ДОНИШКАДАИ ТАКМИЛИ ИХТИСОСИ ХИЗМАТЧИЁНИ ДАВЛАТИИ ЉУМЊУРИИ ТОЉИКИСТОН Њамкории маќомоти мањаллии њокимияти давлатї ва институтњои љомеаи шањрвандї Мураттиб: дотсент Ќосимова С.Љ.

Љомеаи шањрвандї бо маънои васеаш - ин љамъияти њуќуќбунёди демократии озод мебошад, ки ба шахси муайян нигаронида шуда дар он тамоми имкониятњо барои эътироф, амалї намудан ва њимояи њуќуќњои инсон ва шањрванд вуљуд доранд. Аз ин нуќтаи назар дар зери мафњуми љомеаи шањрвандї њамкории фаъол ва мўтавозуни давлат, соњибкорї, тамоми маљмўи созмонњои ѓайридавлатї ва ѓайритиљоратї, ташкилотњои љамъиятї ва шањрвандони алоњида бо маќсади таълими пешрафти љомеа ва аъзоёни он, фањмида мешавад.

Ба маънои танг- љомеаи шањрвандї ин сохторест, ки аз созмонњо ва ташкилотњои љамъиятии ѓайридавлатї ва ѓайритиљоратї иборат мебошад.

Агар мафњуми «љомеаи шањрвандї»- ро содда намоем, пас он маънои онро дорад, ки аъзои љомеа имконияти худсозмондињиро барои њалли амалии масъалањои ба манфиатњо ва њуќуќњои онњо вобастабударо доро мебошанд.

Ѓояи љомеаи шањрвандї шаклњо ва миќёсњои дигарро ба худ мегирад. Имрўз институтњои љомеаи шањрвандї (ИЌШ) ба таври якљоя ва маќсаднок фаъолият намуда, сањми онњо дар таъмини рушди љомеа назаррас мебошад, бахусус дар кишварњои тараќќикарда. Бахши асосии ИЌШ маќоми њуќуќиро доро мебошанд. ИЉШ дар соњањои гуногуни њаёт барои њалли мушкилотњои иљтимої кўшиши зиёд менамоянд. фаъолияти иљтимоии љомеаи шањрвани бо њалли масъалањои тамоми соњањои њаётит љомеа- иќтисодї, муњити зист, маориф, тиб ва ѓайра зич алоќаманд мебошад.

Шароит ва заминањои ба вуљуд овардани љомеаи шањрвандї сохторњои шањрвандии анъанавї ба таври фаъол аз иљрои вазифањои ба ўњдаашон буда баромада наметавонанд. дар њаёти љамъиятї мушкилотњои зиёди иљтимої ба вуљуд меоянд. воситањои давлатї кифоят намекунанд (маблаѓгузорї аз буља) њукумронии бечунучарои як ќатор сохторњо барќарор мегарда. ришвахурї пайдо мешавад. њуќуќњои инсон (махсусан кўдакону занон) поймол мешаванд.

Шањрвандон мехоњанд њамкории комилњуќуќ бо роњбарони интихобгардида ва таъиншуда бошанд ва якљоя дар њалли мушкилотњо самаранок фаъолият намоянд.

Иштироки шањрвандї Тадќиќотњои иљтимої, омўзишии афкори љомеа, барномањои љалби шањрвандон дар амри ќабули ќарорњо ва сарчашмањои дигар шањодат медињанд, ки шањрвандон: хеле зиёд алоќаманд мебошанд, ки дар кори ќабули ќарорњо барои бењтар намудани сифати зиндагии онњо дар мањалњо иштирок намоянд. танњо ба хизматчиёни сохторњои давлатї такя намоянд. хоњиши онро доранд, ки њокимон ба фикри онњо гўш дињанд.

Хулоса: Њамин тариќ, сухан дар бораи иштироки фаъоли шањрвандон дар равандњои идоракунї меравад. Бо ибораи дигар, дар Тољикистон аввалин нишонањо ва унсурњои љомеаи шањрвандї ба вуљуд омада истода аст. Дар љумњурї гузариш ба усули роњбарии ѓайримарказиятнок ба пайдо гашта, дар робита бо шањрвандон идоракунии шањрвандї ба амал омада истодааст.

Иштироки шањрвандї чист? Иштироки шањрвандї ин раванде мебошад, ки дар он шањрвандон дар баробари маќомотњои мањаллии њокимият ва роњбарони интихобгардида дар ќабули тасмимњо, муайян намудани дурнамо ва усулњои њалли масъалањо наќши фаъол мебозанд.

Зарурияти иштироки шањрвандї дар чист? Ваќте шањрвандон њуќуќ ва имкониятњои бештар доранд, боз њам фаъолтар мегарданд. сектори шањрвандии фаъол ва ќавї метавонад барои њалли мушкилотњо, дастгирии рушди идоракунии мањаллї пешнињодњои арзишманд намояд. шањрвандон мушкилињои њалли масъалањоро бењтар дарк намуда, ба фаъолияти шумо дар њалли масъалањои вуљуддошта бањои дуруст дињанд. Њангоме, ки одамон якљоя амал менамоянд мушкилињо ба осонї њал карда мешаванд. Бо ин роњ фаъолияти эљодкорона бо ѓояњо ва андешањои шахсони гуногун ва дорои собиќаи корї, таљриба ва имкониятњои бештар ѓанї мегардад. Натиљањои њамкории маќомоти мањаллии њокимият (ММЊ) ба шањрвандон дар њалли якљояи масъалањои самарноктар ва таъсирбахштар мегарданд. Шањрвандон низ ба кўмаки ММЊ барои дарки васеътари манфиатњои хеш ва ба инобат гирифтани талабот ва афкори дигарон ниёз доранд. Шањрвандон иштироки худро бењтар дарк намуда ба фаъолияти њокимият муќобил намебароянд, низоъи «мо- онњо» (њокимият-љомеа) аз байн меравад.

Зарурияти иштироки шањрвандї дар чист? Њамин тариќ, иштироки шањрвандї- унсури зарурии рушди љомеаи муайяни мањаллї ва демократикунонии њаёти љомеа мегардад. Барои манфиати кишвари мо, барои барќарор намудани љомеаи њаќиќатан демократї зарур аст љомеаи шањрвандї њамаљониба дастгирї ва рушд ёбад.

Њамкории муттаќобилаи ММЊ ва ИЌШ дар шароити кунунї Мо нисбат ба давраи то соли 1990 дар шароити нав зиндагї менамоем ва барои њамин њам хизматчиёни давлатї бояд аз таљрибаи фармонфармоии замони Шўравї пањнгардида даст кашанд. имрўз хизматчии давлатї бояд ба љомеа рў оварад, ба истиќболи шањрвандон ќадам гузорад. хизматчиёни давлатї бояд бо амалњои худ (на дар сухан) собит намоянд, ки таъмини талаботњои шањрвандони оддї, њар як инсони мушаххас вазифаи муњим ва асосии онњо мебошад.

Њамкории муттаќобилаи ММЊ ва ИЌШ дар шароити кунунї Агар дар раванди идоракунї, ширкати љомеаи шањрвандї эњсос нагардад, сиёсати њокимият дар мањалњо ба идора намудани њудудњо табдил ёфта, таъсири зарурї дошта наметавонад.

Њамкории мутаќобилаи ММЊ ва ИЉШ дар шароити њозира - Дар навбати худ шањрвандон бояд аз њисси туфайлхурї дар муносибат бо давлат, ки зодаи њаёти гузашта буд, даст кашанд. Бояд дарк намуд, ки воситањои буљавї барои таъмин намудани њамаи талаботњои шањрвандон кифоят намекунанд. Аз ин љо бояд шањрвандон худашон дар минтаќањои худ соњибмулк шаванд. Дуруст аст, ки ин кор амри хеле душвор аст, вале мустаќилона њал намудани мушкилињои маишию манзилї, хољагидорию бењдошти њаёт ва мушкилињои њаёти њаррўзаро бояд омўхт.

Њамкории мутаќобилаи ММЊ ва ИЉШ дар шароити њозира Њамин тариќ, имрўз њам шањрвандон ва њам маќомоти њокимият (хизматчиёни давлатии њамаи сатњ ) дар шароити муносибатњои нави тарафайн – муносибатњои њамкорї, пеш аз њама њамкорињои иљтимої фаъолият менамоянд.

Њамкории иљтимої – ин шакли мувофиќасозии њамкории байни давлат, бахши тиљорат ва созмонњои ѓайридавлатї (љамъиятї) мебошад, ки имконият медињад дар атрофии масъалаи мушаххаси иљтимої, ќобилиятњои зењнї муттањид карда шаванд. - Њамкории иљтимої байни давлат ва созмонњои иљтимої барои њар ду љониб манфиатовар аст. Дар њалли масъалањои муњими њаётї њамкории иљтимої барои иштирокчиён имконият медињад муайян созанд – кї, чї тавр бояд амал намояд.

Давлат ин- сиёсати иљтимоии расмї, сохтори иљтимої мебошад, ки кафолати њуќуќ ва озодињои шахсро таъмин менамояд. Фаќат ба ўњдаи давлат вазифаи аз нигоњи ќонун танзим намудани самтњои сиёсати иљтимої, нафаќа ва кўмакпулињо, имтиёзњо, хайрияю хизматрасонии бепул вогузор мегардад. - Бахши ѓайридавлатї – ба сиёсати иљтимоии расмї кўмаки фаъол расонида метавонад. Дар ин маврид бењтар мебуд, ки давлат соњањои њаёти љомеаро муайян намояд ваИЉШ дар ин бахшњо ба давлат мусоидат намоянд.

Дар шароити њозира сохторњои давлатї ва љомеаи шањрвандї метавонанд ба якдигар кўмак намоянд. Љомеаи шањрвандї бо дастгирии маќомоти мањаллии њокимияти давлатї метавонад дар њалли мушкилињои соњањои гуногуни њаёти љомеа сањм гирад. Масалан: њимояи њуќуќњои инсон ва шањрванд – аъзои љомеаи демократї таъмини назорати љамъиятї дар иљрои ќарорњои маќомоти мањаллии њокимият.

Њалли мушкилињои њаёти хољагидорї ва дигар масаълањо дар хонањо ва атрофи онњо ( равшандињии хонањо, дањлезњо, майдончањои атфол, поксозї ) ободонии минтаќањо, кабудизоркунї, ташкили истироњати шањрвандон таъмир намудани роњравњо, кўчањо, шабакањои обёрикунї. Ташкили фароѓати шањрвандон

Њалли масаълањои зиёди љузъї, дар назар масаълањои аввалин дараља набударо ба ўњда гирифта, љомеаи шањрвандї бо ин роњ: сохторњои давлатиро аз њалли онњо озод менамояд. Ба сохторњои давлатї имконият медињад, ки диќќати худро ба њалли масаълањои зарурї ва муњими тараќќиёти иљтимої-иќтисодї ва сиёсї равона созанд. Барои бењтар намудани сифати идоракунии давлатї мусоидат менамоянд.

шањрвандон дар њаети љомеа ба таври ихтиёрї сањм мегиранд, агар: Ба ин кор манфиатдор бошанд. Манфиатнокї метавонад шаклњои гуногунро ба худ гирад, онњо метавонанд манфиатњои иќтисодї бошанд, метавонанд барои ањволи маънавии одамони мањалла мусоидат намоянд. Ин гуна фоидањо, албатта, бидуни харољоти муайян ба даст намеоянд.

Барои расидан ба њамкории иљтимоии муфид ва самарабахш бояд ба ду савол љавоб љуст: 1. Барои ба вуљуд овардани њамкории иљтимоии пурсамар аз кадом монеањо гузаштан зарур аст? 2. Кї бояд ташаббускори њамкории иљтимої бошад?

Яке аз мушкилотњои асосие, ки онро гузаштан зарур аст, дар мадди аввал, њаракати ањолї мебошад. Сабаби он омода намудани сокинон дар кори иштирок дар идоракунии давлат мебошад. Дар бисёр њолатњо тайёр набудан на бо пастфаъолиятї ва бетавофутї, балки дар натиљаи таъсири њолатњои зерини бавуљудомада зуњур меёбад: Надонистани њуќуќ ва имкониятњои иштироки ањолї дар њалли масаълањои мањаллї, боварї надоштан ба воќеияти ин иштирок. Навобарї ба самимияти њокимияти мањаллї, ба кўшиши онњо барои љалби сокинон дар равандњои воќеии идоракунї. Мављуд набудани асосњои иттилоотї, ташкилотї ва методї барои амалї намудани ташаббусњои шањрвандон.

5 ќоидаи заррини њамкорї: 1. Расман шинохтани гурўњњои шањрвандї. Кумитањои ноњиявї метавонанд пайвастгари маќомоти мањаллии њокимият ва шањрвандон гарданд. Барои њамин њам дастгирї ва расонидани кўмаки начандон калони молї ба кумитањои ноњиявї ва дигар гуруњњои хурд шинох ва эњтироми онњо аз тарафи њокимияти мањаллї дар гузаронидани чорабинињои расмї масалан дар љаласањои шўроњои шањрї ва ѓайра мувофиќи маќсад мебуд. 2. Ба ихтиёри гурўњњои шањрвандї додани иттилоот. Њарчанде, ки ба ањолї камтар иттилоот расонида шавад, ба њамон миќдор муносибати интиќодии онњо вусъат меёбад. Замоне одамон эњсос менамоянд, ки ба онњо иттилооти воќеї расонида намешавад ваё аз онњо далелњо пинњон карда мешаванд дар байни онњо бештар амалњои манфї вусъат ёфта онњо бештар ба амалњои таљовузкорона даст мезананд. Робитаи озод на танњо роњнамоии дуруст, балки таљассуми сиёсати дурусти идоракунии давлатї мебошад. Робитаи дутарафаи озод ва эътимодбахш роњи асосии иштироки ањолї дар кори маќомоти мањаллии роњбарї ба њисоб меравад.

5 ќоидаи заррини њамкорї: 3. Гўш додан ба аќидањои дигарон. Ин амал кўшиши калони аќлониро таќозо менамояд, махсусан онњоеро шунидан зарур аст, ки расман барои муассисањои давлатї «бегона» њисоб меёбад. Зарур аст фазои боварии мутаќобила ва масъулият барпо карда шавад. 4. Роњнамои сарварони шањрвандон будан лозим аст. Бисёр муњим аст бо шахси салоњиятдори њокимият ва бообрў робита дошт, бо шахс ба таври доимї бо аъзоёни љамоати худ муошират менамояд, афкор ва пешнињодњо онњо мароќ зоњир менамояд. Бо ин роњ дар шахсияти шањрвандон эњсоси ширкат дар кори муњим ва васеъи љамъиятї тарбия ёбад, ки аз манфиатњои шахсии як инсон болотар истанд. Иљрои ин гуна амал натиљањои хуб ба бор меорад. 5. ба сањм ва фаъолияти гурўњњои шањрвандї ба шумо дар амалї гардонидани вазифањоятон кўмак мерасонанд ва илова бар ин, талаботхои худро дар идоракунии давлат таъмин менамоянд, сабабгори он мегарданд, ки шумо ба онњо кўмак расонед

Роњњо ва шевањои њамкории ММЊ бо шањрвандон Роњњо ва шевањои љалб намудани шањрвандонро ба раванди њамкорї метавон ба ду намуд таќсим намуд: 1. Расонидани иттилоот ва бозомўзии шањрвандон 2. Љалби бевоситаи шањрандон ба раванди ќабули ќарорњо

Расонидани иттилоот ва омўзиши шањрвандон Расонидани иттилооти љамъиятї. Вуљуд доштани маркази иттилооти љамъиятї дар назди дастгоњи њукумати шањр метавонад воситаи хуби маърифатнокии шањрвандон гардад. Имрўз метавон аз воситањои ахбори электронї барои расонидани иттилооти сариваќтї ва дастрас намудани афкори шањрвандон истифода намуд. Иттилоотро метавон дар шакли пресс- реализњо, мусоњибањо, китобчањо ва ѓайра пахш намуд. Ба таври мисол, пахш намудани иттилоот дар бораи моњияти хизмати тиббї

Барномањои худомўзї, баромадњо маърўзањо. Расонидани иттилооти мустаќим барномањо барои ба вуљуд овардани муоширати шањрвандон бо ММЊ. Мисол: дар назди ањолї дар бораи сар задани беморињои сирояткунанда ва чорањои ќабулгардидаи мубориза ба муќобили ин беморињо.

Њамкорї бо ВАО. Њамкории фаъол бо ВАО (рўзномањо, радио ва телевизион) мисол: пресс-релизњо, репортажњо, мусоњиба ва ѓайра- иттилоот дар бораи фаъолияти муайян

Љалби бевоситаи шањрвандон ба раванди ќабули ќарорњо Муњокимањои оммавї. Расман ба наќша гирифтани муњокимањои оммавї, ки бо маќсади муњокимаи масъалањои муњими њаёти љамъиятї гузаронида мешаванд. Мисол: муњокимаи мавзўи «Таќсимбандии буљаи махаллї мувофиќи талаботњои зарурии рушди ноњия, вилоят»

Барномаи дарњои кушод. Усули боздиди шањрвандон аз дастгоњ ва ё маркази љамъиятї бо маќсади муњокимаи масъалањои муњим ва ё баён намудани эродњои худ. Мисол: муњокимаи амалњои ѓайриќонунии шахсони масъул, ки барои сохтмони гараж дар майдончаи бозии кўдакон.

Вохўрї бо намояндагони ММЊ Вохўрињои ѓайрирасмї дар њукуматњо, мактабњо, хонањои фарњанг ва ѓайра. Мисол: њисобот дар бораи сифати кори хадамотњои манзилї-маишї

Омўхтани афкори ањолї Омўзиши афкори ањолї аз тариќи пурсишномахо, донистани афкори ањолї ва ѓайра. Мисол: Омўзиши вокуниши ањолї нибати фаъолияти њукумати мањаллї оид ба ободикунонии њудуди шањр ва ё ноњия.

Масъалањои бањснок. Ташкили вохўрї бо гурўњи мушаххаси шањрвандон барои фањмидани муносибати онњо ба масъалањои бањсноки хусусияти мањаллї дошта. Мисол: Дар навбати аввал оѓоз намудани сохтмони мактаб ва ё биноњои њукумати мањал.

Кумитаи машваратї. Гурўњи шањрвандон, ки манфиати љомеаро њимоя менамоянд метавонад доимамалкунанда ва ё якдафъина бошад (барои муњокимаи як масъала). Мисол: Муњокима ва изњори аќида дар бораи усулњои алтернативии истифодаи трансформатори зуд-зуд вайроншаванда.

Шўроњо/комиссияњо. Гурўњи шахрвандон, ки барои иљрои вазифањои муайяншуда ва назорат интихоб гардидаанд. Мисол: Шўро оид ба дида баромадан ва бањодињии иљрои гранти поксозии оби нўшокї

Шўъбаи кор бо ањолї. Шўъбаи марказонидашуда, ки барои дида баромадан ва баррасии аризањо, шикояњо ва пешнињодњои шањрвандон ташкил ёфта аст. Хизматчии давлатї дар ин љо ба њайси миёнарав дар байни шањрванд ва маќомоти маъмурї баромад менамояд: шикоят\ аризаи шањрвандонро ба шўъбаи даркорї ирсол намуда, аз болои иљрои он назорат мебарад ва ба шањрванд љавоби расмї медињад.

Омбудсмен. (дар ѓарб) Хизматчии махсус, ки даъво ва шикояти ањолиро аз болои хизматчиёни давлатї дида мебарояд. Мисол: Ба инобат гирифтани пешнињоди шањрванд дар бораи бекор намудани ќарори хизматчї, ки њуќуќи шањрвандиро ба моликияташ вайрон намуда аст.