رمی. نزیكه ی 51% ی تیشكی خۆری گه یشتوو به سه رووی به رگی گازی پێك ده هێنێ. درێژی شه پۆله كانی له 0.75 مایكرۆنه وه ده ست پێده كات تا ده گاته چه ند ملیمه ترێك.

پێوانه كردنی تیشكی خۆر 1- پێوانه كردنی بڕی تیشكی خۆر : به ئامێری پیرانۆمه تر (Pyranometer) پێوانه ده كرێت.

2- پێوانه كردنی ماوه ی تیشكدان بۆ پێوانه كردنی ماوه ی تیشكدان له رۆژدا ئامێری كامبل – ستۆكس Campbell – Stokes به كار دێت.

ماوه ی نێوان گۆی زه وی و خۆر Distance Between Earth and Sun گۆی زه وی له سه ر خولگه یه كی ئیلیپسی ( ئیهلیجی ) به ده وری خۆردا ده سوڕێته وه. تێكڕای دوری نێوان گۆی زه وی و خۆر نزیكه ی ملیۆن كیلۆمه تره. ئه م ماوه یه له نێوان 1 – 5 ی كانونی دووه م كه م ده بێته وه بۆ 147 ملیۆن كم، كه چی له نێوان 1 – 5 ی ته موز ئه و ماوه یه زیاد ده كات بۆ 152 ملیۆن كم. به گشتی بڕی تیشكی خۆری گه یشتوو به رووی گۆی زه وی له مانگی كانونی دووه م 7% زیاتره به به راورد له گه ڵ مانگی ته موز. بۆیه وه رزی زستان له نیوه گۆی باكوری زه وی مامناوه نده ، به ڵام وه رزی هاوین له نیوه گۆی باشوردا گه رمتره وه ك له هه مان وه رز له نیوه گۆی باكوردا. ئه و ته وه ره ی كه زه وی له سه ری ده خولێته وه به بڕی 23.5 پله له سه ر ئه و هێڵه لاره كه داده به زێته سه ر ئاستی فه له كه كه ی.

سوڕانه وه ی زه وی به ده وری رۆژ 23 ی ئه یلول 21 ی ئادار 21 ی ك 2 21 ی حوزه یران