Түркістан-2012

Құқ ы қ ты қ сана.. Қазақстан Республикасы азаматтарының жүзеге асырылып жүрген заңдарға, олардың қолдануға, азаматтардың құқықтары мен бостандықтарына және қалауына, құқыққа басқа да құқықтық құбылыстарға құқықтың сезімдерінің, әсерлерінің, көзқарастарының, пікірлерінің, бағалаларының жүйесі.

Құқықтық сана – құқық нормаларын қалыптастырудың қажетті шарты. Олай дейтін себебі, құқықтық нормалар заң шығару органның саналы түрдегі ерікті қызмет арқылы өмірге келеді. Адамдардың белгілі бір мүдделері мен қажеттіліктері заң нормаларында бейнеленбестен бұрын, ол нормаларды құрушы лауазымды тұлғалардың ой-санасынан өтеді. Сондықтан да құқық нормаларының санасы олардың қоғамдық даму қажеттілігіне сәйкес келеді, ол нормаларды құратын органның құқықтық қөзқарасы, құқық санасының деңгейімен тығыз байланысты болады

Құқ ы қ ты қ сана сезім белгілері : - Құқ ы қ ты құ рметтеу - Құқ ы қ ты са қ тау ғ а да ғ дылану - Құқ ы қ ты ң д ұ рысты ғ ына ж ә не ә ділдігіне сену - Құқ ы қ ты ң талаптарын б ұ лжытпай орындау -Құқықты белгілеу -Құқықты түсіну

Құқықтық мәдениеттің жақсы дамуының негізгі шарттары: – халықтың рухани сана сезімін дамыту; – мемлекеттік биліктің үш бағыттағы жұмысын жақсарту; – заңдылықты құқықтың тәртіпті орнату; – мәдениеттің жетістіктерін қорғау; – құқықтық мемлекет қалыптастыру

Қоғамның құқықтық мәдениеті оның жалпы мәдениетінің бөлігі болып табылады және келесі факторлармен сипатталады: - құқықтық шын мәнінде қажетсіну; - елдегі заңдылықпен құқықтық тәртіп жағдайы; - қоғамдағы заң ғылымы мен заң бөлімінің даму дәрежесі;

Құқықтық нигилизм – құқықтық мәдениетке қарама-қарсы бағыт. Нигилизм қоғамда қабылдаған, бүкіл адамға пайдалы, жағымды мұралды, ғылым заңдарын, мәдени және моральдық қағидалар мен нормаларын, қоғамдық өмірдің нысандарын т.б жоққа шығарып мойындамау.

Нигилизм сан қырлы, өте қауіпті саяси ағым. Ол өзінің реакцияшыл тактикасын неше түрлі шымшырақай өзгерістерге айналдырып халықты алдауға өте шебер. Осы реакцияшыл тактиканың негізгі түрлері: Қоғамдағы құқықтық нормалардың талаптарын қасақана орындамау әрекеті немесе әрекетсіздігі; Адамдардың жаппай заңды нұсқауларды орындамай, өздерінің ойдан шығарған нормасымен жүріп, қоғамдағы азаматтық әкімшілік тәртіпті бұзуы; Заңдардың арасындағы күрес, соғыс, нормативтік актілердің арасындағы қайшылықтар. Кейде заңға тәуелді нормалар заңнан жоғары болып кетуі де кездесіп жатады. Бұл негилистік асыра сілтеу. Мемлекеттің билік жеке басқару органдарының арасындағы күрес қайшылықтар. Мысалы ҚР-ның жоғарғы кеңесі мен президентінің арасындағы келіспеушіліктер, жоғары кеңестің таратылауы. Әр түрлі теориялардың арасындағы қайшылықтар.Мысалы, Марксистік және буржуазиялық идеологияның күресі 50 жылдай қаруын себепсіз дамытып, дүние жүзіндегі халыққа қауіп төндірді.

Құқ ы қ ты қ сана-сезімні ң негізгі функциялары: -халы қ ты ң құқ ы қ ты қ білімін арттыру; -сана-сезімді д ұ рыс дамыту ү шін т ә жірибелік ж ұ мысты жа қ сарту; - қ о ғ амда ғ ы қ атынастарды реттеуді, бас қ аруды жа қ сарту ү шін адамдарды ң сана сезімін к ө теру;

Құқықтық сананың субьектілері, әлеуметтік тұрғыдан бірнеше түрге бөлінеді; -жеке адамның құқықтық санасы; -ұжымдық құқықтық сана; -қоғамдық құқықтық сана; -халықтық құқықтық сана;

Құқықтық идеология дегеніміз – қоғамдағы құбылыстарды, қатынастарды құқық тұрғысынан ғылыми жүйеге келтіру. Құқық жөніндегі пікірлермен көзқарастар белгілі бір жүйеге түсіріліп, ғылыми негізге дәлелденген күйде болады. Бұл идеологияны қалыптастыруға заңгерлер, саясаткерлер, экономистер, философтар, тарихшылар т.б мамандар қатынасады. Құқықтық идеология қоғамдағы әр бағыттағы, әр саладағы мақсаттарды біріктіріп, дамытады. Құқықтық психология дегеніміз – қоғамдық құқықтық сезімін, ақыл- ойын, әдет-ғұрпын, дәстүрін біріктіру. Жеке адамдардың, қоғам мүшелерінің әр түрлі топтарының санасында – заңдарға олардың қолданылуына байланысты туған әсерлер, көңіл күйі және сезімдер жатады. Қоғамдық көлемде осы мәселелерді біріктіріп дамытып, халықтың сана-сезімін көтеріп, демократияны нығайту, құқықтық мемелкет қалыптасады.