Раёсати хизмати давлатии назди Президенти Љумњурии Тољикистон Донишкадаи такмили ихтисоси хизматчиёни давлатї Муаррифот оид ба мавзўи «Амалисозии сиёсати демографии Љумњурии Тољикистон» Њайдаров Алишер Љўрабоевич мутахассиси пешбари кафедраи Идоракунии захирањои инсонї ДУШАНБЕ – 2009

Маќсад - ин мусоидат намудан барои ба вуљуд овардани тассаввуроти аниќу системавии шунавандагон оид ба љанбањои амалисозии сиёсати демографии Љумњурии Тољикистон, аз љумла: асосњои демография;асосњои демография; равандњои демографї ва амалисозии сиёсати демографї;равандњои демографї ва амалисозии сиёсати демографї; принсипњо, усулњои демографї ва фишангњои таъсиррасон барои амалисозии сиёсати демографї;принсипњо, усулњои демографї ва фишангњои таъсиррасон барои амалисозии сиёсати демографї; барномаи давлатии сиёсати демографии ЉТ.барномаи давлатии сиёсати демографии ЉТ.

Мундариља 1. Асосњои демография 2. Принсипњо ва усулњои амалисозии сиёсати демографї 3. Барномаи давлатии сиёсати демографии ЉТ

Ќисми 1. Асосњои демография

Демография – яке аз соњањои муњими илм ба њисоб меравад. Дарк кардани ќонуниятњои афзоиши нуфус вазифаи асосии он буда, ин на танњо ба талаботи худи илм, балки бо наќши афзояндаи омили демографї дар рушди иќтисодиёт ва љомеа муайян карда мешавад.

Усули идораи равандњои демографиро донистани њар як мутахассис ва ќисмати зиёди ањолї ба муносиби афзоиши ањолї, баланд шудани сифат ва сатњи зиндагии ањолї мусоидат менамояд.

Демография – илмест, ки ќонуниятњои бозтавлиди ањолиро меомўзад Бозтавлид – ин таљдиди доимии наслњо дар натиљаи таъсири мутаќобили тавлид ва фавт. Одамон аз даврањои ќадим ба омўзиши ањолї машѓул буданд. Масалан, дар Юнонии ќадим Афлотун («Давлат», «Конунњо»), Арасту («Сиёсат») ва дигарњо, афзоиши ањолиро аз нуќтаи назари њимояи сохти давлатї омўхтаанд.

Илми демография барои омўзиш ва тараќќиёти љамъияти инсонї ањамияти калон дорад. Донистани ќонуниятњои тавлиди ањолї имконият медињад, ки барои пешомади сол миќдор, таркиб, љинс, сол ва дигар нишондињандањои ањолиро муайян кунем. Бидуни чунин нишондињандањои роњњои асосии тараќќиёти соњањои иќтисодї, иљтимої, маданї ва ѓайра муайян кардан ѓайриимкон аст.

Ањолї Шумора Таѓйирёбиишумора Шакл Љойгиршави Сохтор Хусусиятњои Нишондињандањои асосии демографї

ШУМОРАИ АЊОЛЇ – миќдори ањолие, ки дар љои муайян зиндагї менамояд ТАЃЙИРЁБИИ ШУМОРАИ АЊОЛЇ – зиёд ё кам шудани шумораи ањолї дар љой ва ваќти муайян

ШАКЛИ АЊОЛЇ – таѓйиротњои муайян, ки дар шумораи ањолї ва ё дар гурўњњои синну соли муайян (сатњи фавт, афзоиш ва муњољират) пайдо мешаванд ЉОЙГИРШАВИИ АЊОЛЇ – љой ва сабабњои љойгиршавии ањолї

СОХТОРИ АЊОЛЇ – шумораи љинсии мардону занон дар њар гурўњои синну солии ањолї ХУСУСИЯТЊОИ АЊОЛЇ – тахсилот, даромад, машѓулият, оиладорї, муњољират ва ѓ. муайян карда мешаванд

Манбаъњои асосии иттилоот дар соњаи демография чунинанд: Барўихатгирии ањолї;Барўихатгирии ањолї; Бањисобгирии љории њодисањои демографї (таваллуд, вафот, никоњ ва талоќ), ки пайваста сурат мегиранд;Бањисобгирии љории њодисањои демографї (таваллуд, вафот, никоњ ва талоќ), ки пайваста сурат мегиранд; Навиштаљотњои љори (фењристњо, картотекањо) ањолї, ки њамчунон мунтазам амал мекунанд;Навиштаљотњои љори (фењристњо, картотекањо) ањолї, ки њамчунон мунтазам амал мекунанд; Мушоњидњои интихобї ва махсус.Мушоњидњои интихобї ва махсус.

Афзоиш (А) Фавт (Ф) Муњољират- омаду (О) рафт (Р) Афзоиши табии ањолї Афзоиши ѓайри табии ањолї Афзоиши умумии ањолї (АУ) Муодилаи ањолї : АУ t = А 0 + (А 0-t - Ф 0-t ) + (О 0-t – Р 0-t ) Шакли шумораи ањолї

Супориш: ро маънидод намоед Нишондињандањои асосии демографиро маънидод намоед

Ќисми 2. Принсипњо ва усулњои амалисозии сиёсати демографї

Сиёсати демографї бояд ба принсипњои зерин такя намояд: аз нуќтаи назари илмї асоснок кардани маќсади сиёсати демографї; аз нуќтаи назари илмї асоснок кардани маќсади сиёсати демографї; сиёсати демографї характери комплексї дошта бошад; сиёсати демографї характери комплексї дошта бошад; самаранокии сиёсати демографї; самаранокии сиёсати демографї; инсонпарварии сиёсати демографї инсонпарварии сиёсати демографї

Сиёсати демографї вазифањои зеринро бояд иљро кунад: мањдудсозии равандњои демографї; мањдудсозии равандњои демографї; њавасмандкунии ривољ додани равандњои демографї; њавасмандкунии ривољ додани равандњои демографї; устуворсозии равандњои демографї. устуворсозии равандњои демографї.

Усулњои сиёсати демографиро ба чунин гурўњњо људо кардан мумкин аст: иљтимої-иќтисодї; иљтимої-иќтисодї; тарбиявї-психологї; тарбиявї-психологї; њуќуќї. њуќуќї.

Њоло дар бисьёр мамлакатњои дуньё барномаи муфассали шаклхои мухталиф амал мекунанд. Маќсаду усулњои њалли проблема бештар ба имконоти иќтисодии давлат ва сиёсати пешбурдаи он иртибот дорад. Дар баъзе аз кишварњо сиёсати демографї пеш аз њама ба камшавии таваллуд, дар дигараш ба пастшавии фавти кўдакон ва майли дарозумрї, дар гурўњи сеюм ба боз доштани равандњои (муњољирот, њиљрат) равона карда шудааст.

Мазмуни сиёсати демографї якчанд мамлакатњои дунё Дар ШМА сиёсати ягонаи демографии умумидавлатї гузаронида намешавад. Ин масъалањоро хар як штат мустаќилона њал мекунад. Дар ШМА сиёсати ягонаи демографии умумидавлатї гузаронида намешавад. Ин масъалањоро хар як штат мустаќилона њал мекунад. Дар Олмон аз сабаби паст будани дараљаи таваллуд барои таваллуди фарзанд сиёсати њавасмандкунї гузаронида мешавад. Дар Олмон аз сабаби паст будани дараљаи таваллуд барои таваллуди фарзанд сиёсати њавасмандкунї гузаронида мешавад. Дар Фаронса аз сабаби паст шудани дараљаи таваллуд тадбирњои зиёд кардани ањолї гузаронида мешавад. Дар Фаронса аз сабаби паст шудани дараљаи таваллуд тадбирњои зиёд кардани ањолї гузаронида мешавад. Дар Инглистон занон якбора баробари таваллуди фарзанд ба миќдори 25 фунт стерлинг кўмакпулї мегиранд. Дар Инглистон занон якбора баробари таваллуди фарзанд ба миќдори 25 фунт стерлинг кўмакпулї мегиранд.

Дар Япония проблемаи нуфус ба ду љанбаъ нигаронида шудааст – пиршавии ањоли ва љойгир кардани нобаробарии он. Дар масъалаи таваллуд сиёсат дахолат наёфтааст, чунки њукумат чунин њисоб мекунад, ки таваллуди фарзанд бояд кори шахсї бошад. Дар Япония проблемаи нуфус ба ду љанбаъ нигаронида шудааст – пиршавии ањоли ва љойгир кардани нобаробарии он. Дар масъалаи таваллуд сиёсат дахолат наёфтааст, чунки њукумат чунин њисоб мекунад, ки таваллуди фарзанд бояд кори шахсї бошад. Дар Хитої танзими таваллуд њамчун сиёсати асосї њисоб мешавад. Дар Хитої танзими таваллуд њамчун сиёсати асосї њисоб мешавад. Дар Њиндустон дар соњаи танзимї оила ташвиќи оилањо дорои 2 фарзанд ва танзими тавлиди дараљаи муљаддади оддї ба роњ монда шудааст. Дар Њиндустон дар соњаи танзимї оила ташвиќи оилањо дорои 2 фарзанд ва танзими тавлиди дараљаи муљаддади оддї ба роњ монда шудааст. Дар Ироќ вазифаи бењгардонидани сињатии модару фарзанд ва баланд бардоштани дараљаи некўањволии модар ба миён гузошта шудааст. Дар Ироќ вазифаи бењгардонидани сињатии модару фарзанд ва баланд бардоштани дараљаи некўањволии модар ба миён гузошта шудааст. Дар Авѓонистон вазифаи асосї ва муњими камкунии дараљаи нињоят баланди касалї ва фавт мебошад. Дар Авѓонистон вазифаи асосї ва муњими камкунии дараљаи нињоят баланди касалї ва фавт мебошад.

Дар Аморати муттањидаи Араб аз нуќтаи назари њукумат пасткунии дараљаи фавт ва дастгирии коэффисиенти баланди таваллуд бо маќсади ба даст овардани коэффисиенти зиёди афзоиши табии ањолї ва дар оянда паст кардани алоќамандии мамлакат аз мухољирагї ба роњ монда шудааст. Дар Аморати муттањидаи Араб аз нуќтаи назари њукумат пасткунии дараљаи фавт ва дастгирии коэффисиенти баланди таваллуд бо маќсади ба даст овардани коэффисиенти зиёди афзоиши табии ањолї ва дар оянда паст кардани алоќамандии мамлакат аз мухољирагї ба роњ монда шудааст. Дар Покистон сиёсати демографї ба пасткунии дараљаи таваллуд равона карда шудааст. Дар Покистон сиёсати демографї ба пасткунии дараљаи таваллуд равона карда шудааст. Дар Љумњурии Исломии Эрон сиёсати демографї ба кам кардани таваллуди ањолї ва бењтар намудани тарбияи фарзандон равона шудааст. Дар Љумњурии Исломии Эрон сиёсати демографї ба кам кардани таваллуди ањолї ва бењтар намудани тарбияи фарзандон равона шудааст.

Дар Љумхурии Тољикистон сиёсати демографї ба паст кардани суръати баланди зиёдшавии ањолї, бењтар намудани саломатї ва зиёд кардани дарозумрии ањолї равона карда шудааст.

Асосї њуќуќии барнома: Сарќонуни ЉТ, Ќарори Њукумати ЉТ оид ба «Консепсияи давлатии сиёсати демографии Љумњурии Тољикистон барои » аз 6 майи соли

Њадафї асосї: мусоидат намудан барои њаллї масъалаи барпои намуди рељаи рационалии рушди демографии ва баланд бардоштани сифати зиндагии ањолї

Ќонуниятњои демографиро шартан ба чунин гурўњњо таќсим кардан мумкин аст: ќонуниятњои бозтавлиди ањолї; ќонуниятњои никоњ ва талоќи ањолї; ќонуниятњои фавти ањолї; ќонуниятњои шањрсокиншавї ва муњољират; ќонуниятњои шуѓли ањолї; ќонуниятњои љойгиршавии ањолї

Суръати афзоиши ањолї дар ЉТ, %

Афзоиши муњољирати ањолї дар ЉТ (ба њар 1000 нафар)

Таѓйироти шумораи ањолї дар ЉТ (ба њар 1000 нафар)

САВОЛЊО Равандњои демографиро номбар ва маънидод намоед Равандњои демографиро номбар ва маънидод намоед Сиёсати демографи чист? Сиёсати демографи чист? Хусусиятњои равандњои демографиро ва барномаи амалисозии сиёсати демографи номбар ва маънидод намоед? Хусусиятњои равандњои демографиро ва барномаи амалисозии сиёсати демографи номбар ва маънидод намоед?

Равандњои демографї, беш аз њама, аз рафтори демографии ањолї вобастагї дорад. Таълили равандњо, хусусиёти сабабияти онњо, ояндабинї бе тањќиќи маљмўию амиќи се намуди рафтори демографии ањолї ѓайриимкон мебошад: насловарї; насловарї; одоби издивољ; одоби издивољ; худмуњофизатї. худмуњофизатї.

Зери мафњуми рафтори демографї низоми фаъолиятњои бањампайванди фард, ки ба таѓйир ё њифзи њолати демографии ў равона шудааст, фањмида мешавад.

Се навъњои асосии рафтори насловарї мављуданд: 1) серфарзандї (эњтиёљ ба 5 фарзанд ва бештар аз он); 2) миёнафарзандї (3-4 кўдак); 3) камфарзандї (1-2 кўдак). Рафтори насловарї дар оила амалї мегардад ва яке аз вазифањои муњимтарини оиларо ташкил медињад.

издивољ ва ба расмият даровардани он; издивољ ва ба расмият даровардани он; даст кашидан аз издивољ ва ба расмият даровардани он; даст кашидан аз издивољ ва ба расмият даровардани он; њифзи издивољ ё талоќ кардан; њифзи издивољ ё талоќ кардан; таваллуди ин ё он теъдоди фарзандон; таваллуди ин ё он теъдоди фарзандон; умуман даст кашидан аз таваллуди фарзанд; умуман даст кашидан аз таваллуди фарзанд; њифзи саломатии хуб ё бадшавии он; њифзи саломатии хуб ё бадшавии он; дарозии умр. дарозии умр. Натиљањои рафтори демографї инњоанд:

Тањќиќњои љомеашиносие. ки солњои анљом додем, тасдиќ намуданд, ки то њол дар байни ањолии ЉТ муќаррароти ќатъї нисбат ба миќдори кўдакон дар оила ташаккул наёфтааст. Масалан, аз рўйи маълумоти пурсиши соли 2005: 15,4 % пурсидашудагон мехоњанд 5 ва бештар аз он фарзанд дошта бошанд; 15,4 % пурсидашудагон мехоњанд 5 ва бештар аз он фарзанд дошта бошанд; 51,4% - аз 2 то 4 фарзанд; 51,4% - аз 2 то 4 фарзанд; 12,6% - њанўз миќдори кўдаконро дар оила муайан накардаанд. 12,6% - њанўз миќдори кўдаконро дар оила муайан накардаанд.

Дар рафтори заношўии ањолии Љумњурии Тољикистон падидањои нав ташаккул меёбанд. Бахусус, чунон ки тадќиќњои нишон доданд, таи солњои раванди баландшавии синни миёнаи хонадоршавии љавонон ва духтарон ба амал омад. Тадќиќотњои шањодат медињанд, ки синни миёнаи издивољи аввал дар миёни љавонон 24,1 сол ва дар миёни духтарон 21,6 солро ташкил менамояд. Ѓайр аз он, дар давраи гузариш амали бисёрзанї хеле вусъат пайдо кардааст.

САВОЛ Кадом омилњои асосии барномаи амалисозии сиёсати демограф ї ба рушди иљтимоию иќтисодї таъсир мерасонанд?

Ташакур ба диќќати Шумо! Хоњони саломатии Шумо - азизон њастам! Пирўзї ёратон бод! Интизори саволњои шумоям.